İSTANBUL, – ÇOCUK ve Ergen Psikiyatrı Doç. Dr. Jenerasyonum Güvendeğer Doksat, çocukların yaş kümelerine nazaran anne ve babalarının boşanmasından farklı biçimlerde etkilenebildiğine dikkat çekti. Doksat, anne ve babaların bu süreci, çocukları için sağlıklı bir formda geçirmesini sağlayacak kritik tekliflerde bulundu.
Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji kısmından Doç. Dr. Jenerasyonum Güvendeğer Doksat, boşanmaların, çocuklarda bıraktığı tesirlere dair değerli bilgiler aktardı. Çocukların boşanma kavramını idrak edebilmesinin, gelişimsel periyotlarına nazaran farklılık gösterdiğini belirten Doksat, yaş kümeleri ortasındaki tesir farkını kritik ayrıntılarıyla anlattı.
Doksat, 0–3 yaş ortasındaki çocukların, boşanmanın ne olduğunu idrak edemedikleri halde, anne ve babalarındaki gerginliği hissettiğinin altını çizerek, ”Ayrı kaldıkları ebeveynin eksikliğini de hissederler. Bu durumda kendileri de huzursuz, gergin ve düşünceli olurlar. Uyku ve yemek nizamlarında sorun olabilir” dedi.
4–6 yaş ortasındaki çocuklardın, olayın türel boyutu olmasa dahi, aile kurumunda bir ayrılık olacağını anladığını söyleyen Doksat, ”Genellikle bu durumu şiddetle reddederler. Kelam konusu ayrılığın gerçekleşmemesi için ellerinden geleni yaparlar. Anne yahut babalarına sorun çıkartırlar. Huzursuz ve problemli olurlar” diye konuştu.
”ARKADAŞLARINA KARŞI SALDIGANLAŞABİLİRLER”
Bir sonraki küme olan 7–10 yaş ortasındaki çocukların, boşanmanın hukuksal ve manevi boyutlarını tam olarak idrak ettiğine dikkat çeken Doksat, ”Bu yaş kümesi, meskendeki geçimsizliğin çok ağır olduğu olgularda, anne yahut babalarına bu mevzuda anlayış gösterip boşanma fikrine karşı çıkmayabilirler. Fakat, meskende sıcak bir tartışma ortamının yaşanmadığı ortamlarda, çocuklar bu fikri yeniden reddederler. Annelerinin ve babalarının kelamlarını dinlemezler, huzursuz ve problemli olurlar. Akademik muvaffakiyetleri etkilenebilir. Okula gitmek istemeyebilirler. Okulda arkadaşlarına karşı saldırganca davranabilirler” tabirlerini kullandı.
”ERGENLİK DEVRİNDE PROBLEMLER DAHA GÜÇ ATLATILIR”
Doksat, 11–16 yaş ortasındaki çocukların ise meskende yaşanan kasvetin farkında olduğunu vurgulayarak, ekseriyetle bir ebeveynlerini daha haklı bulduklarını söyledi.
Doksat, ebeveynlerden birini haklı bulan çocuğun, koalisyonu andıran bir muahedeye kadar ilerleyebileceğini belirterek kelamlarına şöyle devam etti: ”Boşanma olayına çok sıcak bakamasalar da alakada bilhassa meşakkat yaşadığına empati yapabildikleri ebeveynlerinin haline anlayış gösterip boşanmaya istek verirler. Aile içinde taraf tutma ve kutuplaşmalar yaşanabilir. Çocuk bir ebeveynine karşı isyankârca davranırken, güçsüz olduğuna inandığı öbür ebeveynine daha fazla bağlanabilir. Bu yaş periyodundaki çocuklar bir yahut her iki ebeveyne karşı çok manipülatif bir tavır sergileyebilirler. Maddi ve manevi gereksinimleri doğrultusunda mevcut durumu kullanarak isteklerde bulunabilirler. Ergenlik periyodu sıkıntılarını daha sıkıntı formda atlatırlar. Ders muvaffakiyetleri olumsuz etkilenebilir yahut tam karşıtı olarak kendilerini çok ders çalışmaya verebilirler. Akranlarıyla birlikte geçirdikleri müddet artar. Bu yaşlarda arkadaş seçiminde yanlışlı kararlar alabilirler. Sigara, alkol ve husus suiistimali riski artabilir. İç meşakkati, hayattan keyif alamama, konsantrasyon sıkıntıları, çabuk sonlanma, uyku ve iştah sıkıntıları, boşluk duygusu üzere depresif belirtiler ortaya çıkabilir. Kimlik arayışı uzayabilir ve kendilik hissinin oturması daha fazla vakit alabilir.”
11 TAVSİYEYE DİKKAT
Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Doç. Dr. Jenerasyonum Güvendeğer Doksat, anne ve babaların, çocukları için boşanma sürecini sağlıklı kılabileceğini belirterek 11 kritik tavsiye aktardı:
“Boşanma olayının gerçekleşmesinden evvel, çiftlerin bir müddet başka yaşayıp alakalarını tekrar gözden geçireceklerini çocuklara açıklamaları ve ilgiye bu bahtı verdikten sonra boşanma kararı almaları. Ebeveynlerin kendi bağlantılarıyla ilgili olarak çocuklarını hakim tayin etmemeleri, çocukları üzerinden birbirlerine haber iletmemeleri. Kaliteli anne-çocuk, baba-çocuk bağının hiçbir formda değişmeyeceğinin çocuğa anlatılması. Boşanma olayının gerçekleşmesi durumunda, bundan sonraki hayatlarında olacak, maddî manevi tüm değişikliklerin çocuklara evvelce anlatılması. Boşanma sürecinde ve sonrasında anne ve baba ortasındaki uygarca bağlantının ve hürmetin korunması, ebeveynlerin çocuğa karşı hiçbir halde birbirlerini kötülememeleri. Boşanmadan sonra çocuğun birlikte yaşamadığı ebeveynini tertipli formda ziyaret etmesini temin edecek muahede protokolünün oluşturulması.”
“Boşanma sonrasında çocuğun her iki ebeveyni ile olan alakasının kaliteli bir formda devam etmesi, çocuk üzerinden öteki meskende nelerin yaşandığına dair bilgi toplama arayışına girilmemesi. Çocuğun temel bakım, korunma, sıhhat, eğitim ve duygusal muhtaçlıklarının her iki ebeveyn tarafından da eşit dağılımlı olarak temin edilmesi. Boşanma öncesinde ve sonrasında çocuktan gelebilecek olan maddi, manevi ve manipülatif davranışlara karşı hazırlıklı olma, ebeveyn otoritesinin kaybedilmeden korunması. Çocuğun akademik muvaffakiyetinin, kurduğu arkadaşlıkların, ziyanlı alışkanlıklarının yakından takip edilmesi, sorun varsa derhal müdahale edilmesi. Bu hususlarda yaşanan rastgele bir sorun durumunda, boşanmış çiftlerin en kısa vakitte bir çocuk ve ergen psikiyatrından profesyonel takviye almaları son derece kıymetlidir.”
