Hasret YURTÇU KARABULUT-İdris TİFTİKÇİ / İstanbul, ÜROLOJİ ve Üreme Sıhhati Uzmanı Doç. Dr. Emre Bakırcıoğlu’nun sperm yokluğuna bağlı kısırlık (infertilite) sorunu olan 246 erkek hastayı incelediği araştırması, anne babası birinci dereceden akraba olan erkeklerin üçte birinde bu sorunun olduğunu ortaya koydu. Şimdiye dek hastaların yarısında nedeni bulunamayan sperm yokluğuna bağlı kısırlığın, aileden gelen genetik mutasyonlardan kaynaklı olabileceğini birinci kere gösteren bu çalışma, Amerikan Üreme Tıbbı Derneği’nin mecmuasında de yayınlandı. Doç. Dr. Bakırcıoğlu, araştırmanın, sperm yokluğuna bağlı kısırlıkta genetik faktörlerin kanıtlamasıyla, Kovid-19 ile dünya gündemine oturan mRNA aşılarının, bu tipten infertil erkeklere deva olabileceğini göstermesi bakımından çok kıymetli olduğunu söyledi.
Türkiye’de yaklaşık 2,5 milyon çift, infertilite (kısırlık) nedeniyle çocuk sahibi olamıyor. İnfertilitenin üçte biri erkeğe bağlı nedenlerle ortaya çıkıyor. Erkek infertilitesinin yüzde 10 ila 15’i, azospermi yani sperm yokluğu nedeniyle meydana geliyor. Fakat azospermisi olan erkeklerin yarısında neden, tam olarak tespit edilemiyor. Üroloji ve Üreme Sıhhati Uzmanı Doç. Dr. Emre Bakırcıoğlu, 15 yıllık klinik müşahedeleri sonucu azospermi sıkıntısının en çok, anne babası birinci derecede akraba (kuzen) olan erkeklerde olduğunu fark etmesi üzerine bir araştırma yapmaya karar verdiğini söyleyerek “Toplumda sperm yokluğu olan erkeklerin oranı yüzde 1 civarındadır. Fakat azospermi yani sperm yokluğu, tüm infertil erkeklerin yüzde 10 ila 15’inde görülüyor. Bu erkeklerin de yaklaşık yarısında, altta yatan sebebi ortaya koyamıyoruz. Bu çalışmaya o yüzden başladık. Altta yatan sebepleri araştırırken, Türkiye’de akraba evliliği olan erkeklerin, yani annesi babası akraba olan azospermik erkeklerin çoğunlukta olduğunu fark ettim. Bu müşahedem de yaklaşık 15 yıllık klinik deneyimlerime dayanıyor. Bunun üzerine geriye dönük bir çalışma yaptık ve 246 tane nedeni bilinmeyen azospermi sorunu olan erkek hastalarımızdaki akraba evliliği oranına baktık. 81 erkeğin, yani yaklaşık 3 erkekten 1’inin anne babasının yakın, akraba kuzen derecesinde yakın akraba olduğunu gördük” dedi.
KARDEŞLERDE DE TIPKI SORUNUN ÇIKMA İHTİMALİ ÜÇ KAT ARTIYOR
Daha sonra bu hastaların klinik bilgilerini de incelediklerini belirten Doç. Dr. Bakırcıoğlu, dünyada birinci sefer annesi babası akraba olan erkeklerle olmayanlar ortasında da klinik farklılıklar olduğunu tespit ettiklerini belirtti. Genetik faktörlere bağlı olarak gelişen sperm yokluğunu ortaya çıkaran sistemin klinik olarak farklılığını da açıklayan Doç. Dr. Bakırcıoğlu, “Örneğin bu şahısların hormonları ve testis boyutları olağan düzeylerde, testisten aldığımız örneklerde de spermler muhakkak bir periyoda kadar gelişiyor. Fakat çoğunlukla mayoz bölünme dediğimiz spermatit seviyesinde duraklama gerçekleşiyor. Hasebiyle bu bilgileri de dünyada birinci sefer ortaya koymuş olduk. Çalışmamız Amerikan Üreme Tıbbı Derneği’nin mecmuasında de yayınlandı. Gördüğümüz bir öteki özellik de anne babası akraba olan ailelerde, birden fazla çocukta infertilite sorunu ortaya çıkma ihtimali üç kat daha fazla. Yani tek birden fazla kardeşte azospermiye bağlı kısırlık gelişme ihtimali üç kat daha yüksek. Ailede öbür birinde olması da gerekmiyor. Bazen ailede hiç görülmediği halde tek bir çiftin çocuklarında da ortaya çıkabiliyor” diye konuştu.
“AKRABA EVLİLİĞİ YALNIZCA GENETİK HASTALIKLARA DEĞİL, KISIRLIĞA DA DAVETİYE”
Bu çalışmayla, Türkiye’de epey yaygın olan akraba evliliklerinin genetik bozukluklara bağlı öbür az hastalıkları artırdığı üzere, üreme sıhhatini da olumsuz etkilediğinin ispatlandığını anlatan Doç. Dr. Bakırcıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Akraba evliliğinin yalnızca ender ve genetik hastalıklar açısından değil üreme sıhhatinde, kısırlıkla ilgili problemlere da yol açabildiğini üzerine basarak söz etmek isterim. Batı toplumlarında akraba evliliğini çok az görürüz, ya da hiç görmüyoruz. Fakat bizim toplumumuzda sosyokültürel kültürel olarak uzun yıllardır var olan bir gerçeklik bu. Bizim çalışmamız bunu birinci sefer gösteren çalışmalardan bir tanesi. Ayrıyeten da dünyada birinci defa, akraba evliliği sonucu doğan infertil erkeklerin, olmayanlardan farklı (klinik) yapıda olduğunu gösteren de birinci çalışma.”
“NEDENİN ORTAYA KONMASI, TEDAVİYİ DE BERABERİNDE GETİRECEK”
Sperm azlığı olan erkeklerde, var olan spermleri kullanarak tüp bebek metotları ile çocuk sahibi olmalarının sağlanabildiğini söyleyen Doç. Dr. Bakırcıoğlu, bu çalışma ile nedenlerden birinin ortaya konmasının, tedavi açısından da yeni fırsatlar doğurabileceğini söyledi.
Doç. Dr. Bakırcıoğlu, şöyle devam etti:
“Tüp bebek formülleri de bir kısım çiftlere yardımcı oluyor. Azospermik erkeklerde hiç sperm yok. Şayet altta yatan sebep genetikse, bunları bugün için düzeltme bahtımız yok. Kimilerinde da sperm bulma başarısı gösteremeyebiliyoruz. Fakat şayet altta yatan genetik sebebi düzeltebilirsek, tahminen bu durumda olan erkeklerden de sperm elde etmek kolaylaşacak ve yeni bir ekip tedavi sistemleri ortaya çıkacak. Altta yatan sebebi bulmamız, hem bunun tahlili için, tedavileri için bize yeni imkanlar sunacak, hem de tahminen de menide hiç spermi olmayan erkeklerin ameliyat olmadan da tahminen bir ekip testlerle (kanda yahut menide bakılan testlerle) (gelişmemiş) sperm varlığını evvelden anlayabilme talihine sahip olacağız. Şayet genetik bir faktör varsa, altta yatan bir gen mutasyonu varsa, bunu öğrenmemiz tahminen yeni tedavi sistemlerini de getirecek. Örneğin messenger RNA tekniği ile bunları düzeltmemiz ve hücrelerin, o bozulmuş olan genini işlevini yerine getirmemizi sağlayacak”
DOĞU VE GÜNEYDOĞU’DA AKRABA EVLİLİĞİ ORANI YÜZDE 50’Yİ BULUYOR
Türkiye’de nüfus istatistikleri araştırmasının 1968 yılından beri yapıldığına işaret eden ve bu araştırmalara nazaran akraba evliliği oranlarında 50 yıldan fazla bir müddettir bir azalma olmadığını da vurgulayan Doç. Dr. Bakırcıoğlu, bu durumun erkek kısırlığı oranlarını da artıracağını vurguladı ve kelamlarını şöyle noktaladı: “Bu bilgiler 5 yılda bir tekrarlanıyor. Türkiye’de yapılan 5 yıllık tahlillerde, akraba evliliği oranı yüzde 20-24 bandında değişiyor. Hatta en son 2018 yılında yapılan Türkiye Nüfus İstatistikleri Araştırmasına nazaran, bu oran en son yüzde 24 idi. Bu oran batıdan doğuya yanlışsız gittiğimiz vakit giderek artıyor. Bilhassa Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu vilayetlerimizde, yüzde 40’lara, 50’lere ulaşan akraba evliliği oranlarıyla karşı karşıyayız.”
