Hacı Bektaş-ı Veli tablosundaki ejderhanın öyküsü

Vahdet AYAZ/İstanbul, – Hollanda’da Oriental Arka Müzayede Konutu tarafından 8 Haziran’da satışa sunulacak Hacı Bektaş-ı Veli ve Sarı Saltuk’un resmedildiği tablonun sahibi, Türk ve Arap Dünyası Araştırma Merkezi (SOTA) Önderi Mehmet Tütüncü, 371 yıllık yapıtı, 2019’da Almanya’da yapılan bir açık artırmada aldığını söyledi. Mehmet Tütüncü portrede yer alan ejderhanın kıssasını Demirören Haber Ajansı’na anlattı.
Ahmet el Üsküdari tarafından 371 yıl evvel resmedilen, Türk-İslam tarihinin değerli figürlerinden Hacı Bektaş-ı Veli ve Sarı Saltuk Baba’nın yer aldığı portre, Hollanda’nın Hattem kentindeki Oriental Arka Müzayede Konutu tarafından 8 Haziran’da açık artırmayla satışa sunulacak. SOTA Başkanı Mehmet Tütüncü’nün koleksiyonuna eklediği portre, Türk tarihinin değerli bir yapıtı olarak biliniyor. Hollanda’ya 1972 yılında gelen Mehmet Tütüncü, KHA’ya yaptığı açıklamada, portrenin derin bir kıssayı anlattığını tabir ederek, “Ejderha başını görüyoruz portrede. Bu ejderha, Hacı Bektaş-ı Veli’ye gelip soru soruyor, ‘Ben evlatlarımı kaybettim, bunlar nerededir?’ diyor. Tarihe baktığımız vakit, Sarı Saltuk, Balkanlar’a gittiği vakit bir ejderhayla karşılaşıyor ve onu öldürüyor. Ayrıyeten bu ejderha motifi, insan nefsini temsil ediyor, yani insanın nefsine yenilmesini” dedi.
‘PORTREYİ 2019’DA ALMANYA’DA SATIN ALDIM’
“Portreyi Almanya’da bir müzayedede satın aldım” diyen Tütüncü, “Almanya’ya nasıl geldiği konusunda bir fikrim yok. Müzayede konutu bana bu mevzuda bilgi vermedi lakin ben vazifem gereği Avrupa’da Türk-İslam yapıtlarının satılışını takip ediyorum. Bu portrenin de Almanya’da satıldığını görünce, ehemmiyetini kavrayarak çabucak satın aldım” ifadelerini kullandı.
‘HACI BEKTAŞ-I VELİ VE SARI SALTUK BABA’NIN EN ESKİ RESMİ’
Tütüncü, portrenin etrafında ebru bir çerçeve bulunduğunu, guaj tekniğiyle resmedildiğini tabir ederek, portrenin altında da sanatçı Ahmet el Üsküdari’nin isminin yer aldığını belirtti. Tütüncü, Hacı Bektaş-ı Veli’nin ve Sarı Saltuk Baba’nın Anadolu’nun manevi başkanları olduğunu vurgulayarak, “Hacı Bektaş-ı Veli, Bektaşîlik’in kurucusu ve birebir vakitte Yeniçeriler’in piri. Yani Yeniçeriler yemin ettikleri vakit Hacı Bektaş-ı’nın ismine yemin ederlerdi ve savaşa masraflardı. Öbür taraftaki Sarı Saltuk Baba da Balkanlar’da İslam’ı yayan Hacı Bektaş-ı Veli’nin öğrencisi, mürididir. Bu iki şahsiyetin fotoğrafları elimizde yoktu. Hacı Bektaş-ı Veli’nin çeşitli fotoğrafları var, bir elinde ceylan bir elinde kurt olan. Fakat bunlar çok sonradan yapılmış, tarihi gerçekliği yansıtmayan fotoğraflardır. Bu fotoğraf ise hakikaten Hacı Bektaş-ı Veli’nin ve Sarı Saltuk’un en eski resmi diyebiliriz” diye konuştu.
‘PORTRE, DERİN BİR ÖYKÜYÜ ANLATIYOR’
SOTA Önderi Tütüncü, portrede resmedilen figürlerin ve bilhassa de ejderhanın (yılan) derin bir kıssayı anlattığını belirterek kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu fotoğraf yalnızca portre değil birebir vakitte bir kıssa anlatıyor. Bu da üçüncü şahsiyet olan ejderha (yılan). Ejderha başını görüyoruz portrede. Bu ejderha, Hacı Bektaş-ı Veli’ye gelip soru soruyor, ‘Ben evlatlarımı kaybettim, bunlar nerededir?’ diyor. Tarihe baktığımız vakit, Sarı Saltuk, Balkanlar’a gittiği vakit bir ejderhayla karşılaşıyor ve onu öldürüyor. Ayrıyeten bu ejderha motifi, insan nefsini temsil ediyor, yani insanın nefsine yenilmesini. Burada derin bir kıssa anlatılıyor. Türk sanat tarihi açısından çok değerli bir eser. Portrenin ne kadara satılacağını söylemek çok güç. Bunun pazarı nedir, kim almak ister onu bilmiyorum. O mevzuda da spekülasyon yapmam hakikat olmaz. Lakin şunu temenni ediyorum; bu portre sahiden Anadolu için değerli bir portre, kıymetli bir kaynak. Bunun satın alınarak tekrar Anadolu’ya, yani yurduna dönmesi, Nevşehir’deki tekkesinde sergilenmesi yahut Ankara’da, İstanbul’da değerli bir müzede sergilenmesini temenni ediyorum.”
’20 İLA 30 BİN EURO’YA ALICI BULMASINI BEKLİYORUZ’
Hattem kentinde 2016 yılında kurulan, Asya ve İslam Sanatı ile ilgili eserler üzerine uzmanlaşmış Oriental Arka Müzayede Evi’nin sahibi ve Genel Müdürü Khalid Alneis, KHA’ya yaptığı yazılı açıklamada, 8 Haziran’daki müzayedede Hacı Bektaş-ı Veli’nin az portresini açık artırmaya çıkaracakların belirtti. Alneis, portrenin varsayımı 20 bin ila 30 bin Euro (208 ila 312 bin TL) ortasında bir fiyata satılmasının beklendiğini söyledi. Alneis, ayrıyeten portrenin yanı sıra 19’uncu yüzyıldan kalma Sultan II. Abdülhamid’in tuğrasını taşıyan Osmanlı gümüşü, nişli ve oymalı küre saatin de birebir gün açık artırmada satışa sunulacağını, 30 ila 40 bin Euro (312 bin ila 416 bin TL) ortasında bir fiyata alıcı bulmasının beklendiğini söz etti.