KAHRAMANMARAŞ’ın Onikişubat Belediyesi ile Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ), Türkiye’de bir yerleşim ünitesindeki fayların faal tektonik ve paleosismolojik özelliklerini belirleyen bir çalışmaya imza attı. Çalışmanın tanıtım toplantısında konuşan KSÜ Deprem Araştırma ve Risk İdaresi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, Doğu Anadolu Fay Zonu’nun birtakım kollarının şehir merkezine fazla uzak olmadığını söyledi.
Merkez Onikişubat ilçesinde gerçekleştirilen çalışma kapsamında Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop başkanlığındaki 7 kişilik bir grup tarafından 40 farklı nokta hendekler açıldı. Açılan hendeklerde fay çizgileri incelendi ve bu faylarda meydana gelen kırılmalardan hareketle yaşlandırmalar yapılarak sınırların en son ne vakit zelzele ürettiği tespit edilmeye çalışıldı. Çalışmaların tamamlanmasının akabinde Onikişubat Belediyesi Konferans Salonu’nda çalışmanın tanıtımı yapıldı.
MAHÇİÇEK: BİZLER ZELZELE OLDUKTAN SONRA AH VAH DİYORUZ
Toplantıda konuşan Belediye Lideri Hanefi Mahçiçek, çalışmanın Türkiye’de bir birinci olmasına vurgu yaparken, çıkan sonuçlarla ilgili olarak gerekli önlemleri alma yoluna gideceklerini belirtti. Mahçiçek, şunları söyledi:
“Bu alanda bu türlü bir önemli çalışma bugüne kadar olmadı. Biz, bu ezayı aşmak daha doğrusu bu fay sınırlarıyla ilgili derinlemesine çalışmalar yapabilmemiz için bize yol gösterecek bu kalbi çalışmalar olması gerektiğini düşündük. Ve Sütçü İmam Üniversitemizin çok pahalı hocalarıyla, bizim belediyemizin çok kıymetli elemanlarıyla bu türlü bir çalışmayı yaptık. Bu ülkede birinci olan bir çalışma. Temenni ederim ki bu çalışmayı diğer alanlarda da öbür kuruluşlarımız yapar inşallah zira bizler zelzele olduktan sonra ah vah diyoruz. Yoksa devlerimiz güçlü Elhamdülillah yıkıldıktan sonra yenisini yapıyor lakin onları yıkılmadan ayakta tutabilmek, insanlarımızın altında kalmasını önlemek kıymetli. İşte bu bağlamda Kahramanmaraş zelzelede birinci akla gelen kentlerden biri ve gelecekte de sarsıntı üretmesi mümkün birtakım fay çizgilerine sahip.”
KAHRAMANMARAŞ FAY ZONU
KSÜ Zelzele Araştırma ve Risk İdaresi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop da harita üzerinde yapılan çalışmalar ve Kahramanmaraş’taki fay çizgileriyle ilgili ayrıntılı bir sunum yaptı. Türkiye’de zelzele denilince akla birinci gelen kentlerin başında Kahramanmaraş geldiğini tabir eden ve daha evvel kendilerinin Ahır Dağı eteğinden geçen Ahır Dağı Fay Sınırı denilen fay sınırını bildiklerini belirten Kop, şöyle konuştu:
“Ama daha sonradan 2012 yılında Türkiye canlı fay haritası güncellendi ve kentin, bilhassa Onikişubat ve yeni Kahramanmaraş’ın kurulduğu alandaki düzlükten başlayarak Kahramanmaraş Ovası’na kadar uzanan alanda birbirini takip eden, birkaç kol halinde devam eden fay zonu olduğu ortaya kondu ve bu fay zonu da Kahramanmaraş Fay Zonu olarak isimlendirildi. Hasebiyle da Kahramanmaraş’ın depremselliğinin yahut bu kadar sarsıntıyla anılmasının çok değerli iki tane zelzele kaynağı var. Bunlardan birincisi Doğu Anadolu Fay Zonu. Bu fay zonu da Bingöl Karlıova’da başlayıp Antakya’ya kadar devam ediyor esas 6 büyük modül halinde ancak bunlardan Gölbaşı ile Türkoğlu ortasındaki ve Türkoğlu ile Antakya ortasındaki kısım bizi çok yakından ilgilendiriyor. Zira bu çizgilerinin kentin merkezine ulaşan uzaklığı yaklaşık 16-17 kilometre. Tabi bu ortada bir şey söyleyeyim, çok enteresan bir durum. Şu anda kentimizde bu faylara en yakın yapılaşmalar ortasında kamu binaları var”
‘GÖLBAŞI-TÜRKOĞLU SEGMENTİNDE 503 YILDIR SARSINTI YOK’
Doğu Anadolu Fayı’nın, Gölbaşı-Türkoğlu ve Türkoğlu-Antakya segmentlerinin depremselliğini incelediklerinde 1822 yılında Türkoğlu civarında 7’nin üzerinde bir zelzele olduğunu belirlediklerini kaydeden Alican Kop, şöyle devam eti:
“Yani Kahramanmaraş’ın yaşadığı en yakın büyük zelzele 1822’de olmuş. Lakin o periyotta, 1800’lü yıllarda Gölbaşı-Türkoğlu segmenti üzerinde kayıtlar hiçbir sarsıntı yok. Ve bu fay üzerindeki son sarsıntılara baktığımız vakit 1114 ve 1513 sarsıntıları, ki; bunlar 7’nin çok üzerindeki sarsıntılar. Münasebetiyle 1513’ten beri 90 kilometre uzunluğunda bir fay olan Gölbaşı- Türkoğlu segmentinde sarsıntı yok. Yani 508 yıldır bu fay güç biriktiriyor ve son 2 zelzeleye baktığımız vakit çabucak hemen 400 yılda bir sarsıntı üreten bu fay 508 yıldır büyük sarsıntı üretmemiş. Bu, şu manaya geliyor; daha çok güç birikmesi ve olabilecek sarsıntının daha büyük olması demek. Tabi bu tüm yer bilimcilerin, zelzeleyle ilgili çalışan tüm kamu kurumlarının bilgisi dahilinde olan bir şey. Hasebiyle da sarsıntıyla ilgili mevzularda her vakit Kahramanmaraş pilot bölge olarak seçiliyor.”
‘BİRÇOK BİNA MAALESEF BU FAYLARIN ÜZERİNDE’
Kahramanmaraş’ın bu durumunun hem AFAD’ın hem MTA’nın hem de tüm kamu kurumları farkında olduğunu belirten Kop, “Dolayısıyla kentimizin en riskli pozisyonunda olan, en önemli risk oluşturan kaynağı bu. Lakin 2012’de Türkiye canlı fay haritası yenilendi ve bu yenilenen haritada da güneydeki sırtların çabucak kuzeyinden başlayıp Kayseri yoluna devam edecek biçimde Sır Barajı ile Ayvalı Barajı ortasında yaklaşık 28 kilometre boyunca devam eden ve birçok koldan oluşan bir fay pozisyonlu. Bu fayı önemsememiz gerekiyor zira şu anda Kahramanmaraş’a baktığımız vakit depremselliğe bir, Gölbaşı-Türkoğlu segmenti akla geliyor. İki, Kahramanmaraş, içinden fay çizgisi geçen kentlerin en başında geliyor. Ve tek bir kol değil, birçok koldan oluşan bir fayımız var. Bu türlü bir sorunumuz var ve 2012’den sonra bu haritalara konduğu için yapılan birçok bina maalesef bu fayların üzerinde” dedi.
‘PALEOSİSMOLOJİ DEDİĞİMİZ ÇALIŞMALARIN YAPILMASI LAZIM’
Faydaki kolların her birinin etkin olup olmadığı, o fayların haritadaki sahiden o alanlardan mı geçip geçmediği, fay zonunun hangi aralıklarla sarsıntı ürettiği, fayın yüzey kırığı oluşturabilecek bir fay olup olmadığı üzere faylarla ilgili karşılığı bilinmeyen birçok soru olduğunu söz eden Kop, “Bu harita yayınlandıktan sonra bu soruları daima gündeme getirdik fakat bugüne kadar maalesef çok fazla ciddiye alan ve bu hususla ilgilenen kimse olmadı. Bu sorulara karşılık verilebilmesinin tek dermanı paleosismoloji dediğimiz çalışmaların yapılması. Yani rastgele bir fayın geçmiş devir depremselliğinin araştırılması ve o sarsıntıların tarihlendirilmesi manasına geliyor. Bu bahiste Sivrice zelzelesinden sonra Sayın Liderim bilgisini, kültürünü ve önderliğini kullanarak çabucak teşebbüsçü oldu ‘Biz bu fayın Onikişubat Belediyesi içerisindeki pozisyonunu çabucak bulalım, araştıralım ve ne gerekiyorsa yapalım’ dedi. Biz de üniversite olarak belediyemize çalışma başladık. Türkiye’de rastgele bir yerleşim ünitesiyle ilgili olarak bu ayrıntıda yapılan bir paleosismoloji çalışması yok. Bu çalışma birinci kere yapılıyor” diye konuştu.
