Türkiye’nin ABD’ye kaçırılan mermer idol için hukuk gayreti sürüyor

Vahdet AYAZ, Sibel DENİZ, – ABD’de 2017 yılında Christie’s Müzayede Evi’nde satışa sunulan ‘Guennol Yıldız Avcısı’ olarak bilinen mermer idolün Türkiye’deki arkeolojik hafriyatlarda bulunduğu ve ABD’ye kaçırıldığı teziyle Christie’s Müzayede Evi’ne açılan dava devam ediyor. İdolün geleceğini belirlemeye yönelik hukuk gayreti ise Pazartesi günü Manhattan’daki Federal Bölge Mahkemesi’nde başladı. Davanın önümüzdeki günlerde sonuçlanması bekleniyor.
New York Times’da yer alan habere nazaran, 1960’larda ABD’ye getirilen ve burada tenis yıldızı ve sanat koleksiyoncusu Alastair Bradley Martin ve eşi Edith’in sahip olduğu ‘Guennol Yıldız Avcısı’ olarak bilinen mermer bayan idolü, ABD’nin New York kentinde Christie’s Müzayede Meskeni tarafından 2017’de satışa sunuldu. Türk hükümetinden yetkililer, 6 bin yıllık olduğu düşünülen idolün satışının durdurulmasını talep etti ve mermer idolün Türkiye’deki arkeolojik hafriyatlarda bulunduğu ve ABD’ye kaçırıldığı argümanıyla Christie’s Müzayede Evi’ne dava açtı. Türk hükümeti, davada ülkede bulunan eski yapıtların geniş mülkiyetini öne süren 1906 Osmanlı Kararnamesi’ne atıf yaparak, yapıtın Türkiye’ye iade edilmesini talep etti.
DAVAYA KARŞIN İDOL SATIŞA SUNULDU
Davaya karşın açık artırma Christie’s Müzayede Evi’nde başladı ve idol, kimliği belgisiz bir alıcıya 14,4 milyon dolara satıldı. Lakin alıcı, daha sonra satıştan geri çekildi. Guennol Yıldız Avcısı idolünün şu anda Christie’nin Rockefeller Plaza satış odası ve ofislerindeki bir kasada tutulduğu tabir edildi. İdolün geleceğini belirlemek üzere hukuk çabası ise Pazartesi günü Manhattan’daki Federal Bölge Mahkemesi’nde başladı.
“STEİNHARDT, TÜRKİYE’NİN MÜLKİYET KANUNUNU HİÇE SAYDI”
Davada Türk hükümetinin avukatları, yapıtın kuşkulu bir kökene sahip olduğunu savunarak Christie’s Müzayede Konutu ve yapıtın satışını yapan Michael Steinhardt’ın Türkiye’nin ‘mülkiyet kanununu hiçe sayarak’ hareket ettiğini tabir etti. Savunma avukatları ise hükümetin bu yasaya nazaran yapıta sahip olduğunu ‘kanıtlayamayacağını’ belirtti. Savunma avukatları ayrıyeten, Türk hükümetinin, bu eser hakkında müzayede konutu tarafından satışa çıkarılana kadar rastgele bir adım atmayarak bu yapıtı sahiplenme bahtını ‘feda ettiğini’ söyledi. Yargıç Alison Nathan tarafından yönetilen duruşma, Türk hükümetinin ABD’den eski yapıtları ve eski yapıtları kurtarmak için devam eden uğraşının en yenisi olarak görülüyor.
TÜRK HÜKÜMETİ KAPSAMLI İSPATLAR SUNACAĞINI AÇIKLADI
Türk hükümeti, şahitlerinden biri olan Oxford Üniversitesi Arkeoloji Okulu’nda kıdemli araştırma vazifelisi olan Neil Brodie’nin, idolün muhakkak Türkiye’de bulunduğuna yönelik ‘kapsamlı bilimsel kanıtlar’ sağlayacağını açıkladı ve idolün ‘1906 kararnamesi yürürlükteyken’ Türkiye’den kazılarak ihraç edildiğini de göstereceğini duyurdu. Christie’s Müzayede Konutu ve Steinhardt, idolün nerede ve ne vakit bulunduğu, kazıldığı yahut ihraç edildiğine dair direkt bir delili olmadığı için Türk hükümetinin 1906 kararnamesi uyarınca idolün sahipliğini kanıtlayamayacağını ileri sürdü.
1993’TE LİDYA HAZİNESİ İADE EDİLMİŞTİ
Türk hükümetinin ABD’den eski yapıtları ve eski yapıtları kurtarmak için devam eden uğraşında, 1993’te Metropolitan Sanat Müzesi, Batı Anadolu’da bir krallık olan Lidya Krallığı’nın Kroisos devrinden 200’den fazla altın, gümüş ve bronz nesneyi içeren ‘Lidya Hazinesi’ olarak bilinen bir koleksiyonu iade etmeyi kabul etmişti. 2012’de ise Türk hükümeti, Los Angeles, New York ve Washington’daki müzelerden, Türkiye’deki arkeolojik alanlardan yağmalandığı tabir edilen düzinelerce yapıtı teslim etmelerini istemişti.