‘Esnek çalışanlar, kendilerini yalnız hissediyor’

Salih TEKİN/ERZURUM, – ERZURUM Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Zişan His Alioğulları, pandemiyle çalışma hayatında kıymetli değişiklikler olduğunu söyledi. Dijitalleşme ve akabinde salgınla birlikte esnek çalışma modelinin gündeme geldiğini belirten Alioğulları, “Çalışanların aslında en büyük sorunu görünmezlik. Rastgele bir fiziki ortamda çalışmamaları, çalışma arkadaşları ile temasa geçmemeleri, takım ruhunun oluşmaması, onların kendilerini yalnız hissetmelerine yol açıyor” dedi.
Pandeminin çalışma hayatında değerli değişikliklere yol açtığını belirten akademisyen Zişan His Alioğulları, esnek çalışma modelinin yeni uygulama olduğunu söyledi. Covid-19 salgını hasebiyle esnek çalışmaya geçildiğinde yöneticilerin ‘çalışanlar, ferdi gelişim kursuna katılıyorlar’ üzere niyete kapıldığını belirten Alioğulları, şunları söyledi: 
“Yapılan araştırmalarda görüldü ki çalışanlar, aslında üzerlerinde büyük baskı hissediyor zira hem kendi sıhhatleri hem de etrafındaki bireylerin, sevdiklerinin sıhhatleri tehdit altında. Bu tehdit altında çalışmak, çalışanın verimliliğini yükseltmez tam bilakis düşürür. Bu tehdidin yanına bir de çalışanların ‘Acaba işten çıkarılır mıyım, işten atılır mıyım?’ dehşetleri eklendi. Hem işten atılma korkusu hem sıhhatle ilgili tedirginlikler, çalışanların verimliliği üzerinde olumsuz tesirlere yol açtı. 327 çalışanın katıldığı araştırmada sorulan sorulardan biri; ‘Kendinizi kıymetli hissediyor musunuz?’. Araştırma sonucunda iştirakçilerin yüzde 50’si yani 2 şahıstan 1’i, kendisini kıymetsiz hissediyor. Bu aslında çok büyük bir oran. Bunun yanında yeniden yapılan çalışmalarda çalışanların psikometrik rahatsızlıklar yani karın ağrısı, döküntü, baş ağrısı üzere çeşitli fizikî rahatsızlıkları geçirdikleri, bunların oranının gitgide arttığı görülmüş.” 
‘KENDİLERİNİ YALNIZ HİSSEDİYORLAR’
Bu periyotta ödül- ceza yordamının çalışanı motive etmediğini anlatan Alioğulları, şöyle konuştu:
“Çalışanların motivasyonu ve verimliliği üzerine yeni yollar, yaklaşımlar ve taktikler yapılması gerekiyor. Yeni periyotta hepimizin bildiği üzere dijitalleşme hayatımıza girdi. Bu dijitalleşme sonucunda esnek çalışma da gündemimize geldi. Çalışanların aslında en büyük sorunu görünmezlik yani rastgele bir fiziki ortamda çalışmamaları, çalışma arkadaşları ile bir temasa geçmemeleri, kadro ya da takım ruhunun oluşmaması, onların kendilerini yalnız hissetmelerine yol açıyor. Bu yalnızlık hissiyle kendileri baş etmeye çalışıyorlar. Yeniden yapılan birtakım araştırmalara nazaran çalışanlara sormuşlar; ‘Bu yalnızlık hissiyle başa ederken, ferdî bir takviye alıyor musunuz yoksa kendiniz mi başa çıkıyorsunuz?’ diye. Aslında ferdî takviye aradıklarını lakin çok da bulamadıklarını söylüyorlar. Münasebetiyle yöneticilere bu Covid-19 periyodunda çalışanları ile irtibata geçmelerini, bilhassa onlarla diyalog halinde olmalarını öneriyoruz; fakat bunu da çok sıkboğaz yapmadan gerçekleştirmeliler. Yani daima çalışanına ‘Kendini nasıl hissediyorsun? Motivasyonunu düşürecek bir şeyin var mı?’ üzere sorular yerine uygun dozda ve seviyede çalışanları ile bağlantıya geçmeleri, kendilerini yalnız hissettirmemelerini istiyoruz.”
81 VİLAYETTEN 1200 BAYANLA ANKET
Pandemi devrinde bayanların yükünün artığını belirten öğretim üyesi Alioğulları, esnek çalışma modeliyle hem iş hem de mesken yükünün fazlalaştığını söyledi. 81 vilayette 1200 bayanın katıldığı ve telefonla yapılan çalışmayla ilgili de bilgi veren Alioğulları, “Bu çalışmada bayan çalışanlara şu sorulmuş; ‘Kendinizi âlâ hissediyor musunuz? Ruhsal açıdan sağlıklı hissediyor musunuz?’. Covid-19 öncesinde buna ‘Evet, ben kendimi âlâ hissediyorum’ diyen bayan çalışanların oranı, yüzde 79. Covid-19’dan sonra bu oran, yüzde 30’a düşüyor. Yani kendilerini sahiden ruhsal açıdan, mental olarak güzel hissedemiyorlar. Bu da onların işlerine, motivasyonlarına yansıyor. Biz burada yöneticilere şunu öneriyoruz; iş- özel hayat istikrarını çalışanların kurabilmelerine fırsat vermeliler. Şayet bir dayanak almak istiyorlarsa bu dayanağı onlar vermeliler. Gerek kendileri gerek kurum bünyelerinde tahminen de devletin ya da belediyelerin yapabileceği danışmanlık hizmetleri olabilir. Bu süreçte yalnız değilsiniz. Herkes bunu yaşıyor. Mental olarak zihinsel olarak sağlıklı hissetmelerini sağlayabiliriz” dedi. 
‘PSİKOLOJİK SERMAYE’
Akademisyen Alioğulları, dijitalleşme ve pandemi periyoduyla rutinleri ve çalışma formları değişenlere şu tavsiyelerde bulundu:
“Dijitalleşme, teknolojik yetkinlikler; biz hep yöneticilere yönelik birazcık konuştuk ve onlara tavsiyeler verdik lakin çalışanlar açısından da bunlar kıymetli. Çalışanın dijitalleşmeye, bilgisayara, yazılıma dönük yeteneklere sahip olması değerli. İş dünyasında ayakta kalmak istiyorlarsa bunun yanında artık gelecek dünyasında toplumsal yetkinlikler de kıymetli. Ruhsal sermayenin altında şayet kişi etrafı ile güçlü bağlar geliştirebiliyorsa umuda ve iyimserliğe sahipse düştüğü yerden kalkıp yürüyebiliyorsa kendini inançta hissedebiliyorsa çalışma hayatındaki bu şahısların çeşitli zorluklarla karşılaştıklarında yılmadıklarını görüyoruz. Yani hem ruhsal sermaye, etkinlikler yüksek olacak hem teknik yetenekleri. İşte dijitalleşme ya da yazılım üzere yeteneklerinin yüksek olmasını çalışanlara öneriyoruz. Birazcık daha etrafları ile uygun bağlantı kurabilmelerini daha esnek düşünebilmelerini tekrar öneriyoruz. Bir Japon atasözünün dediği gibi ‘Esneyen bambu, direnen meşeden iyidir’. Hem yöneticiler açısından hem de çalışanlar açısından tek noktaya takılıp kalmamalarını, farklı kapıları, alternatifleri de denemelerini öneriyoruz.”
‘PANDEMİDE TANSİYON HASTASI OLDUM’  
Erzurum’da, şoför kursunda direksiyon hocası olarak çalıştığını söyleyen Deniz Deniz, “Pandemi periyodundan sonra tabi ki işlerde de kasvet olunca maddi- manevi zorlandık. Benim üzere işten ayrılan çok insan oldu. İmtihanlar iptal edildi, yazılılar kısmen devam etti fakat direksiyonlar büsbütün iptal edilmişti. Şu orta tekrar başladı lakin önümüzde yeniden yasaklar var. Büyük ihtimal tekrar iptal edilecek. İnsanlarımız kurallara uymadığı sürece bu biçimde yaşamaya mecburuz. Mesela pandeminin bana en büyük ziyanı, düşünmekten tansiyon hastası oldum” diye konuştu. 
‘HER YER AÇIK HAPİSHANE GİBİ’
Pandemi öncesi resim kursuna gittiğini ve sosyalleştiğini anlatan Havva Tatar ise “Kurslarda birbirimizle sohbet ediyor, toplumsallaşıyor, konutumuza keyifli dönüyorduk. Artık evdeyiz, dışarı çıkmaktan korkuyoruz, bize de bulaşacak, diye. Nitekim psikolojimiz bozuldu. Artık her yer açık hapishane üzere oldu. Konut halkı da pandemi sebebiyle konutta oldukları için bizler mutfaktan çıkamıyoruz. Daima yemek pişir, bulaşık yıka, çay, pasta servisi yap. Bu türlü olunca da bizim de iş yükümüz arttı” dedi.