Edirne’de Osmanlı Sarayı hafriyatları, 12 ay kesintisiz sürecek

Ali Can ZERAY – Resul ORUÇOĞLU / EDİRNE, – OSMANLI’nın başkentlerinden Edirne’de, üretimine 1450 yılında 2’nci Murad vaktinde başlanan, Fatih ve Yasal üzere padişahların yaşadığı 3 milyon metrekare alanı kapsayan Edirne Sarayı’nın (Saray-ı Cedide-i Amire) hafriyat çalışmalarında 12 ay boyunca kesintisiz sürecek yeni dönem başladı. Trakya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, “İnşallah var olan kıymetlerimizi yine gün yüzüne çıkartacağız” dedi.
Osmanlı padişahlarından 2’nci Murad, Fatih Sultan Mehmet ve Yasal Sultan Süleyman’a mesken sahipliği yapan ve bir periyot imparatorluğun yönetildiği Edirne’deki saray, Osmanlı- Rus savaşında cephaneliğin patlatılması sonucu büyük ziyan görmüş, yıkılmıştı. Uzun bir ortadan sonra 2018 yılının eylül ayında Trakya Üniversitesi ve Edirne Müzesi işbirliğiyle başlatılan yeni saray kazılarında yeni devir başladı. Trakya Üniversitesi önderliğinde başlayan hafriyat çalışmaları geçen yıl, ‘Cumhurlideri Kararlı Kazılar’ ortasına alınırken, yılın 12 ayı boyunca devam etmesi için de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yapılan müracaat tıpkı yıl kabul edildi. Tüm yıl devam edecek hafriyat çalışmalarında, tarihi saraydan günümüze yetişemeyen kısımlara yük verilecek.
‘FETİH PLANLARININ YAPILDIĞI BİR MEKAN’
Trakya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, yeni sarayın Türk tarihi için çok kıymetli bir yer olduğunu belirterek, “Edirne, fethedildiği andan itibaren başşehir olmuş, bir imparatorluğun başşehirliğini yapmış bir yer. Ecdadımız 1361 yılında buraya gelir gelmez çabucak başşehir yapıyor ve çok önemli imar hareketleri oluyor ve çabucak Edirne Sarayı yapılıyor. Evvel birinci saray ve sonra yeni saray olmak üzere içinde bulunduğumuz alana inşası başlıyor. Edirne’nin 92 yıl başşehir olduğu o periyot zarfında inanılmaz bir mimari hareketlilik görüyoruz. Fatih bu coğrafyada doğup büyüyor ve Adriyatik’e kadar Balkanları ve İstanbul’u fetheden medeniyetin kurulduğu yer Edirne. İçinde bulunduğumuz alan da, bütün bu plan ve projelerin yapıldığı o büyük fetihlerin planlandığı bir mekan” dedi.
‘TARİHİ KIYMETLERİMİZİ YİNE GÜN YÜZÜNE ÇIKARACAĞIZ’
Üniversite olarak 2 yıl evvel hafriyatın sorumluluğunu aldıklarını söyleyen Tabakoğlu, “Trakya Üniversitesi olarak yaklaşık 2 yıl evvel buradaki hafriyatın sorumluluğunu aldık ve kazılara başladık. Bu yıl da daha büyük bir takımla, Cumhurbaşkanlığı kararıyla 12 ay hafriyatlar kararına alınmış bir hafriyat grubuyla çalışmalarımıza başlayacağız. İnşallah var olan kıymetlerimizi yine gün yüzüne çıkartacağız. Bir hayal miydi, masal mıydı sorusunu, ‘Hayır gerçekti, biz yaptık. Büyük düşündük ve 3 kıtaya hükmeden bir imparatorluk kurduk ve o güç, yetenek, genetik miras bizdedir’ yanıtını, öğrencilerimize, insanlarımıza öğretecek bir açık hava müzesini inşallah daima bir arada inşa edeceğimiz günlerimizi bekliyoruz” diye konuştu.
‘ALAN 3 MİLYON METREKAREDEN OLUŞUYOR’ 
Kazı alanının 3 milyon metrekare olduğunu söyleyen Rektör Tabakoğlu, “Burada iş çok, 3 milyon metrekare buranın alanı. Yalnız sayın kültür bakanımıza teşekkür ediyorum, bir ağırlaşma oldu. Hafriyat işi bizde ancak yapılan onarım planlarının imarlarının yapılması, bir ırmak ve sel problemimiz var ona bir deva bulunabilir mi. Bir konsorsiyumla, buranın daha da hızlanacağını düşünüyoruz ve ilgililere bunları rapor ediyoruz” diye konuştu.
‘KAZILAR 12 AY DEVAM EDECEK’
Kazıların bilimsel danışmanlığını yürüten Trakya Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gülay Apa Kurtişoğlu, kazıların 12 ay boyunca devam edeceğini belirtti. Kurtişoğlu, “Şu anda hafriyat döneminde hazırlığa başladık. Bir kaç gün içerisinde hafriyat çalışmalarımız fiilen başlamış olacak. Bunun yanı sıra 12 aylık hafriyat çalışması yaptığımız için hafriyat konutumuzda de küçük buluntularla ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Seramikler, duvar çinileri, sikkeler üzere materyaller. Geniş bir yüzyıl aralığı var. 15’inci yüzyıldan 19’uncu yüzyıla kadar farklı periyotlara gereçlerimiz hafriyatlarda ortaya çıkıyor” tabirlerini kullandı.
‘GÜN YÜZÜNE ÇIKMASI GEREKEN 100’E YAKIN ESER VAR’
Sarayda birçok yapının bütüncül olarak günümüze ulaşamadığını kaydeden Doç. Dr. Kurtişoğlu, “Şu an bulunduğumuz alan sarayın ikinci avlusunun başlangıcı olan Babüssaade Kapısı’nın kalıntısının önünde bulunuyoruz. Çabucak gerimizde bulunan kalıntı da Cihannüma’ya ilişkin. Bunlar Fatih periyodunda inşa edilen 15’inci yüzyıla ilişkin yapılar. Ne yazık ki bütüncül olarak günümüze ulaşamamış. Mutfak kısmında gerekli onarım gerçekleştirildi ve yakın vakitte müze olarak açılışı gerçekleştirilecek. Bizler günümüze ulaşamayan yapıların ortaya çıkarılmasına yönelik hafriyatlar gerçekleştiriyoruz. 2 başka alanda açmalarımız mevcut. Bir tanesi, kum meydanının olduğu alanda açmalarımız var. Geçen yıl başladığımız Akağalar koğuşlarının etrafındaki çalışmalara bu yıl da devam edeceğiz ve sarayın avlular dizisini de ortaya çıkararak başka temellere ulaşmayı hedefliyoruz. Aslında gün yüzüne çıkması gereken 100’e yakın eser var” diye konuştu.
Öte yandan tarihi saray alanında Cihannüma Kasrı, Kum Kasrı Hamamı, Fatih Köprüsü, Adalet Kasrı, Saray Mutfağı, Yasal Köprüsü, Su Maksemi, Şehabeddin Paşa Köprüsü, Namazgahlı Çeşmesi, Av Köşkü üzere yapılar devir dönem yapılan onarım çalışmalarıyla bugün de ayakta kalan eserler olarak dikkat çekiyor.