Berna YILMAZ – İtimat USTA / İSTANBUL – Expo Haritage Fuarı’nda ‘Gurbetteki Eserlerimiz’ paneli düzenlendi. Türkiye’den yasa dışı yollarla yurt dışına götürülen ve Türkiye’ye iadesi sağlanan tarihi yapıtların konuşulduğu panelde, Patara Hafriyat Önderi Prof. Dr. Havva İşkan Işık, ‘’Kaçırılmış olana kaçırılmış, hırsızlık yapana hırsız diyeceğiz elbette’’ dedi.
TG Expo tarafından düzenlenen, kültürel miras şuurunun artması ve korunması üzere mevzuları kendisine toplumsal misyon edinen Expo Haritage evvelki gün İstanbul, Lütfi Kırdar Kongre ve Sanat Merkezi’nde başladı. Fuar kapsamında düzenlenen Arkeoloji ve Sanat Yayınları Editörü Nezih Başgelen’in moderatörlüğünde gerçekleşen ‘Gurbetteki Eserlerimiz’ isimli panelde Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Gayret Daire Önderi Zeynep Boz, Demirören Haber Ajansı Genel Müdür Yardımcısı Ömer Erbil, Akdeniz Üniversitesi Klasik Arkeoloji Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık, Antalya Tanıtım Vakfı Önderi Yeliz Gül Ege konuşma yaptı.
ANADOLU’DAKİ TAHRİBATI ‘UYGAR BATI’ BAŞLATTI
Uygarlığın Anadolu’dan Batıya gittiğinin altını çizen Patara Hafriyat Başkanı Prof. Dr. Havva İşkan Işık, “Aktaracağım bakış açıları, ilkesel olarak benim fikirlerimi bağlayan bakış açılarıdır. Anadolu’nun kültürel mirası büyük bir talan içinde. 17’nci yüzyıldan itibaren, bu ülkedeki birtakım insanların kendilerine tekrar değil sıfırdan bir kültürel kimlik ve özgeçmiş yaratma uğraşından kaynaklanan bir süreçtir. ‘Uygar Batı’ karşısındakini barbar, hiçbir şey bilmeyen, yıkılmakta olan bir Osmanlı devleti olarak niteleyip bu talanı başlatmıştır. Kaçırılmış olana kaçırılmış, hırsızlık yapana hırsız diyeceğiz elbette. Ne vakit ağzımızı açıp Bergama, Troya desek ‘izin verdiniz’ diyorlar. Hem siz uygarlığın temsilcisi olacaksınız hem de asla toprağımdan götürülmemesi gereken yapıtları götüreceksiniz. Bu türlü bir şey kabul edilemez. Türkiye’nin akademisyenleri olarak bunu kabul etmiyoruz. Bu ülkenin miraslarının bu ülke ve vatandaşları tarafından korunamayacağı bakış açısına tahammül etmek istemiyoruz. Bizim ‘taş’ diye baktığımız, Anadolu’nun kadim yapılarıdır. Kendi yarattıkları Anadolu kültürüne bakış açıları, son derecede yanlış bir tutumdur” sözlerini kullandı.
“BU ESERLER BİZE LAZIM DEĞİL ANLAYIŞI YANLIŞ”
“Klasik bir algımız var ve maalesef bunu yıkamıyoruz” diyen Ömer Erbil, “Bizim önümüze yıllardır, ‘Bu eserler bizde aslında çok, bize lazım değil, bunların hepsi dinimize uygun olmadığı için Osmanlı vakti vaktinde vermiş’ diye bir anlayışı, dayatmayı sundular. Kültür vakfını müdafaayla ilgili 160-170 yıl geriye gittiğimizde, bu dayatmaların ve anlayışların temelinin Batı’nın Anadolu’da yaptığı hırsızlığın kılıfı olduğunu görüyoruz. Bizler Osmanlı arşivlerine girip, bu işin gerçek boyutunun ne olduğunu araştırmadığımız ve çok bilmediğimiz için bu dayatmayı kabul etmişiz” dedi.
Yanlışsız bilinen yanlışlara değinen Erbil, Troya ve gündemde olan Bergama bahsiyle ilgili örnekler vererek ayrıntılı açıklamalarda bulundu. Erbil, tarihi eser kaçakçılığıyla uğraş etmek ismine 2863 kanunun düzenlenmesi gerektiğine de vurgu yaptı.
TARİHİ YAPITLARIN DİJİTAL ARŞİVLEMESİ YAPILACAK
2016-2021 yılları ortasında iadesi sağlanan yapıtlardan bahsederek konuşmasına başlayan Zeynep Boz, “2017’nin ocak ayında, Gelibolu Yarımadası’nda açık mezarlardan alınarak yasa dışı olarak Avustralya’ya götürülen bir insan kemik modülünün ülkemize iadesi sağlandı. İsviçre’nin Cenevre Gümrüğü’nde ele geçirilen Herakles lahdinin uzun süren müzakereler sonucu 13 Eylül 2017’de iadesi sağlandı. 24 Eylül 2017’de yapılan açılış merasimiyle Antalya Müzesi’nde sergilenmeye başlandı. Mesela, İskoçya’nın Edinburgh kentinde ele geçirilen Altın taç var. Onun da iadesi yapıldı. Taçla yakalanan kişi, İskoçya polisine verdiği tabirde ‘dedemden kaldı’ demiş. Lakin polis ifadeyi kabul etmedi. Kişi de
Erzurumluydu. Tüm bunlar dokümantasyonlara bağlı ve bu bağlamda dökümantasyonlar bizim için çok değerli. Zira kanıt sunmuş oluyoruz. Kapsamlı bir dijital arşivleme de yapacağız” diye konuştu.
MAKSADIMIZ KÜLTÜR VE TARİH ŞUURUNU OLUŞTURMAK
Antalya Tanıtım Vakfı Önderi Yeliz Gül Ege ise, “Vakfın misyonu yalnızca yediğimiz, gezdiğimiz, güneşinden faydalandığımız bir kenti tanıtmak değil; ülkemizde var olan kültür ve tarihin şuurunda olup, bir kent olarak bunu hassas olduğumuzu da anlatmak da temel vazifemiz. Biz ‘Beklenen Eserler’ ve ‘Toprağına Kavuşan Eserler’ temalı bir takvim yaptık. Takvim ilgi görünce Avusturya’dan bir mektup aldık. ‘Bu eserler izinlidir, lütfen listenizden bu yapıtı kaldırın’ üzere bir mektuptu. Biz de natürel demek ki hakikat yoldayız diyerek, üzerine gittik. Sonrasında da bu çalışmayı bir ‘Eserler Konutunda Güzel’ isimli kampanya haline getirdik. Kentte yaşayan 1,5 milyon insan var. Lakin kampanya için toplanan imzaya baktığımızda, 1,5 yılda yalnızca 20 bin imzaya ulaştık. Bunun sebebi de bahsettiğimiz ‘Ne olacak ya orada kalsın daha hoş duruyor’ demesi. Bunu bana çok söyleyen oldu. Ben de onlara dedim ki; ‘Evinize gelen konuk babaannenizden kalma vazoyu götürdüğünde onun meskeninde daha hoş duruyor mu diyeceksiniz’ oldu. Bu türlü bir şey mümkün olabilir mi? Ne yazık ki bunu savunan vatandaşlarımız var. Bizler de tüm bu çalışmaları onları, konuklarımızı bilinçlendirmek ismine yapıyoruz” halinde konuştu.
