Vatikan’ın dijital arşivinde Yunus Emre’nin gün yüzüne çıkmamış yeni divanı bulundu

Engin ÖZMEN-Caner AKSU/ESKİŞEHİR, – VATİKAN’ın internet üzerinden paylaştığı dijital yazıtlarda büyük Türk mutasavvıfı ve halk ozanı Yunus Emre’nin daha evvel gün yüzüne çıkmamış, içinde 200’e yakın şiir bulunan yeni divanı ortaya çıktı. Araştırmayı yaparak divanı bulan Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Kolu öğretim üyesi Doç. Dr. Himmet Büke, “Akademik çalışmalarıma bağlı olarak yaptığım arşiv taramalarım sırasında Vatikan arşivinde yeni bir Yunus Emre Divanı nüshası tarafımızdan tespit edildi. Çalışma 2 kitap halinde TDK yayınları ortasından 1-2 ay içinde çıkacak ve okuyucusuyla buluşacaktır” dedi.
Vatikan Kütüphanesi, Türk el yazmaları dijital koleksiyonlarını bir müddet evvel internet üzerinden paylaşırken, bu bahiste araştırmalar yapan Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Himmet Büke, büyük Türk mutasavvıfı ve halk ozanı Yunus Emre Yunus Emre’ye ilişkin olduğu bedellendirilen ve içinde 200’ye yakın şiirin yer aldığı yeni bir divan tespit etti. Dijital olarak indirilen yazıtlar incelemeye alınırken, Doç. Dr. Himmet Büke, Eskişehir Valisi Erol Ayyıldız’ın yanı sıra Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir Teknik Üniversitesi, Mihalıççık Kaymakamlığı, Mihalıççık Belediyesi, Türk Dünyası Vakfı ve Türk Ocakları Eskişehir Şubesi, Osmangazi Üniversitesi Yunus Emre Araştırma Merkezi (YUMER) temsilcilerinin de ortalarında bulunduğu ‘Uluslararası Yunus Emre ve Dünya Lisanı Türkçe Bilgi Şöleni’ çevrim içi toplantısında yeni gelişmeyi paylaştı.
BULUNAN DİVAN 2 KİTAP HALİNE GETİRİLECEK
Online olarak düzenlenen toplantıda konuşan Doç. Dr. Himmet Büke, yeni nüsha bulmanın sevincini ve büyük heyecanını yaşadığını tabir etti. Bulunan divanın 2 kitap haline getirilerek 2 ay içinde piyasaya çıkarılacağını anlatan Doç. Dr. Büke, şöyle konuştu:
“Akademik çalışmalarıma bağlı olarak yaptığım arşiv taramalarım esnasında Vatikan Arşivi’nde yeni bir Yunus Emre Divanı nüshası tarafımızdan tespit edildi. Bu nüsha daha evvel gün yüzüne çıkmamış, tanıtımı yapılmamış ve incelenmemiş bir nüshadır. 196 varaktan oluşan Vatikan nüshasında Yunus Emre’nin her iki yapıtı evvel Risaletü’n-Nushiyye daha sonra Divan-ı İlahiyat olarak kaydedilmiştir. Nüsha hicri 1038, miladi 1629 yılında günümüzden yaklaşık 400 yıl evvel istinsah edilmiş olup içinde Yunus Emre’ye ilişkin 200’e yakın şiir bulunmaktadır. Şiirler Eski Anadolu Türkçesi devrinin Türkçesine uygunluk arz etmekle birlikte arkaik ögeler de barındırmaktadır. Bu nüsha lisan özellikleri ve kelam varlığı bakımından değerlendirildiğinde eldeki nüshalar içinde en eski nüshadan istinsah edilmiş bir yazma olma ihtimali çok güçlüdür. Yaklaşık 5 aydır süren ağır çalışmalarımız sonucunda nüshanın çalışması bitmiş, gerekli lisan ve içerik çalışmaları yapılmış, sözcük dizini hazırlanmıştır. Bu çalışma hakkında Türk Lisan Kurumu Lideri Sayın Prof. Dr. Gürer Gülsevin ile görüşülmüş, kurum yetkililerimiz mevzuyla yakından ilgilenmişler ve gereken hassasiyeti ziyadesiyle göstermişlerdir. Çalışma 2 kitap halinde TDK yayınları ortasından 1-2 ay içinde çıkacak ve okuyucusuyla buluşacaktır” dedi.
‘YUNUS EMRE’Yİ YİNE YAD EDİYORUZ’
Türk Ocağı Eskişehir Şubesi Lideri Nedim Ünal, çevrimiçi olarak düzenlenen ‘Uluslararası Yunus Emre ve Dünya Lisanı Türkçe Bilgi Şöleni’ toplantılarına 46 bilim insanın katıldığını söyledi. Yunus Emre Divanı’nın yurt içi ve yurt dışında farklı nüshaları bulunduğu bilgisini veren Ünal, “Bu nüshalar içinde Fatih ve Karaman gibi nüshalar en derli toplu ve muteber nüshalar olarak kabul edilmiştir. Çalışmaların kıymetli kısmı bu nüshalara nazaran yapılmıştır. Doç. Dr. Himmet Büke, Vatikan’daki Türkçe yazma eserler üzerine çalışma yaparken, tesadüfen Yunus Emre’nin Divan’ına rastladı. Yunus Emre’nin yeni Divan’ı Eskişehir’den Türk bilim alemine takdim edildi. Yunus, Oğuz Türkçesi’nin bina edicisi. Yunus, Batı Anadolu Türkçesi’nin mimarlarından birisi. Oğuzca’nın yazıya geçmesini sağlayan, şu anda konuştuğumuz Türkçe ile konuşan ve bunu kayda geçiren büyük mutasavvıf, İslamı yaşayan ve bunun farkında olan büyük bir tekke şairi. Burada bu vesile ile hem Bizim Yunus’u yine yad ediyoruz, yeri cennet olsun yattığı yer parıltı olsun. Hem de Eskişehir’e ve bilim hayatına ve ilim alemine Yunus’un yeni divanı güzel uğurlu olsun. Bu divanda da tam olarak bilmiyorum lakin 180-190 civarında Yunus’a ilişkin olduğu zannedilen şiir bulunuyor. Bunlar vakit içinde araştırılacak. Sanırım 15’nci yüzyılda yazılmış. Yunuz 13 ile 14’ncü yüzyıl ortasında yaşıyor. Vefatından kısa bir müddet sonra yazılmış, kağıda geçirilmiş bir divan olduğundan bahsediliyor” diye konuştu.
KABRİ BAŞINDA ANILMIŞTI
Cumhurbaşkanlığınca Yunus Emre’nin 700’üncü vefat yıldönümü nedeniyle 2021 yılı ‘Yunus Emre ve Türkçe Yılı’ ilan edilmiş, 6 Mayıs günü Eskişehir’in Mihalıççık ilçesindeki kabri başında dualarla anılmıştı.