‘Marmara 5 yılda temizlenebilir’

TÜRKİYE Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, Marmara Denizi’nin bilhassa son 30 yıldır önemli kirliliğe maruz kaldığını belirterek, “Gerekli tedbirler alınır, herkes ferdi ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirirse 5 yıl içinde kokusuz Marmara Denizi’ni yine görebiliriz; 10 yıla kadar da biyoçeşitliliği artar” dedi.
Marmara Denizi’nde son günlerde süratle yayılan, ‘deniz salyası’ olarak isimlendirilen müsilajı pahalandıran TTKD bilim danışmanı ve Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Su Eserleri Fakültesi’nden emekli Dr. Erol Kesici, denizin yeniden nasıl canlandırılabileceğini anlattı. Bölgede incelemelerini de sürdüren Dr. Kesici, hala teknelerin deterjanla yıkandığını ve atıkların denize bırakıldığını söyledi. 
TEMEL NEDEN DERİN DENİZ DEŞARJI
Marmara Denizi’nin bilhassa son 30 yıldır ciddi kirliliğe maruz kaldığını açıklayan Kesici, “Marmara Denizi’nin 1990 yılında temizlenmesi gerekiyordu, ihmal edildi ve temizlenmedi. Kirliliğin temel nedeni maddeleştirilen ‘derin deniz deşarjı’ yani arıtmadan Marmara’nın etrafındaki tüm yerleşim ünitelerinin evsel ve ziraî atıklardan sanayi endüstriyel atıklara, gemi inşasından gemi trafiğine tüm atıkların hepsinin birikimi” dedi.
GÜNDE 3 MİLYON METREKÜP ATIK SU
İstanbul, Bursa, Çanakkale, Kocaeli, İznik üzere Marmara Denizi etrafındaki nüfusun 25 milyon civarında olduğuna dikkat çeken Dr. Kesici, “Yapılan çalışmalara nazaran 1 gün içinde Marmara’ya bırakılan atık su ölçüsü son 30 yılın ortalaması 2,1 milyon metreküpe ulaşıyor. Bunların hepsi organik ve inorganik hususlar. Bu ölçü günümüzde yıllara nazaran nüfus ve yerleşim alanlarının artmasıyla birlikte yalnızca 1 günde 3 milyon metreküpün üzerine çıkıyor. Bunda yağış sularının tesiri var” diye konuştu.
YÜZDE 90’I EVSEL, ZİRAÎ VE SANAYİ ATIKLARI
Marmara’yı kirleten etkenleri ikiye ayıran Dr. Kesici, kirliliğin yüzde 90’ının evsel, ziraî ve sanayi atıklarından, yüzde 10’unun da deniz nakliyatından kaynaklandığını söyledi. Gemilerin balast suları, atıklarını yıkama süreçleri üzere örnekler veren Kesici, “Bu sabah bir fotoğraf çektim, adam deterjanla yıkadı, denizin belli kısmı deterjanla kaplandı. Su değiştirme, çöpler, buna benzeri sistemler denetim altında olmasına karşın maalesef engellenemeyen sistemler. Dışarıdan gelen gemiler de tıpkı şekilde sintine atıkları yasak lakin bırakılıyor” dedi.
‘DENİZ ÖLDÜ VE PATLADI’
Marmara Denizi’nin bir nevi patladığını kaydeden Dr. Kesici, “Marmara Denizi evvel öldü sonra patladı. Canlılık, yaşamsal faaliyetlerini kaybetti ve sonra da salyaların dışarı çıkması patlamasıdır. Bu Covid üzere bulaşıcıdır ve alg patlaması birebir pandemi üzere her tarafa yayılıyor. Yer altı su kaynaklarına bile yayılıyor. Ayrıyeten katmanlaşma nedeniyle birtakım noktalarda görüş sıfır noktasına düştü. Muhakkak iklimsel değişime bağlanmamalıdır. Elbette tkisi var ancak direkt olarak tesirli değildir” diye konuştu.
TEŞHİS KİRLİLİK
Kirliliği temizlemenin mümkün olduğunu belirten Dr. Kesici, öncelikle tedavi için teşhisin gerçek koyulması gerektiğini vurguladı. Bu teşhisin ise kirlilik olduğunu açıklayan Kesici, “Patlamanın temel nedeni yüzde 99 kirlilik ve çeşit azalışı. Tabiatta hayvanlarla bitkiler ortasında bir istikrar vardır. Planktonları tüketen balık ve deniz canlıları, kirlilik ve ağır avcılık nedeniyle önemli seviyede azaldı” dedi.
NASIL TEMİZLENİR?
Avrupa ve Türkiye’de paklık için teknolojik sistemler olduğundan bahseden Dr. Kesici, bu teknikleri şöyle sıraladı:
“Çözüm için denizin taban, kıyıları ve yüzeyinin paklığı gerekiyor. Temizlikten sonra da kirletmemek gerekiyor. Temel nedeni derin deşarjı, dedik. Bu sistemden büsbütün vazgeçilmelidir. Arıtma sistemleri günümüz teknolojilerine uygun çağdaş sistemler olmalıdır. Birincisi biyolojik arıtma, bir kısım algleri yani kendi türdeşlerini kullanmak suretiyle biyolojik olarak etrafa hiç ziyan vermeden bir arıtma sistemi yapılabilir. Biyolojik arıtma sisteminin bugün geliştirilmiş olan sistemleri ise Membran Biyoreaktör Sistemi (MBR). Bu, farklı boyut ve özellikteki moleküllerin, deniz içinde müsilajlaşmaya neden olan atıklarla başkalarının ayrıştırılması. Ondan sonra azot ve fosfat gidericileri var. Esasen sebep, Marmara Denizi’nin çok fazla ölçüde azot ve fosfatla yüklenmesiydi. Biz bu azot ve fosfat yüklenmesini çağdaş arıtma sistemleriyle giderebiliriz.”
OKSİDASYON SİSTEMİ
Diğer sistemin ileri oksidasyon olduğunu belirten Dr. Kesici, “Toksik olan organik ve kimyasal atıkların giderilmesini sağlayan arıtma sistemi. Bu modeller bir konuttan bir fabrikaya, mahalle ve kasabadan bir kente kadar uygulanabilecek sistemdir. Geri dönüşümü çok değerli. Bu teknolojiyle mesken, fabrika, tarım alanları, derelerden arıttığımız suları geri dönüşüm olarak kullanabiliriz. Denize vermemiz kural değil. Tekrar tarım alanları ve meskenlerde tuvaletlerde kullanılabilir” dedi.
‘DENİZE ATIK BIRAKMANIN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR’
Bu sistemler uygulandığında artık denizlere atık bırakmanın da ortadan kalkmış olacağına dikkat çeken Dr Kesici, “Bu teknolojiyi kesinlikle kurmamız lazım zira İstanbul dünyanın göz bebeği, tabiatla dalga geçilmiyor. Yaşadığımız Covid bize tabiatın istikrarlarının bozulduğunda başımıza nelerin gelebileceğini gösterdi. Bu olay da bize diyor ki ‘Artık dikkat edin.’ Bu deniz meyyit, kokmuş deniz haline geldi. Birebir Mamak çöplüğünün patladığı üzere patladı” diye konuştu.
‘İSTANBUL’UN HOŞLUĞU BUNLARDAN DAHA PAHALI’
İleri teknolojilerde atık suyun özelliğine nazaran de ultraviyole ve daha da gelişmişi nanofiltrasyon kullanıldığını açıklayan Dr. Kesici, şunları söyledi:
“Nanofiltrasyon fabrikalarda kesinlikle yapılmalıdır. Bu bir nevi bakteri, virüs ve organik kalıntıların giderilmesi ve suyun sertliğiyle ilgili de bir sistem. Kıymetli olabilir lakin İstanbul’un hoşluğu bunlardan çok daha kıymetli. İstanbul’a, Marmara’ya bu paha. Marmara’nın tarihi, sosyolojik kıymetine baktığımızda ne savaşlar yapılmış boğazlar için. Gelecek kuşaklara ve komşu ülkelerimize karşı da sorumluluğumuz zira Ege, Karadeniz ve Akdeniz’e de yayılıyor.”
‘5-10 YILDA OLAĞANA DÖNÜLÜR’
Dünyada birçok ülkenin kullandığı bu teknolojilerin ileride de mutlaka uygulanmak zorunda kalınacağını söyleyen Dr. Erol Kesici, “Eğer bir an evvel bu önlemleri alırsak önce temizlemek sonra kirletmemek ve arıttığımız suları da buraya vermemek üzere uygulamaları yaparsak 5 yıla kadar temizlenir. Olağana döndürülmesi için birinci evvel dinlendirilmeli ve hiçbir halde atık su verilmemelidir. Gerekli tedbirler alınır ve süratli bir halde başlayıp herkes ferdî ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirirse 5 yıl içinde kokusuz bir Marmara Denizi’ni tekrar görebiliriz. 10 yıla kadar da biyoçeşitliliği artar” diye konuştu.