İSTANBUL – Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Doç. Dr. Jenerasyonum Güvendeğer Doksat, çocuklarda ayrılık tasası bozukluğunun vakitle okul fobisine dönüştüğüne dikkat çekerek anne babaları uyardı. Ayrılık derdi bozukluğunun nedenlerini açıklayan Doksat, bu durumun önlenebilir olduğunu söyledi.
Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı Doç. Dr. Jenerasyonum Güvendeğer Doksat, üç ilâ üç buçuk yaşına kadar olan devirde bir çocuk annesinden başka bir odada kaldığı vakit, muhakkak ortalarla annesinin bulunduğu odaya gidip, onun orada olup olmadığını denetim etme muhtaçlığı duyduğunu belirterek, uzun müddetli olarak annesinden farklı kalmaya reaksiyon gösterebileceğini söz etti. Dr. Doksat, “Üç ilâ üç buçuk yaşlarından itibaren ise çocuk, ‘ayrılma-bireyleşme fazını’ tamamlar ve otonom-özerk bir birey haline gelir. O nedenle, gelişimsel periyotlarını sağlıklı halde tamamlamış olan bir çocuk bu yaşlardan itibaren, artık rahatça kendi odasında uyuyabilmektedir. Annesiyle kısa müddetli olarak farklı kalmayı tolere edebilmektedir. Münasebetiyle, üç yaşından sonra rahatça anaokuluna başlar ve gündüz saatlerinde annesinden fizikî olarak ayrılmak onun için bir sorun oluşturmaz” dedi.
‘‘ZAMANLA OKUL FOBİSİNE DÖNÜŞÜYOR’’
“Ayrılma-bireyleşme fazını” tamamlayamamış olan çocukların, anaokulunda ağır biçimde ağladığını, orada durmak istemediğini ve annelerini yanlarında istediğini belirten Doksat, ‘‘İki hafta geçmesine karşın bu tablonun devam etmesi durumuna ‘ayrılma derdi bozukluğu’ ismi verilir. Bu durumda çocuk okulda durmak istemediği için, anaokulu idaresi ailesinden ekseriyetle çocuğu okuldan almasını ister. Bilhassa dört hafta geçtikten sonra, hala alışamamış olan çocuğun okuldan alınması uygun bir davranış olmakla birlikte, ailelerin kimileri bu durumun kesinlikle profesyonel dayanak alınması gereken bir durum olduğunu bilmedikleri için çocuğun okulda durmak istememe sebebini yaş küçüklüğüne bağlarlar ve büyüyünce durumun düzeleceğini umut ederler. Bu durumda, tedavi edilmemiş ‘ayrılma korkusu bozukluğu’ ilerleyen yıllarda tedavisi çok daha güç bir durum olan ‘okul fobisine’ dönüşür. O nedenle, ayrılma tasası bozukluğunun erken yaşta tedavi edilmesi çok önemlidir” ikazında bulundu.
“AYRILMA TASASI BOZUKLUĞUNUN SEBEPLERİ NELERDİR?”
Doç. Dr. Jenerasyonum Güvendeğer Doksat, çocuklarda ayrılma telaşı bozukluğunun sebeplerini şöyle sıraladı:
“Annenin kendisinin evhamlı ve telaşlı bir karaktere sahip olması. Annenin kendisinde bir çeşit ‘kaygı bozukluğu’ yahut ‘obsesif kompulsif bozukluk’ olması sebebiyle, çocuğuna karşı çok koruyucu-kollayıcı davranması ve ona karşı evham aktarma davranışları sergilemesi. Kardeş doğumunun olduğu devirde büyük çocuğun anaokuluna başlatılmasından kaynaklanan kardeş kıskançlığı. Ebeveynler ortasında çatışmalı evliliğin varlığı, fizikî yahut duygusal şiddete maruz kalmak. Boşanma evresinde olmak yahut yeni boşanmış olmak. Ebeveynlerde yahut geniş ailede önemli bir hastalığın yahut kaybın yaşanması. Taşınma yahut göçe maruz kalmış olmak.”
AYRILIK TELAŞI NE HALDE ÖNLENİR?
Kelam konusu risk karşısında ebeveynlere kıymetli vazifeler düştüğünün altını çizen Doksat, çocuklardaki ayrılık tasasının ve olumsuz fikirlerin gelişmesini azaltmak ismine, kritik tavsiyelerde bulundu. Doksat, “Ebeveynlerin çocuklarına karşı çok derecede esirgeyici ve kollayıcı ebeveyn tavrı uygulamamaları, çocuklarına korkulu ve evhamlı davranış modelleri sergilememeleri çok değerlidir. Birinci bir yaşından sonra çocuğun yatak odasının ayrılması, özerk ve otonom bir birey olmasının desteklenmesi gereklidir. Anneleriyle tıpkı yatakta ahenge ısrarında bulunan çocuklarda bu ısrarın öncelikli olarak telaşlı ve/veya kendini yalnız hisseden annenin olumsuz beklentilerini gidermek olduğu unutulmamalıdır. Bu noktada uygun davranışı sergileyemeyen ebeveynlerin psikiyatrik takviye alarak kendi korku bozukluklarını tedavi etmeleri büyük kıymet taşır” diye konuştu.
Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Doç. Dr. Kuşağım Güvendeğer Doksat, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bir buçuk ilâ iki yaşından itibaren çocuğun farklı bir birey olması mutlak halde desteklenmelidir. İstediği kıyafeti giymesi, kendini söz etmesi, özbakım maharetlerini kendinin gerçekleştirmesi üzere bahislerde özerkleşmesinin önünün açılması gereklidir. Kardeş doğumu halinde, rekabetin tetiklenmemesi ve kıskançlığın önüne geçilmesi gereklidir. Çatışmalı evlilik ve çekişmeli boşanma üzere durumlarda, ebeveynlerin mutlak surette profesyonel ruh sıhhati takviyesi alması çok değerlidir. Aile içinde önemli hastalık, kayıp yaşanması durumunda yahut çocuğun duygusal adaptasyonunu olumsuz etkileyebilecek taşınma yahut göç olaylarının yaşanması durumunda da kesinlikle profesyonel ruh sıhhati dayanağı alınmalıdır.”
Doksat, paylaşmış olduğu tavsiyelerle, çocuklarda ayrılma tasası bozukluğunun gelişmesinin önlenmesi ve orta, uzun vadede okul fobisi üzere önemli bir hastalığın ortaya çıkmasının da önlenmesinin mümkün olduğunu kelamlarına ekledi.
