Hüseyin ÇAKMAK / İstanbul, Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, koronavirüs geçirenlerde de aşı olanlarda da bir mühlet sonra bağışıklığın azaldığı ve her iki kümeye da hatırlatma dozu ismi verilen üçüncü doz aşılamaların yapılması gerektiği konusunda bilim dünyasının uzlaşmaya vardığını söyledi. Yavuz, “CoronaVac aşısı için de üçüncü doz muhtemelen 6 ay sonra gerekecek. Fakat bunu datalarla ortaya koyabilmemiz gerekiyor. CoronaVac Faz- 3 çalışmasına katılan kümelerde, iki doz aşılamanın üzerinden 6 ay geçtiği için, bu bireylere üçüncü doz olarak BioNTech yahut üçüncü doz olarak CoronaVac ile aşılama yaparsak nasıl bir bağışıklık elde edeceğiz, buna dair çalışma yapmak istiyoruz” dedi.
Avrupa İlaç Ajansı EMA’nın eksi 70 derecede saklanması gereken BioNTech aşılarının, 2-8 derecelik olağan aşı dolaplarında da bozulmadan saklanabileceğine onay vermesinin akabinde Sıhhat Bakanlığı, BioNTech aşılamalarının aile sıhhati merkezlerinde de yapılmaya başlanacağını açıkladı. Önümüzdeki günlerde Türkiye’ye gelmesi beklenen 30 milyon doz aşı ile geniş çaplı aşılamaların başlayacağını, bu nedenle aşıyla ilgili kimi tasaların sıkça gündeme geldiğini vurgulayan İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, aşının güvenliği ile üçüncü doz hatırlatma aşılarının ne vakit yapılması gerekeceği ile ilgili kıymetli açıklamalarda bulundu.
“FARKLI AŞILAR ARDIŞIK OLARAK DENENDİ, SONUÇLAR YÜZ GÜLDÜRÜCÜ”
Dünyada yapılan çalışmalarda ardışık olarak bir doz mRNA, bir doz adenovirüs aşısı yapılarak oluşan bağışıklığa da bakıldığını söyleyen Prof. Dr. Yavuz, “Onun sonucu çıktı aslında, bir doz adenovirüs aşısı, yani AstraZeneca aşısı olanlara bir doz da BioNTech (mRNA) yapıldı. Çok hoş bir antikor yanıtı oluşturduğu görüldü. Yani evvel viral vektör aşısı, gerisinden mRNA aşısı yaptırdığınız vakit, antikor cevabı çok hoş oluyor. Lakin CoronaVac’ta nasıl oluyor, bunu görmek için CoronaVac’tan sonra tekrar CoronaVac, ya da CoronaVAc’tan sonra mRNA nasıl oluyor görmek için, bizim de çalışma yapmamız gerekiyor. Şu an bunu yapabilmek için uğraşıyoruz” dedi.
HASTA OLMAK DA SONSUZ BİR BAĞIŞIKLIK KAZANDIRMIYOR
Hastalığın geçirilmesinde de aşılanılmasında da ek dozlara muhtaçlık duyulacağını vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Hastalığı geçirsek bile uzun mühlet yüzde 100 korunamayacağımızın artık yüksek bir risk olduğunu biliyoruz. Hastalığı ağır geçirenlerde biraz daha uzun olabilmekle birlikte, ortalama 6 ay üzere bir korunmamız olduğu görülüyor. 6 ay düzgün bir bağışıklığımız oluyor lakin sonrası için ne olacak konusunda, çalışmalar hala devam ediyor. Hasebiyle hastalığı geçirenlerde de aslında bir hatırlatma dozu gerekebiliyor. BioNTech aşısı hastalığı geçirmiş bireylerde 3 ay sonra tek doz uygulanarak denendi dünyada. Son derece hoş bir bağışık karşılık oluşturduğu görüldü. Tekrar (hastalanmadan) iki doz olmuş bireylerde ise, şimdilik 1 yıllık bir muhafaza sağlandığını görüyoruz” diye konuştu.
TÜM AŞILARDAN SONRA ÜÇÜNCÜ DOZ GEREKECEK, YALNIZCA MÜDDETLERİ FARKLI
Türkiye’de yaygın olarak kullanılan Çinli Sinovac firmasına ilişkin CoronaVac aşısında ise antikor karşılıklarının BioNTech’e nazaran biraz daha düşük olduğunun en başından beri bilindiğini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, hatırlatma dozuna dair çalışmaların bu aşı için de yapılması gerektiğini belirterek, şu bilgileri verdi:
“CoronaVac’ta da öngörümüz, (iki doz sonrası) 6 ay civarında üçüncü doza, yani hatırlatıcı doza muhtaçlığımız olacağı istikametinde. Bu aşıların yapıldığı Faz3 çalışmasına katılan kümelerde (6 ayı tamamladılar), ne kadar hastalanıyorlar, kaçıncı ayda, kaç kişi hastalanıyor bunlara bakıldı ve bir bilgimiz bu olacak. Lakin CoronaVac aşısı olmuş şahıslarda üçüncü bir doz CoronaVac ya da üçüncü bir doz BioNTech yaptığınızda ne oluyor sorusunun karşılığının bulunması gerekiyor. Buna dair de çalışma yapabilmek için uğraşıyoruz. Zira şayet bu data elimizde olursa, ne oluyor görerek, üçüncü dozun ne vakit gerekli olduğu hakkında daha net bir teklifte bulunabiliriz. Eylül ayı üzere bu hususta da elimizde daha çok data olacak diye iddia ediyorum. Lakin hem CoronaVac’ta hem BioNTech’te hatırlatma dozları gerekecek. Tahminen biri 6’ncı ayda, başkası 1 yıl sonra olacak, ancak gerekecek.”
“HEM HAMİLEYİ HEM DOĞAN BEBEĞİNİ KORUYOR”
Son devirde artış gösteren gebelikte ağır kovid hadiselerinin da dikkat cazip olduğuna işaret eden Prof. Dr. Yavuz, hem inaktif aşı olan CoronaVac, hem de mRNA aşısı olan BioNTech aşılarının hamilelerde de son derece inançlı olduğunu söyledi. Yüksek riskli küme içerisinde tanımlanan hamilelerin de aşılanması gerektiğini vurguladı. Prof. Dr. Yavuz, “Gebeler de kovid hastalığı açısından risk kümesi olarak tanımlandı. Daha ağır geçiriyorlar zira. Münasebetiyle bunlarda da aşılamanın yapılması çok değerli. Aşıların güvenliği ile ilgili ise, CoronaVac esasen inaktif bir aşı olduğu için hamilelerde deneyim çok, inançla yapılabileceğini esasen başından beri söylüyorduk. Birebir biçimde BioNTech aşısı ile ilgili de hem Amerika hem de İngiltere’de çalışmalar yapıldı. Hamilelerde bu aşının ne anneye ne de bebeğe rastgele bir istenmeyen tesiri olmadığı görüldü. Hatta doğan bebekte de hoş bir antikor cevap oluşturduğu, emzirme mühleti boyunca hastalıktan koruyacağı gösterildi. Münasebetiyle biz de tabiplerinin uygun görmesi halinde hamilelerin de aşılanması gerektiğini öneriyoruz” biçiminde konuştu.
“ASIL, KISIR OLMAK İSTEMEYEN AŞI OLMALI”
Önümüzdeki üç ay boyunca da çok fazla nüfusa mRNA aşısı yapılacağı için insanların başında pekçok soru işaretinin de tekrar gündeme geldiğini açıklayan Prof. Dr. Yavuz, bunlar içerisinde en çok kelamı edilen “aşı kısırlık yapıyor” argümanlarına da son noktayı koydu: “Sonuçları ne olacak, istenmeyen tesirler olacak mı, alerji yapacak ya da kısırlık yapıyor deniyor mesela. Elimizdeki bilgiler yaklaşık bir yıllık artık. Faz 3 çalışmaları geçen yıl başlamıştı bu aşıların. Bir defa üreme ile ilgili rastgele bir istenmeyen tesir muhakkak görülmedi. Tersine Kovid’e yakalananlarda üreme ile ilgili birtakım istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Hastalık, üreme organlarına ziyan verebiliyor. Münasebetiyle kısırlık manasında bir kaygı varsa, tam bilakis aşı olunması çok daha önerilen bir şey. Bu aşı içinde rastgele bir canlı virüs yok. (Organ nakilli, kanser hastası gibi) Bağışıklığı baskılanmış olanlarda da antikor karşılığı değerli ve bu aşının da antikor geliştirme oranı çok yüksek. Bilhassa bu kümenin aşı olmasını tavsiye ediyoruz, zira mesela kanser hastası geliyor, ‘Kanserim olduğu için aşı olmak istemedim’ diyor. Güvenlik manasında bir meşakkati yok aşıların hakikaten. Bir yıllık data var elimizde ki, bir yıllık data bir aşı için çok değerli. Aşı ile alakalı istenmeyen tesirler esasen birinci 6 ayda ortaya çıkar.”
COVİD 19 AŞISI GRİPTEN DE KORUR MU?
Bu yıl grip olaylarının da çok az görüldüğüne işaret eden Prof. Dr. Yavuz, yaygın aşılama ile ileride gribe karşı da bir korunma sağlanıp sağlanamayacağı ile ilgili henüz net bir şey söylenemeyeceğini lakin bu türlü bir hipotez olduğunu söyledi. Yavuz, sözlerini şöyle noktaladı: “Grip bu sene çok görülmedi. Eskisi üzere sürveyansı tam olarak yapılamadı gerçi fakat dünyada da çok az saptandı. Birebir Güney yarımkürede olduğu üzere, bu türlü de bekleniyordu zati, Kuzey yarımkürede de grip dönemi çok çok sönük geçti. Bir aşı yaptığınız vakit, özgül olmayan bağışıklık sistemi hücrelerimiz var, onları da biraz eğitiyorsunuz. Bu yalnızca bir hipotez lakin mesela BCG (verem) aşısında gösterildi bu. Sahiden de BCG aşısı yapılanlarda (diğer) üst teneffüs yolu enfeksiyonları da çok daha az görülüyor. Yani bu eğitilmiş immünite, özgül olmayan hücrelerimizin eğitilmiş olması, öteki hastalıklardan da koruyabilir. Bununla ilgili bir birtakım deliller var. Ancak öteki çalışmalarla da desteklenmesi gerekiyor.”
()
