Doğu Karadeniz’e çay personeli göçü başladı, ihtar geldi

İstek ERBAŞ-Selay SAYKAL-Emirhan PEHLİVAN/RİZE, – DOĞU Karadeniz’de, mayıs ayında başlayacak çay tarımı için hasat periyodunda, üreticilerin ve işçilerin bölgeye göçü başladı. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Faruk Aydın ülkeye kaçak giren birtakım emekçilerin kontrollerden kaçarak bölgeye ulaşıp çay tarımına dahil olmaya çalıştıklarını belirterek, “Hukuki sıkıntıların dışında bunların bir sıhhat sorunu ile gelebilecekleri ve sıhhat açısından risk oluşturabileceklerini unutmamak lazım” dedi.
Doğu Karadeniz’de, Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun vilayetlerinde, 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay üretiminde hasat dönemi yaklaşıyor. Mayıs ayında başlayacak çay tarımında geçen yıl olduğu üzere büyük kentlerden bölgeye 100 binin üzerinde üretici gelecek. Büyük çoğunluğu İstanbul ve Ankara’da yaşayan üreticiler, gelmeye başladı. Kent ve köylere gelenler, çay bahçelerinin bakımını yapıyor.  Bu yıl da koronavirüs önlemleri kapsamında, hudut kapılarının kapatılması nedeniyle Gürcistan ve Azerbaycan asıllı 40 bin personel ülkeye gelemeyecek.
KAÇAK PERSONELLERE MÜSAADE VERİLMİYOR
Türkiye’de yaşayan, ortalarında Afganistan ve Senegal uyrukluların da olduğu emekçiler de bölgeye geliyor. Türkiye’ye yasa dışı yollarla girip bölgeye gitmeye çalışan ya da çalışma müsaadesi olmayanlara ise müsaade verilmiyor. Bu şahıslar denetim noktalarında güvenlik güçlerince yakalanıyor. Geçen günlerde Samsun’da, Afganistan asıllı 9 kaçak göçmen, taksi ile Ankara’dan Trabzon’a çalışmaya giderken yakalandı. Göçmenler, kişi başı 250 lira para verdiklerini belirterek, “Orada çalışacaktık, ne iş olursa yapacaktık” dedi. Samsun’da kontrollerde kuşku üzerine durdurulan bir başka araçta ise yurda yasadışı yollardan giriş yaptığı ve Rize’ye gittikleri tespit edilen Afganistan asıllı 7 kaçak göçmen yakalandı.
ÜRETİCİYE İKİLİ İHTAR
Doğu Karadeniz’de çay tarımında çalışan çalışanlar nedeniyle her yıl ortalama 500 milyon lira yurt dışına gidiyor. Bu yıl bölgede günlük çay yevmiyesi 250 kilo çay toplama koşulu ile 200 TL olarak belirlendi. Yetkililer, çay tarımının ailece yapılarak çalışana giden yıllık yaklaşık 500 milyon TL’nin aile bütçesinde kalması davetinde bulunuyor. Uzmanlar ise bölgeye denetimsiz yabancı personel girişinin pandemi devrinde sıhhat açısından riskine dikkat çekiyor.
‘ÜRETİCİLER, AİLECE BAHÇEYE GİRMELİ’
Çaykur Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, geçen yıl yaşanan personel sorunu nedeniyle çay üreticilerinin yıllar evvel olduğu üzere çay tarımına ailece sahip çıktıklarını söyledi. Yabancı çay personellerinin çayda kaliteye ziyan verdiğine dikkat çeken Alim, “Yabancı emekçiler kilo işi çay topladıkları için odunsu kısma kadar iniyor, filiz çıkamadığı için randıman düşüyor, odunsu çaylarla kalitede bozuluyor. Burada yok olan bizim geleceğimiz, onlar çayını toplayıp paralarını alıyor. Çayımızın gelecek jenerasyonlara aktarılabilmesi için gençlere, çocuklara nasıl üretildiği ve hasat edildiğini göstermemiz gerekiyor. Bu yıl da ailece herkesin bahçeye girmesini bekliyoruz. Yabancı çay personelleri ile yurt dışına giden 500 milyona yakın bir para da bu sayede üreticinin cebinde kalır” dedi.
PROF. DR. AYDIN: BÖLGE İÇİN RİSKTİR
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Faruk Aydın da ülkeye kaçak giren kimi personellerin kontrollerden kaçarak bölgeye ulaşıp çay tarımına dahil olmaya çalıştıklarını söyledi. Prof. Dr. Aydın, “Hukuki meselelerin dışında bunların bir sıhhat sorunu ile gelebilecekleri ve sıhhat açısından risk oluşturabileceklerini unutmamak lazım. Çay tarımı patronlarının bu tip emekçileri çalıştırması durumunda kendilerinin de risk altında olacaklarını göz önüne alarak en azından bu insanların sıhhat denetimlerini resmi yollardan yaptırmaları kaidedir. Aksi halde bölge içinde kesim içinde risktir” diye konuştu.
‘İŞÇİ ALMAYI DÜŞÜNMÜYORUZ’
Çay üreticisi Zekiye Aktepe, “Geçen yıl çay dönemini çok ağır çalışarak geçirdik. Kendi çayımızı topladık, yorucu geçti ancak üstesinden geldik. Şunu gördük hakikaten tembelliğe alışmışız. Beşerler artık kendi çay bahçelerine döndüler, emekçi bulma beklentileri ortadan kalktı. Bu yıl da tıpkı yoğunlukta geçecek, personel almayı düşünmüyoruz. Personeller aslında çaylıklarımızı batırdılar, çok derinden topladılar, kalite ve randıman kaybına sebep oldular. Pandemi vesilesiyle emekçi sorunu ortadan kalktı, vatandaş bahçesine dönüyor” dedi.
Mehmet Mavi de, “Bu yıl çaylığa üretici kendisi girecek, personel aramayacak, personele verdiği para da kendisine kalacak” sözünü kullandı.
Yunus Emre Bal isimli çocuk ise, “Geçen yıl ailemle birlikte çay bahçesine girdim, çok eğlendim. Çok sevinçli geçti. Hem ailemle birlikte vakit geçirdim hem de onlara yardım ettim” dedi.