‘Ege Denizi’nde partikül sayısı artarsa Marmara’ya emsal durumun yaşanır’

 DOKUZ Eylül Üniversitesi’nde vazifeli akademisyenlerden oluşan Deniz Biyoçeşitliliği ve Ekosistem Fonksiyonları Araştırma Kümesi, Memleketler arası Okyanus Örnekleme Günü hasebiyle İzmir Körfezi’nden örnek alarak canlıların genetik dizilimindeki değişiklikleri tahlil etti. Doç. Dr. Kemal Can Bizsel, bu çalışmaların müsilaj ile ilgili bilgileri de içerdiğini söyleyerek, Ege Denizi’nde canlı cansız partikül sayısı artarsa Marmara’ya misal durumun yaşanabileceğini tabir etti.
Dokuz Eylül Üniversitesi’nde vazifeli akademisyenlerden oluşan Deniz Biyoçeşitliliği ve Ekosistem Fonksiyonları Araştırma Kümesi, her yıl olduğu üzere bu yıl da 21 Haziran Memleketler arası Okyanus Örnekleme Günü münasebetiyle İzmir Körfezi’nin İnciraltı Sahili’nden örnek aldı. Denizdeki organik atıklara bağlı olarak canlıların genetik dizilimindeki değişiklikleri tahlil etmek için çalışmalar yürüten küme, etraf şartları ve farklılıkları ilişkilendirdi. Marmara’yı tehdit eden müsilajı oluşturan canlıları incelenen kümede da yer aldığını söz eden Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nde misyonlu öğretim üyesi Doç. Dr. Kemal Can Bizsel, “Ege Denizi, Marmara’dan çok daha büyük. Ege Denizi’ne kara kaynaklı organik atık girişi Marmara hacmine nazaran çok az. Münasebetiyle Ege Denizi’nde bu türlü müsilaj hadisesinin olma bahtı az. Buna rağmen, Ege Denizi’nde de müsilaj üreten mikroorganizmalar var. Suda canlı cansız partikül sayısı artarsa, bunlar Marmara’da olduğu üzere yapışarak çoğalabilir” dedi.
‘FARK EDEMEYECEĞİMİZ DEĞİŞİKLİKLERE REAKSİYON GÖSTERİYORLAR’
Her yıl örnekleme sürecinin tekrar edildiğini belirten Doç. Dr. Bizsel, “Mevsim itibariyle bu tarih, deniz şartlarının daha stabil olduğu bir gündür. Bu yüzden örnekleme için 21 Haziran tarihi seçilmiştir. Bu örnekleme mikroorganizmaları hedeflemektedir. Aldığımız örneklerde bakteri ya da virüsler (prokaryot) ve tek hücrelilere (ökaryot) odaklanıyoruz. Bu canlılar çok süratli genetik gereç transferi yapıyorlar. Bizim hiç fark edemeyeceğimiz fizikî, kimyasal değişikliklere reaksiyon gösterebiliyorlar. Bu reaksiyon genetik kodlarının dizilimine yansıyor. Biz de bu canlıların genetik dizilimindeki değişiklikleri elde etmeye çalışıyoruz. Her yıl birebir noktada örnek alıyoruz, tahlilleri tekrar ediyoruz. Bu ortada etraf şartlarını da ölçüyoruz ve farklılıkları ilişkilendiriyoruz. Bu canlılar 1 milimetrede milyonu geçecek sayıda olabiliyorlar” diye konuştu.
‘ON BİNLERCE KİLOMETRELİK ALANLARI KAPLAYABİLİRLER’
Müsilajı oluşturan canlıların da inceleme kümesinde olduğunu anlatan Doç. Dr. Bizsel, bu mikroorganizmaların kimilerinin kendi ömür talihlerini arttıracak halde evrimleştiklerinde müsilaj denilen maddeyi meydana getirdiğini belirtti. Müsilajı oluşturan birkaç faktör olduğunun altını çizen Doç. Dr. Bizsel, “Genelde insan kaynaklı tesirlerle etrafa o kadar kirlilik yükü veriyoruz ki, bunlar güneş ışığı, sudaki karbondioksit ve uygun sıcaklıkla birleşince müsilaja dönüşüyor. Bunlar su içinde hareket ettiği için birbirlerine yapışır ve topaklanırlar. Su hareketleri bunları yavaş yavaş büyütür. Canlı cansız suda yüzen hangi partikül varsa bunlara yapışır. Rüzgarla, akıntıyla sürüklendikçe birbirlerine yapışarak büyürler. Müsilajlar on binlerce kilometrekarelik alanları kaplayabilir” diye konuştu.
‘MARMARA, ATTIKLARIMIZI PAKETLEYİP İADE EDİYOR’
Denizin sonuncu alıcı ortam olduğunun altını çizen Doç. Dr. Bizsel, “Karada, havada bir şey varsa sonunda bir formda denize ulaşacaktır. Atıklar yağmurla iner, sürüklenir, biz beşerler atarız. Son durak denizdir. Denizin bununla baş etmek için düzenekleri vardır. Bir kısmını fizikî olarak karaya geri yollar. Bir kısmını kimyasal olarak çözer. Bir kısmını bakterilerle modüller yahut tabana çökertir. Bu bir süreçtir ve belirli bir sürate sahiptir. Bu suratın karşılayamayacağı yük gelirse, müsilaj üzere farklı devalar arar. Müsilaj, bizim Marmara’ya attıklarımızı Marmara’nın paketleyip iade etmesidir” dedi.
‘İZMİR KÖRFEZİ’NİN ELİ KULAĞINDA’
Öte yandan İzmir Körfezi’nin de kirlilik tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu lisana getiren Doç. Dr. Bizsel, “İzmir Körfezi’nin organik yükü Büyük Kanal projesi devreye girene kadar hayli fazlaydı. Daha sonra belirli bir düzeyde denetim edilmesi başarılmış lakin bu proje 20 yıllık bir projedir. 20 yıl öncesinin nüfusu ve şartları şu an geçerli değil. Belirli bir denetim yeteneği var fakat eli kulağında. Müsilaj vakit zaman Ege’de de görülüyor. Arıtma Tesisi’nde organik yükü arıtıyoruz lakin onu parçalarken ortaya çıkan azot ve fosforu yeteri kadar seyreltemeyebiliyoruz” formunda konuşarak tedbir alınması gerektiğinin altını çizdi.