Alper KORKMAZ – Osman BAKIR / İSTANBUL, – MARMARA Denizi’nde deniz salyası olarak bilinen müsilajın artmasının asıl nedeninin denize boşaltılan atık sular olduğunu söyleyen Etraf Mühendisi Prof. Dr. Mustafa Öztürk, “Azot ve fosfor kirlilik yükleri Marmara’ya ve denize deşarj edilen atık sularda yaklaşık 9 – 10 kat azaltılmalı. Şayet bu azaltılma yapılırsa Marmara Denizi bağırmaktan kurtulur, sevince yanlışsız gider” dedi. İstanbul bölgesinde bütün atık suların ileri biyolojik arıtmaya tabi tutulması gerektiğini belirten Öztürk, “Haliç’i temizledik ancak Marmara’yı temizleyemezsiniz. Marmara’yı temizlemek istiyorsanız kirletici kaynakları önlemeniz lazım” dedi. Öztürk, Marmara Denizi’ndeki kirliliğin önlenebilir düzeyde olduğunu da söyleyerek, tahlil tekliflerini anlattı.
Çevre Mühendisi Prof. Dr. Mustafa Öztürk, Marmara Denizi’nde görülen deniz salyasına ait değerlendirmelerde bulundu. Deniz salyasının ağır olarak 2008 yılında da gözüktüğünü ve okyanuslarda da görülen deniz salyasının bir hafta üzere bir müddet sonra ortadan kalktığını belirten Öztürk bu seferki salyanın 4 aydan beri İstanbul’da önemli biçimde görüldüğünü söyledi. Öztürk, bunun ana sebebinin ise denizin altından denize boşaltılan evsel ve endüstriyel atıklar olduğunu belirterek , “Ana sebebi bilhassa Marmara Denizi’ne deşarj edilen evsel ve endüstriyel atık. Sulardaki azot kirliliği çok yüksek kıymetlerde. Bu çok derecede azot, fosforlar, fitoplankton üretiyor. Bu fitoplanktonlarda deniz salyasının çoğalmasını, salgılanmasına neden oluyor. Bu kıymetlerin yüksek olmasının bir sebebi de sıcaklık. Güneş ışığı üzere etkenlerde bu biyolojik tepkisi hızlandırıyor” diye konuştu.
“DERELERİN BİRÇOK AÇIK KANALİZASYON SİSTEMİ GİBİ”
Marmara Denizi’nde ağır olarak görülen deniz salyasının yapılan ağır deşarjın neden olduğunu belirten Öztürk,”Özellikle derin deniz deşarjı ile Marmara Denizi’nin etrafında önemli deşarjlar yapılıyor. Yani fizikî ve ön arıtma dediğimiz arıtmayla Marmara Denizi’ne atık sular deşarj ediliyor. Ayrıyeten ziraî atık sular, yani dereler, akarsular yoluyla gelen hayvancılık ve ziraî atık sular ve zeytincilik üzere yayılı kaynaklar dediğimiz atık sularla da Marmara Denizi’ne önemli atık sular gelir. Hatta Marmara Denizi’nin etrafındaki derelerin ve akarsuların birden fazla güya açık kanalizasyon sistemi üzere akıyor. Bunlarda Marmara Denizi’nin kirliliğinin artmasına vesile oluyor” diye konuştu.
“10 KATI DEŞARJ”
Marmara Denizi etrafında bulunan yüzlerce tesisten denize derin deşarj formülüyle atık su bırakıldığını söyleyen Öztürk, kabul edilebilir orandan 10 kat daha fazla atık suyun denize deşarj edildiği belirtti. Öztürk, “Marmara Denizi’nde hassas alan ilan edilen bölgelerde tüm belediyeler bu güne kadar ileri biyolojik arıtma tesislerini kurmaları lazımdı lakin birden fazla belediye maalesef, birden fazla endüstrici bunları kurmamıştır. Kurmadıkları için de Marmara Denizi’nin kirlenmesine vesile olmuştur. Evsel, endüstriyel atık sular, yayılı kaynaklardan gelen kirli yükler 10 kat daha ileri derecede arıtılmalı. Demek istiyorum ki azot, fosfor kirlilik yükleri Marmaray’a ve denize deşarj edilen atık sularda yaklaşık 9-10 kat azaltılmalı. Şayet bu azaltılma yapılırsa Marmara Denizi bağırmaktan kurtulur, sevince yanlışsız sarfiyat. Şu anda normali, hassas alanı olmadığı için, çoğu yerde hassas alan olan yerlerde de yanlış anlaşılmasın 10 kata yakın yüksek kıymetlerde azot, fosfor ve karbon kirliliği deşarjı kelam konusudur” tabirlerini kullandı.
“HALİÇ’İ TEMİZLEDİK FAKAT MARMARA’YI TEMİZLEYEMEZSİNİZ”
Kirlilikle ilgili İstanbul’un ağır nüfusuna dikkat çeken Öztürk, şunları söyledi: “İstanbul bölgesi tüm Marmara Bölgesi’nin nüfus olarak yüzde 60’ını barındırıyor. İstanbul bölgesinde bir bölge hariç atık suların birçok fizikî yahut ön arıtma dediğimiz artmayla artırılıyor. İstanbul bölgesinde bütün atık sular ileri biyolojik arıtmaya tabi tutulmalı. Öncelikle bu deşarj noktalarından derin deşarj noktalarına verilmeden evvel bu atık sular katiyetle ileri kademe arıtılmalı. Haliç’i temizledik ancak Marmara’yı temizleyemezsiniz. Marmara’yı temizlemek istiyorsanız kirletici kaynakları önlemeniz lazım. Burada İstanbul, Kocaeli, Bursa, Bandırma’da bir fosfat fabrikası başta olmak üzere ve Tekirdağ’da, Ergene Havzası’nda endüstriyel atık sular başta olmak üzere bunlar katiyetle atık sularını ileri kademe arıtmak zorundalar.”
“DERE YATAKLARI BETONLAŞTIRILMAZ”
Mustafa Öztürk, “Aslında dünyanın her yerinde dere yatakları betonlaştırılmaz. Dere yatakları yeşil koridorlara dönüştürürler. Yeşil koridorlara dönüştürülen dere yataklarında da deşarj edilen atık sular olmaz. İleri kademe arıtılan sular olur. Maalesef İstanbul’da Büyükçekmece civarında atık sular oluşuyor. Dere yolu ile deşarj ediliyor. Fakat en büyük atık su Bursa ve Balıkesir civarında olduğunu biliyorum. Bir de Tekirdağ bölgesinde. Bu sebepten ötürü Marmara Denizi’ne derin deşarj yapılırken kesinlikle atık sularımız ileri kademe arıtılmalıdır. Bu yapılmadığı surece ‘Ya biz tabana veriyoruz’, ‘Tabandan bunlar dağılıyor’ demek yetersiz” dedi.
“MARMARA DENİZİ ÖLÜRSE TÜRKİYE’DE ÇOK ÖNEMLİ SIKINTI”
Denizin ileti verdiğini ve şu etapta kirliliğin önlenebilir düzeyde olduğunu söyleyen Öztürk, süratlice harekete geçilmesi gerektiğinin altını çizerek “Marmara Denizi ölürse Türkiye’de çok önemli ıstırap. Ekonomik, toplumsal sorunlar olur onun için Marmara’yı kurtaralım. Kirletmeyelim. Şu anda önlenebilir durumda. Diyor ki ‘Benimle ilgili acil aksiyon planlarınızı uygulamaya koyun’. Yani konuşmayı bırakın aksiyona geçin” diyor” formunda konuştu.
“DEŞARJ NOKTALARI”
“İstanbul’daki atık sular ön arıtma ve birincil arıtma sonrasında derin deniz deşarjı ile uzaklaştırılıyor” diyen Öztürk şunları söyledi: “Marmara Havzası’ndaki nüfusun yaklaşık yüzde 60 İstanbul’da yaşamakta ve İstanbul evsel atık su ağır bölge. İstanbul’da Marmara Denizi’ne günlük ortalama 2,5 milyon ton evsel atık su deşarj ediliyor. İstanbul’da atık suların yüzde 99’u kimileri fizikî ve başkaları bölgelerde ise birincil arıtma yapıldıktan sonra Marmara Denizi’ne derin deşarj yapılmakta ve atık su arıtma tesislerinin büyük kısmı yalnızca karbon masrafımı yapılan birincil arıtma. İstanbul’da Tuzla, Beykoz, Kadıköy, Üsküdar, Yenikapı, Baltalimanı, Küçükçekmece, Büyükçekmece, Silivri, Selimpaşa ve Çanta bölgelerinden evsel atık sular derin deniz deşarjı yapılmakta. Üsküdar, Yenikapı, Kadıköy, Baltalimanı, Küçükçekmece’de atık sular ön arıtma (fiziksel arıtma) yapıldıktan sonra Marmara Denizi’ne derin deşarj yapılmaktadır. Öteki bölgelerde ise atık sular yalnızca karbon sarfiyatımı (birincil arıtma) yapıldıktan sonra Marmara Denizi’ne derin deşarj edilmekte. Baltalimanı’nda ileri kademe arıtma (azot, fosfor sarfiyatımı dahil) tesisi inşaatı devam etmektedir. Endüstriyel tesislerin ağır olduğu Büyükçekmece, Küçükçekmece, Tuzla ve Pendik endüstriyel atık su faaliyetleri ağır.”
()
