Berna YILMAZ – Ömer HASAR / İSTANBUL – Havacılık ve uzay araştırma şirketi Blue Origin, Twitter hesabından paylaştığı bir görüntüde uzay turizmi roketi New Sherpard’ın uçuşları için bilet satmaya başlayacağını duyurdu. Hususla ilgili ayrıntılar ve bilet fiyatlarına dair bilginin ise 5 Mayıs’ta açıklanacağı belirtildi. Bahisle ilgili değerlendirmelerde bulunan Hava ve Uzay Hukuku Uzmanı İlyas Gölcüklü, “Her ne kadar Blue Origin şirketi, ayrıntıları şimdi tam açıklamamış olsa da uzay turizmi rekabeti, beklediğimiz ve oluşacağını öngördüğümüz bir alandı. Şirketler ortası rekabetin bir üst boyuta taşındığı ve daha da çok taşınacağı bir vakit diliminde yaşıyoruz. Uzay turizmi noktasında, uzaya çıkış biletlerinin açıklanması, birtakım sonuçları doğuruyor” dedi.
Jeff Bezos tarafından kurulan ve merkezi Washington’da bulunan havacılık ve uzay araştırma şirketi Blue Origin, uzay turizmi için tasarladığı New Shepard roketinin uçuşları için bilet satmaya başlayacağını açıkladı. Biletlerle ve şartlarla ilgili şimdi bilgi vermeyen şirket, 5 Mayıs’ta internet sitesi üzerinden tüm ayrıntıların paylaşılacağını duyurdu.
Şirketin Twitter hesabından bir görüntü paylaşarak yaptığı açıklamanın akabinde, toplumsal medyada Elon Musk’ın havacılık ve uzay araştırma şirketi SpaceX de gündem oldu. İki şirket ortasındaki uzay turizmi çalışmaları hem güvenilirlik hem ekonomik hem de hukukî açıdan kıyaslanmaya başlandı. Mevzuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Hava ve Uzay Hukuku Uzmanı Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlyas Gölcüklü, “Her ne kadar Blue Origin şirketi, ayrıntıları şimdi tam açıklamamış olsa da uzay turizmi rekabeti, beklediğimiz ve oluşacağını öngördüğümüz bir alandı. Münasebetiyle şirketler ortası rekabetin bir üst boyuta taşındığı ve daha da çok taşınacağı bir vakit diliminde yaşıyoruz. Uzay turizmi noktasında, uzaya çıkış biletlerinin açıklanması, birtakım sonuçları doğuruyor. Bu alanın, sigorta hukukuna bakan tarafları, bilet satış fiyatlarına yönelik meseleleri olacak. Öbür taraftan uzay yolcusu beşerler, uzay turizmi noktasında bir hizmet alımı için bilet satın alacak. Diyelim ki bir sorun çıktı ve vaat edilen sonuç gerçekleşmedi. Örneğin, kaza olabilir, hukukî bir pürüz olabilir. Bu stil sorunlar, şirketler hukuku üzere özel hukuk alanlarında da birçok sorunu tartışacağımızı gösterir” dedi.
İKİ ŞİRKET ORTASINDAKİ REKABET UZAY TURİZMİNİ GELİŞTİRİYOR
Space X ve Blue Origin şirketlerinin projeleri ve çalışmalarına dair bilgi veren Gölcüklü, “Space X şirketi, çok gezegenli hayat anlayışına dönük projeler gerçekleştiriyor. Robot teknolojilerini de bunun üzerine geliştiriyor. Space X, çok daha fazla projeyi olabildiğince kısa bir müddette hayata geçirmeye çalışıyor. Bu çabayla, ortaya çıkan yanlışlardan ders alarak ilerlemeye çalışıyor. Blue Origin ise, daha yavaş adımlarla ilerleyen bir şirket ve yanılgı oranı çok daha az. İşte bu iki şirket ortasındaki rekabet, uzay turizminin gelişmesi noktasında çok önemli” diye konuştu.
Bilet fiyatlarının merak edildiğini, fakat şirketin şimdi bir bilgi vermediğini kaydeden Gölcüklü, kelamlarına şöyle devam etti:
“Yabancı basında yer alan haberlere baktığımızda, Blue Origin’in New Shepard roketi ile uzaya gitmek için 250-300 bin dolar üzere bir fiyatın ödeneceğinin sav edildiğini görüyoruz. SpaceX ise bunun çok daha altında bir fiyatla isteyenleri uzaya gönderebileceğini söylüyor. Bunlar vakitle netleşecek ayrıntılar. Ama her ne olursa olsun, günümüzdeki gelişmelere baktığımızda ticari şirketler artık uzay yarışında yer aldılar diyebiliriz. Devletlerin uzay ajansları tek başına yer almıyor. Zira uzay turizmi dediğimiz kısım, karmaşık ve çok gelişmiş uzay araçları gerektiren bir alan. Birebir vakitte devletler ortasında iş birliği de gerektiriyor. Münasebetiyle şirketler hem kendilerini finanse ederek hem de devletin uzay ajanslarıyla iş birliği yaparak bu alanda gelişmeye uğraş ediyor.”
TÜRKİYE’NİN DE TİCARİ UZAY KANUNU OLABİLİR
Uzay turizminde yaşanan gelişmelerin rekabeti kızıştırdığını lisana getiren Gölcüklü, uzay çalışmaları konusunda öncü ülkelerin ‘ticari uzay kanunu’ düzenlediğini söyledi. Gölcüklü, “O araçların pencereleri, uçaktaki pencereler kadar küçük değil. Orada gaye, yolcuların yüksek bir yerden dünyayı ve uzayı görebilmesi. Münasebetiyle devasa büyüklükte camekanlar düşünülüyor. Seyahatin az sayıda kişi ile gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Bunların tamamı hem rekabeti kızıştırmak hem de özel hukukta hiç alışık olmadığımız değişik sorunları yaratma noktasında kayda bedel gelişmeler. Bunun sonucu olarak artık ABD üzere ülkeler, eski kanun düzenlemelerini yetersiz buluyor. Zira ticari şirketlerin bu işe bu kadar girebileceğini düşünmeden yapılmış kimi Birleşmiş Milletler antlaşmaları ve düzenlemeleri var. Bunlar artık kâfi olmuyor. Bu nedenle ABD üzere bu işin öncü devletleri, ticari uzay kanunu düzenliyorlar. Bizim de bu noktada bu türlü bir ticari uzay kanunumuz olabilir. Zira dünyanın gidişatı bu tarafta. Ben hususa, yalnızca Space X ve Blue Origin rekabeti olarak bakmıyorum. İleride çok farklı şirketlerin de bu alanda yer alacağını söyleyebiliriz” diyerek kelamlarına son verdi.
“İMKAN OLSA UZAYA GİTMEK İSTERDİM”
Blue Origin’in yaptığı açıklamanın akabinde birçok kişinin uzaya gitme hayali yine gün yüzüne çıktı. Toplumsal medyada en çok eleştirilen bahis bilet fiyatları olurken, Didem Gölbaşı (25), “Ben param olsaydı katiyetle roketle uzaya gitmek isterdim. Lakin yabancı basında yer alan haberlerde gördüğüm kadarıyla bu turizm hizmetinin maliyeti 250 bin dolar civarında. Münasebetiyle şu anda bu türlü bir şeyi yapmayı pek de düşünmüyorum. Lakin param olsaydı katiyen bunu deneyimlemek isterdim” dedi.
Barış Turan da gelişen dünyada bu stil alanların oluşmasının heyecan verici olduğunu tabir ederek, “İçinde bulunduğumuz dünya ziyadesiyle eskidi. Yeniliklere açık olmak lazım, ben yeniliklere açık biriyim. Bu türlü bir imkanımız olursa ben uzaya gitmek isterim” diye konuştu.
Okan Yıldız ise, uzay turizminin gereksiz ve kıymetli olduğunu söyleyerek, “Ben uzaya gitmek istemezdim. Bence uzay turizmi de gereksiz bir çalışma. Çok gereksiz ve pahalı” tabirlerini kullandı.
