İSTANBUL, – Türkiye’de kaçak ve geçersiz alkol, yakıt ve cep telefonları eserlerinin yasa dışı hareketlerini ele alan ve 2 yıl süren araştırmanın sonuçları açıklandı. Araştırmaya nazaran, geçersiz alkol üretimi tehlikeli boyutlara ulaşırken, Gümrük ve Ticaret Müfettişleri Derneği yetkilileri ise her kaçak 10 telefondan 8’inin satışının internet üzerinden yapıldığını açıkladı.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) tarafından hazırlanan, Türkiye’de kaçak ve düzmece alkol, yakıt ve cep telefonları eserlerinin yasadışı hareketlerini ele alan araştırmanın sonuçları açıklandı. PMI Impact tarafından fonlanan ve 1 Mart 2019 tarihinde başlanan araştırmanın ayrıntıları ise, Gümrük ve Ticaret Müfettişleri Derneği ve Gümrük Korumalar Genel Müdürlüğü yetkililerin de katıldığı online toplantıda ele alındı. 22 vilayette 4 bin 924 anket sonucu ve 228 derinlemesine görüşmeyle elde edilen datalar, Türkiye’de kaçakçılık ve vatandaşların kaçak eser kullanım seviyelerini ortaya koydu.
ALIŞVERİŞ SİTELERİ VE TOPLUMSAL MECRALARA DİKKAT
Toplantıya katılan Gümrük ve Ticaret Müfettişleri Derneği yetkilileri, internet ortamında artan yasadışı ticarete dikkat çekerek, memleketler arası iş birliğine vurgu yaptı. Piyasada yer alan her kaçak 10 telefondan 8’inin internet sitesinde satıldığını söyleyen Müfettişlik, bu mevzuda en büyük sorunun alışveriş siteleri ve toplumsal mecralar olduğunu belirtti. Türkiye’de satışı olmayan birtakım eserlerin internet üzerinden kaçak yollarla ülkeye getirilmesinin önemli bir sorun olduğu ve Türkiye’de kaçak sigara oranlarının düşünülenin bilakis Avrupa’da daha fazla olduğu belirtildi. Almanya’da her 5 sigaradan birinin kaçak olduğu, İngiltere’de ise bu oranın daha yüksek olduğu tabir edildi.
KAÇAK ESER YAKALAMA ORANI 2021 YILINDA YÜZDE 70 ARTTI
Avrupa’da siber kaçakçılık oranlarının yüzde 15 olduğuna dikkat çeken Gümrük Korumalar Genel Müdürlüğü yetkilileri ise, Türkiye’de bu sayının 2020 yılı itibariyle yüzde 2,2 olduğunu belirtti. Türkiye’ye 2020 yılında pandemi kurallarına karşın 40 milyon yolcunun geldiğini ve bunun yanında 7 milyon konteyner, 2.1 milyon binek aracı, 3.9 milyon tır ve 270 bin de uçağın iniş yaptığı söylenirken, tüm bunlarının denetiminin ise 6 bin kişilik grup ile yapıldığı belirtildi. Kolluk ünitelerinin de dayanak verdiği ve bilhassa ileri teknolojiler kullanarak tüm bu denetlemelerin yapıldığı altı çizilerek, dünyadaki en yeni teknolojilerin gümrüklerde kullanıldığı vurgulandı. Öte yandan, son 5 yılda kaçakçılıkla gayret için yapılan teknolojik yatırımın 500 milyon TL olduğu ve bunun yanında AB projelerinin de faal bir halde kullandığı tabir edildi. Tüm bu teknolojik teşebbüsler sayesinde, Türkiye’de kaçakçılık manasında yakalama oranlarının ise 2020 yılında bir evvelki yıla oranla yüzde 40’lık bir artış olduğuna dikkat çekildi. 2021 yılında bu oranın ise bir evvelki yılın birebir devrine kıyasla yüzde 70 oranında arttığı söylendi. Gelişen teknolojilerin bu oranların artmasında tesirli olduğu tabir edilirken, bilhassa yapay zeka ve büyük bilgiyle daha yolcu Türkiye’ye gelmeden o yolcunun Türkiye’de kaçakçılık yapma riskinin de evvelden değerlendirilebildiği söylendi.
YERLİ MODÜLLERLE KAÇAK TELEFON ÜRETİMİ YAPILMAKTA
‘Türkiye’de kaçak ve uydurma alkol, yakıt ve cep telefonları eserlerinin yasadışı ticareti’ araştırmasına nazaran, kaçak mallarla piyasadaki yasal eserler ortasında, yüzde 50 oranında fiyat farkı bulunmakta. Fiyat farkının yüksek olmasının talebi de artırdığına dikkat çekilirken, bunu etkileyen öbür faktörlerin ise bütçe ve hane geliri olduğu vurgulandı. Araştırmanın sonuçlarını pahalandıran, BETAM Yöneticisi Prof. Dr. Seyfettin Gürsel şu tabirleri kullandı:
“Özellikle kaçak sigara, vergisiz tütün, kaçak akaryakıt ve kaçak cep telefonu talebi, Doğu ve Güneydoğu’da son derece ağır. Alkollü içeceğin de, Akdeniz, Ege, Trakya ve Karadeniz’de ağır olduğunu gördük. Bir tarafta organize büyük çapta yasa dışı ticaret var, öbür tarafta da ‘karınca ticareti’ ismi verilen ferdi bir kaçakçılık var. Bir öbür boyutta ise bu kaçak malların bir kısmı, yurt dışından getiriliyor, öteki bir kısmı ise yerli üretim olarak karşımıza çıkıyor. Bunların ortasında hiç duyulmayan sigara eserleri (düşük kaliteli yurtdışından üretilen) ve bilinen markaların taklit eserler bulunmakta. Bunun yanı sıra, yerli üretim modüllerinden Türkiye’de telefon üretimi de yapıldığını öğrendik. Buradaki kritik nokta, uydurma eserlerdir. Bilhassa alkollü içeceklerde bu çok tehlikeli. Metil alkol kullanarak, son yıllarda yüzlerce insan kaçak içkiden öldü ve ne kadarı sakat kaldı bilmiyoruz. Bu çok büyük trajedidir. Çabada buna öncelik verilmesi lazım. Geçersiz alkolün toptan satıldığını öğrendik. Son yıllarda yakalanan kaçak mallarda önemli bir düşüş bulunmaktadır. Şayet bu ticaret hacmini de yansıtıyorsa, bu önemli bir muvaffakiyet demektir. Gerek derinlemesine görüşmelerde elde ettiğimiz bilgiler, gerekse Kaçakçılık ve Organize Cürümlerle Gayret (KOM) raporlarına nazaran, yurt dışından kaçak getirilen eserlerde bir muvaffakiyet elde edildiği görülüyor. Gümrüklerde işler sıkıştırılmış ve teknolojiler geliştirilmiştir. Kolluk gücü de bunda tesirli olmuştur.”
