İSTANBUL, – Uzman Klinik Psikolog İpek Özaktaç, dünya ve Türkiye’de aşılama hızlanırken olağanlaşma adımlarıyla birlikte yeni bir gerilim faktörünün kendini göstermeye başladığına dikkat çekti. Özaktaç, “Mağara Sendromu (Cave Syndrome) olarak isimlendirilen bu durum, bir yılı aşkın müddettir iş ve toplumsal hayattan uzak formda meskende, karantina/izolasyon süreçlerinde yeni rutinler oluşturmuş olan şahısların pandemi öncesindeki iş ve toplumsal hayatlarına geri dönmeleri konusunda duydukları dert ve endişeyi söz ediyor” dedi.
“MASKESİZ HAYATA DÖNÜŞTE KAYGI YAŞANABİLİR”
Sokağa çıkma yasaklarının kaldırılması ve eski olağan günlere dönüş ihtimali pek çok kişiyi heyecanlandırsa da bu durum kimi bireyler için gerilim kaynağı olabiliyor. Maskesiz eski hayata dönüşle ilgili yapılan bilimsel çalışmalarla ilgili bilgiler paylaşan İSÜ Medical Park Gaziosmanpaşa Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog İpek Özaktaç şu tabirleri kullandı:
“Scientific American bilim mecmuasında yayınlanan bir makalede, Kasım 2020’de Kovid-19 hastalığını geçiren ve Şubat 2021’de Pfizer aşısının ikinci dozunu yaptıran Amerikalı bir bayan Mağara Sendromu için örnek gösterilmiş. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi tarafından ikinci doz aşısını olmuş bireylerin pandemi öncesindeki maskesiz rutin hayatlarına geri dönebileceğinin duyurulması ile bu kişinin aslında hayal ettiği özgür hayatın onu heyecanlandırmadığı, hatta bilakis endişe ve tasaya sebep olduğu belirtilmiş. Bir restorana gitmek, toplumsal ortamlarda bir kişi ile yüz yüze ve maskesiz halde sohbet etmek, uçağa binmek üzere halka açık alanlarda yapılacak olan aktiviteleri nasıl gerçekleştireceğini düşünmekte dahi zorlandığı da eklenmiş.”
“İKİ BİREYDEN BİRİNDE ESKİYE DÖNME TASASI VAR”
Amerikan Psikoloji Derneği’nin yaptığı bir diğer araştırmaya da değinen Özaktaç, iştirakçilerin yüzde 49’unun eski hayatlarına dönmek konusunda rahatsızlık duyduğunu belirttiğini, aşı olan şahıslarda eskiye dönme telaşını taşıyan şahısların oranının ise yüzde 48 olarak kaydedildiğini belirtti.
“EL SIKIŞMAK BİLE TEHDİT EDİCİ HALE GELDİ”
Pandeminin toplumsal hayat ve iş hayatına dair alışkanlıklarımız başta olmak üzere hayatımızdaki birçok şeyi değiştirdiğinin altını çizen Özaktaç, “Kültürel alışkanlıklarımıza baktığımızda, selamlaşırken el sıkışmak, öpüşmek, sarılmak hayli alışılmış bir davranışken, şu anda en yakınlarımız ile karşılaştığımızda bile el sıkışan ya da sarılan bireyleri gördüğümüzde tehdit hisseder hale geldik. Halka açık kalabalık alanlarda hastalık kapma korkusu ile seyredebilen mevt dehşetinin da ortaya çıkabildiğini söylemek de mümkün. Hal bu türlü olunca, sıhhat manasında kendimizi inançta hissetmek ismine kalabalıktan uzak durmak, fizikî temasta bulunmamak, sık sık el yıkamak ya da dezenfekte etmek üzere güvenlik davranışları günlük rutine eklendi” diye konuştu.
“DEĞİŞİM OLUMLU OLSA BİLE VAKTE GEREKSİNİM DUYULABİLİR”
Oluşturulan bir alışkanlığı değiştirmenin başlangıçta epeyce gerilim ve dert yaratıcı olabileceğini vurgulayan Özaktaç, bu durumun hayattaki tüm değişimler ve yenilikler için geçerli olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Değişim olumlu da olsa olumsuz da olsa, kişi o yeni duruma ahenk sağlaması için muhakkak bir mühlete muhtaçlık duyar. Örneğin, iş yerinde sergilenen yüksek performans sonucu terfi almak olumlu bir değişimken, performans düşüklüğü nedeniyle vazife yerinin istenmeyen bir halde değiştirilmesi olumsuz bir değişimdir ancak her iki durum da yeni geçilen vazifeye, unvana, ortama yahut varsa şayet yeni çalışma arkadaşlarına ahenk sağlanması için muhakkak bir vakte gereksinim duyulur. Bu noktada unutmamak lazım ki, her birey değişimlere ahenk sağlama konusunda güçlü bir kapasiteye sahiptir.”
“MAĞARA SENDROMU İNSANİ BİR DURUM”
Mağara Sendromu, psikiyatrik bir hastalık ismi üzere duyulsa da katiyen bir hastalık ya da bir teşhis olmadığının altını çizen Özaktaç, “Mağara Sendromu, aslında hayli anlaşılır, olağan ve insani bir durum. Birçok insan pandemi öncesindeki eski alışkanlıklarına geri dönmek, meskenin konforundan çıkıp tekrar iş yerinde çalışmaya başlamak, trafik gerilimine girmek, formal kıyafetlere geri dönmek, yüz yüze toplantılara katılmak konusunda istekli ve motive hissetmediğimizi belirtiyor. Bu noktada, eski rutine dönmek konusunda sizde ortaya çıkan kanıları, sizi hakikaten endişelendiren hususların ne olduğunu ve bu niyetlerin size ne hissettirdiğini bulmak kıymetli olacaktır” tabirlerini kullandı.
“PANDEMİ İNSANLIĞIN KIRILMA NOKTASI”
Pandeminin her birimizin hayatı için kıymetli bir kırılma noktası olduğunu hatırlatan Özaktaç şu tekliflerde bulundu:
“Kırılma noktaları, fizikî ve ruhsal bütünlüğümüze karşı tehdit hissettiren, travmatik yaşantılardır. Hasebiyle, bir yılı aşkın müddettir bu his ve kanılar ile devam eden günlük yaşantının akabinde bir anda olağana dönülmesi nedeniyle şu anda telaş, endişe, isteksizlik hissediyor olmak beklenebilecek ve olağan bir durum. Ancak şayet meskenden dışarı çıkmak konusunda epeyce dertliyseniz, bu durumun uykunuzda, iştahınızda, iş hayatınızda ya da insan bağlantılarınızda bozulmalara yol açarak günlük işlevselliğinizi olumsuz biçimde etkilediğini gözlemliyorsanız, bir ruh sıhhati uzmanından dayanak alabilirsiniz.”
