İSTANBUL,-DÜNYA Fikri Mülkiyet Günü ve Patent Haftası aktiflikleri kapsamında Adres Patent, Türkiye Patent Hareketi Platformu ve İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’nın katkılarıyla 26 Nisan tarihinde ‘Patentlerin Ticarileşmesi’ isimli panel gerçekleştirildi. Aktiflikte konuşan dal temsilcileri patent değerlemenin değerine vurgu yaparak, patent değerlemede faal bir sistemin oluşturulması gerektiğini lisana getirdi. Bu türlü bir sistemle finansmana erişim, yapılan yatırımın kendisini amorti etme mühleti, lisanslama ve şirket varlıklarının pahasına patentlerin sağladığı, katkı üzere bahislerin açıklık kazanacağının altını çizildi.
Medipol Üniversitesi TTO Yöneticisi Dr. Öğretim Üyesi İlker Köse’nin moderatörlüğünü üstlendiği ve salgın koşulları nedeniyle online ortamda düzenlenen panelde, patentlerin değerlemesi, devlet teşvikleri, patentlerin ticarileşmesi ve patent sayılarını artırmak ismine neler yapılması gerektiği üzere hususlar uzman isimler tarafından masaya yatırıldı.
Panelin açılış konuşması Adres Patent İdare Heyeti Lideri Ali Yüksel tarafından yapıldı. Kilogram başı ihracatta patentli eserlerin kıymetli bir yere sahip olduğunun altını çizen avukat Ali Yüksel, “Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından yapılan bir çalışmada kilogram başı ihracatın 2,5 dolar düzeyine gelmesiyle ülkemizin dış borcunun kapanacağı söz ediliyor. Kalitesiz ihracattan kurtulmak için de markalaşma ve patent bahislerine daha fazla yönelmemiz gerekiyor” halinde konuştu. Patent değerleme konusundaki eksikliklere dikkat çeken Yüksel, “Patent alanında profesyonel değerleme uzmanlarımızın olması gerekiyor. Bu mevzuyu çözmek ismine heyetler oluşturarak ticarileşme yollarını yasal tabanda tartışmalıyız. Bu kapsamda üniversitelerimiz ticarileşme noktasında birer prototip geliştirme merkezi olmalı. Prototip geliştirdiğimiz vakit bu eserin ticarileşme süreci de artıyor” açıklamasında bulundu.
5G İLE İLGİLİ 70 BİN PATENT BAŞVURUSU VAR”
Şirketlerin toplam faalleri içerisinde sınai mülkiyet haklarının yüzde 90’larda yer aldığını söz eden Türkiye Patent Hareketi Platformu Lideri Ali Çavuşoğlu, “Bu sayı teknoloji firmalarında daha yüksek. 1 milyon patent amacını yakalarsak ülke olarak rekabette avantaj sağlayacak ve gelişmiş ülkeler ortasında yer almamızda büyük bir adım atmış olacağız. Bizim toplam patent sayımız 280 bini geçti. Birinci üç aya baktığımız patent sayılarımızda yaklaşık yüzde 30’luk artış var. Pandemiye karşın bu kıymetli bir gelişme. Yıl sonu beklentimiz ise yüzde 40 artış olacağı yönünde” diye konuştu. Çavuşoğlu, Ticaret Kanununda yer alan kararlara nazaran patentlerin finansman kullanma aracı olarak da kullanılabileceğine işaret ederek patent değerlemesi konusunda ilgili sistemlerin oluşması gerektiğini belirtti.
“PATENTLERE OBJEKTİF PAHA TAYİNLERİ YAPILMALI”
Geliştirilen eserlerin ticarileştirilmesi noktasında gerçek kesim stratejisi ve kaynak kullanımlarının epey kritik bir yere sahip olduğunu kaydeden İstanbul Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Oral Öncül, gerçek kesim tarafında patent ve yararlı modellerin görünürlüğü konusunda sorunlar yaşadıklarını ayrıyeten sınıflandırma ve sektörel dağılımlarda yanlışsız ayrışmaların yapılmadığını belirtti. Üniversite-sanayi işbirliklerine daha fazla değer verilmesi gerektiğini anlatan Öncül, “Bunun dışında ticarileşme sürecinin yatırım için riskli bulunması algıları da gerçek dal tarafındaki en önemli eksiklikler ortasında yer alıyor. Patentlere objektif kıymet tayinlerinin yapılması ve buna bağlı olarak vergi muafiyeti ile öteki avantajların gerçek daldaki oyunculara âlâ anlatılması gerekiyor” dedi.
“TÜRKİYE POTANSİYELİNİ TAM OLARAK YANSITAMADI”
Türkiye’de PCT muahedesi yapan tek üniversitenin ise Medipol Üniversitesi olduğunu tabir eden Yıldız Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Bestami Özkaya, “Üniversitemiz özelinde kendi geliştirdiğimiz patentlere 6 bin yayın içerisinde yalnızca 39 adedine atıf yapılmış. Bu sayı Türkiye genelindeki bütün üniversitelerde epeyce düşükö dedi. 1 milyon patent maksadında üniversite-sanayi iş birliğinin kıymetine değinen Özkaya, “Türkiye Küresel İnovasyon endeksinde 51’inci sırada yer alıyor. Ülkemiz ortalamanın üzerinde fakat potansiyelini tam yansıtamadı” diye konuştu.
“YATIRIMLARIN GERİ DÖNÜŞ SÜRECİ ÖLÇÜLEBİLİR”
“Değerleme, patentin oluşturduğu kıymetin mali tespit işlemidir” halinde konuşmasına başlayan İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erol İnce, şunları aktardı: “Değerlemeyi etkileyen ögeler ise değerleme gayesi, pahalanma vakti, patentin kullanım hali üzere etkenlerdir. Değerleme neden yapılmalı sorusuna geldiğimiz vakit; lisanslama, evre, icra-iflas-rehin, şirket varlıklarının kıymeti, vergi muafiyeti, çalışan buluşlarında çalışana ödenecek bedelin tespiti, üniversite buluşlarında öğretim elemanlarına ödenecek bedelin tespiti hususları için patent değerlemesi yapılmalıdır. Değerlemeyle vergilerden yüzde 50’lere kadar muafiyet sağlamanız mümkün. Değerlemeyle yapılan yatırımların geri dönüş süreci de ölçülebilir.”
“LİSANS MUTABAKATLARININ PATENT MÜRACAATINA ORANI YÜZDE 2,6”
ABD’de yıllık yapılan lisans mutabakatı sayısının patent müracaat sayısına oranının yüzde 40 ila 50 ortasında değişkenlik gösterdiğini belirten İstanbul Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Hüseyin Kızıl, “Bu oran Türkiye’de yüzde 5 seviyesinde. Tıpkı periyotta TTO’ların patentlerin ticarileşmesi noktasında elde ettiği gelir ise yüzde 2,6’da kalıyor. Bunun dışında patentlerin endüstriye sunumunda da problemler yaşıyoruz. Bu bağlamda üniversite ve endüstrinin daha fazla iş birliği içerisine girmesi, patent ve ticarileşme süreçlerini birlikte yürütmesi gerekiyor” sözlerini kullandı.
“REEL KESİMDE OYUNCULAR MARJİNAL KÂR ODAKLI”
Sanayi tarafında patent ve ticarileşme şuurunun gelişmesi gerektiğini lisana getiren Koç Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İrşadi Aksun, “Sanayicilerimiz geliştirdikleri eserin geri dönüşünü 1 ya da 2 yılda istiyor. Yani gerçek kesimdeki oyuncuların marjinal kâr odaklı olması süreçlerde sorun yaşamamıza neden oluyor. Burada şirketlerin şuurunda olması gereken bir bahis var ki inovasyonun ve yeniliklerin vakit alacağıdır. Üniversiteler olarak bizler üzerimize düşeni yaptığımızı düşünüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
“Erken işbirlikleri önemli”
Patent ismi ile marka isminin birlikte anılmasının ticarileşme sürecini hızlandırdığını kaydeden Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Odman Boztosun, “2000’li yıllardan sonra yapılan farkındalık çalışmaları ve TTO’ların suram süreçleri katma pahalı üretimlerde ekilen tohumlardı. Bu noktada sanayicilerimizle üniversitelerin erken iş birlikleri ekilen bu tohumların daha fazla meyve vermesi açısından değerli” halinde konuştu.
“PATENTLERİN TİCARİLEŞMESİNE KATKIDA BULUNUYOR”
Küresel Ticarileştirme Aracılık Programı(ICCD) Avrupa Koordinatörü Koray Şahin, ICCD’nin patenlerin pazarlanıp fikirlerin ticarileşmesine katkıda bulunan bir platform olduğunu açıkladı. 7 kıta ve 160 ülkede faaliyet gösterdiklerinin altını çizen Şahin, “Ağırlıklı olarak girişimler/girişimciler ve yatırımcıları bir ortaya getiriyoruz. Böylelikle teşebbüsçü tarafında ortaya atılan fikir ya da eserin ticarileşmesine katkıda bulunduğumuzu tabir edebilirim” formunda konuştu.
