– TÜİK bilgilerine nazaran 2010 yılından itibaren akraba evliliklerinde sistematik bir düşüş yaşanıyor.
– 40 yıl evvel akrabaların çöpçatanlıkla ortaya çıkardığı evlilikler artık toplumsal medyaya kaydı.
– Yeni çöpçatanın toplumsal medya olduğu belirten Prof. Dr. Nilüfer Narlı, “Artık online sistemlerle bir arkadaş ve eş bulma yolu tercih ediliyor” dedi.
İlknur SARGUT-Hüseyin ÇAKMAK/İSTANBUL, – TÜİK bilgilerine nazaran, 2010 yılından itibaren akraba evliliklerinde sistematik bir düşüş yaşandı. 70 ve 80’li yıllarda kendisini bir birey olarak değil, ailenin bir kesimi olarak gören insanların bugün kendisini birey olarak görmeye başladığını belirten Sosyolog Prof. Dr. Nilüfer Narlı, “40 yıl evvel akrabaların çöpçatanlıkla ortaya çıkardığı evlilikler artık çok değişti. Z neslinin toplumsal medyadan tanıştığını görüyoruz” dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran 2010 yılından itibaren akraba evliliklerinde sistematik bir düşüş yaşandı. 2020’deki bütün evlilikler içerisinde akraba evliliklerinin oranı yüzde 3,82’ye kadar geriledi. Bu oran 2010’da yüzde 5,9 olarak tespit edilmişti.
“EKONOMİ TEMELLİ BİR TERCİHTİ”
Yıllar içinde yaşanan bu değişimi kıymetlendiren Bahçeşehir Üniversitesi Sosyoloji kısmı Lideri Prof. Dr. Nilüfer Narlı, “Kentleşme ve çağdaşlaşma sonucu Türkiye’deki son 30 yılda aile yaşantısının ve bedellerinin nasıl değiştiğine bakmamız gerekir. Kırdan kentlere göçün ivme kazandığı 1970’li ve göçün pik yaptığı 1980’li yıllarda İstanbul üzere büyük metropollere, Akdeniz ve Ege kıyılarına gelen beşerler akrabalık bağlarının çok güçlü olduğu dayanışmacı bir aile hayatına sahiplerdi. Evlilikleri mümkün olduğunca yakın akrabalar ile yapıyorlardı. Bu hem bir gelenekti ve geleneğin bozulması, merasimin bozulması olarak görülüyordu. Tıpkı vakitte bu iktisat temelli tercihti. Mal-mülk dışarıya çıkmasın büsbütün kuzenler ortasında paylaşılsın anlayışı vardı” diye konuştu.
“ONLİNE TANIŞMA TRENDİNİN DEVAM EDECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM”
Bundan 40 yıl evvel akrabaların çöpçatanlıkla ortaya çıkardığı evlilikler artık çok değişti diyen Prof. Dr. Nilüfer Narlı şöyle devam etti:
“70 ve 80’li yıllarda kendisini bir birey olarak değil, ailenin bir kesimi olarak gören beşerler 2010’lu yıllarda artık kendisini birey olarak görmeye başladı. Bu da kentleşme ve çağdaşlaşmanın bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Bireyler evlilik tercihlerini yaparken akraba, gelenekçi ayrılarak iktisat merkezli ve kendisine uygun olduğunu düşündüğü bir eşi tercih ediyor. Z nesline baktığımızda onların tanışmaları ise toplumsal medyadan olabiliyor. Bundan 40 yıl evvel akrabaların çöpçatanlıkla ortaya çıkardığı evlilikler artık çok değişti. Artık hayat online oldu. Bu online tanışma trendinin devam edeceğini düşünüyorum. Ayrıyeten insanların biriyle tanışmak için çok fazla vakti olmuyor. O yüzden de online tekniklerle bir arkadaş ve eş bulma yolunu tercih ediyorlar”
Türkiye’de yalnız başına yaşayan insanların sayısında da artış yaşandığını tabir eden Prof. Dr. Narlı, “Şu an Türkiye’de yalnız yaşayan kişi sayısı 3,5 milyon. Ayrıyeten Türkiye’deki hane halkı sayısına baktığımızda orada da bir azalma olduğunu görüyoruz. Zira evvelce beşerler geniş aileler biçiminde yaşıyorlardı. Çok daha fazla çocuk vardı. Şu andaki hane halkı sayısı 3,35. Bu da hanelerin küçüldüğünü ayrıyeten insanların bireyselleştiğini gösteriyor” dedi.
“AKRABALARLA ALAKALARDA YABANCILAŞMANIN OLDUĞUNU GÖZLEMLİYORUZ”
Günümüzde bireylerin bayram tatillerini bile akrabalarıyla geçirmek yerine tatillerde değerlendirdiğini anlatan Sosyolog Prof. Dr. Nilüfer Narlı, “Eskiden akrabalarla münasebetler çok kıymetliydi zira akrabalarla dayanışma vardı. Beşerler kaynakları akrabalarıyla paylaşıyorlardı. Lakin bugün bireyler, kentte kendi kabiliyetine, yeteneklerine nazaran bir iş sahibi oluyor. Kendi başına bağımsız bir bireye dönüşmüş oluyor. Akrabalarıyla formal bir görüşme yapabilir. Dikkat ettiğimizde artık Türkiye’deki birçok bölümün bayramlarda tatile çıktığını görüyoruz. Halbuki evvelce memlekete gidilir, akrabalarla bir ortaya gelinirdi. Akrabalarla alakalarda yabancılaşmanın olduğunu gözlemliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
“GENETİK HASTALIK RİSKİ 20 KAT DAHA FAZLA”
Akraba evliliğinin genetik hastalıklar açısından değerli olduğuna dikkat çeken Bahçeşehir Üniversite Hastanesi Medical Park Göztepe Genetik Hastalıklar Teşhis Merkezi’nden Prof. Dr. Tahsin Yakut, “Kabaca 7 bin civarında tek gen hastalığı, genetik hastalık ya da az hastalık dediğimiz hastalıklar var. Bunların da çok büyük bir kısmı akraba evliliği kaynaklı olarak ortaya çıkma potansiyeli var. Bunlar yüzlerce, binlerce hastalık olduğu için bunları doğumda daima birden taramak çok mümkün değil lakin bizim ülkemizde Talasemi (Akdeniz Anemisi) taşıyıcılığı, Akdeniz Ateşi hastalığı taşıyıcılığı çok fazla, son günlerde gündemde olan SMA hastalığının taşıyıcılık oranı Akdeniz bölgesinde değerli oranda fazla. Şayet bu şahıslar akraba evliliği yaparlarsa çiftlerin çocuklarında hastalığın görülme oranı olmayanlara nazaran 20 kattan 50 kata kadar daha fazla. Ne kadar az akraba evliliği olursa bu hastalıkların da toplumda görülme oranı o kadar azalacaktır” sözlerini kullandı.
“KAN TESTİYLE 7 BİN CİVARINDA GENETİK HASTALIĞI TARIYORUZ”
Akraba evliliği yapan çiftlerin bir kan testi ile hastalık riskini öğrenebileceğini vurgulayan Prof. Dr. Tahsin Yakut şunları söyledi:
“Akraba evliliğinde birinci çocuğunuzun sağlıklı olması ikinci çocuğun da sağlıklı olacağı manasına gelmez. Bizim teklifimiz hem kromozomlarla geçen hastalıklar hem tek gen hastalıkları açısından evvel tarama yapılması gerekir. Biz bu çiftlerde yaklaşık 7 bin genetik hastalık açısından taşıyıcı olup olmadıklarına bakabiliyoruz. Şayet tek gen hastalıkları açısından taşıyıcılarsa baştan tedbir alarak tüp bebek prosedürü ile genetik embriyo ayıklama metodu ile tarıyoruz. Böylelikle bireylerin sağlıklı bir gebeliğe ulaşmasını sağlıyoruz. Biz damardan az ölçüde bir kan alarak 7 bin civarında genetik hastalığı tarıyoruz. Böylelikle daha hiç hamile kalmadan olabilecek hastalıkları teşhis edebiliyoruz.”
