Hasret YURTÇU KARABULUT, Buğra BENLİOĞLU/ İstanbul, – SIHHAT Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, toplu ulaşımdaki yoğunluğa dikkat çekti. Kendisinin de daima toplu taşıma kullandığını belirten Prof. Dr. Yavuz, “İnsanlar iki santim bile aralık olmadan seyahat yapmak zorunda kalıyor. Daha çok bulaştığını söylediğimiz bir virüs varken bunun muhakkak çözülmesi gerekiyor. Konuttan çalışma imkanı olan tüm kesimlerde, bu uygulamaya geçilmesi kaçınılmaz artık” dedi.
Yavuz, hadise sayılarının en yüksek düzeye ulaştığı bugünlerde Ramazan ayının da gelmesiyle bir arada iftar davetlerinden kaçınılması gerektiğini de vurguladı.
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, son günlerde kamuoyunda epeyce merak edilen ve tartışılan gündem hususlarıyla ilgili, Demirören Haber Ajansı’na değerli açıklamalarda bulundu. Ramazan ayına girdiğimiz bugünlerde olay sayılarının da tepeye ulaştığına işaret eden Prof. Dr. Yavuz, bilhassa iftar davetlerinden katiyen kaçınılması gerektiğinin altını çizerek “Ev halkı dışında kimseyle bir ortaya gelebileceğimiz bir periyotta değiliz” dedi.
“TOPLU TAŞIMADA BEŞERLER İKİ SANTİM ARADA GİDİYOR”
Türkiye’nin hadise sayısında en üst düzeye ulaştığını belirten Prof. Dr. Yavuz, “Hem çok yüksek hasta sayısı var, hem de sıhhat sisteminin artık buna karşılık verememe riski kelam konusu. Münasebetiyle elimizden gelen tüm tedbirleri en üst düzeyde almamız gerekiyor artık. Toplu taşımalar sahiden çok kalabalık. Ben de kullandığım için çok yeterli biliyorum, insanların ortasındaki ara 1-2 santimi bile bulmuyor. Daha çok bulaştığını söylediğimiz bir virüs var, toplu taşımadaki kalabalıkların azaltılması gerekiyor. Bunun da yolu, bir defa, birçok işkolu için uzaktan çalışmaya geçmek. Yani şu etapta artık aşikâr iş kollarının açık kalması dışında oburlarının uzaktan çalışmaya geçmesi en makul prosedür üzere görünüyor. Yalnızca Ramazan’a özel değil, bütün kalabalıkların bu devirde azaltılması gerekiyor. Buna ibadet yerleri de dahil. Büyük yemek davetleri de dahil. Mesken dışında hiç kimseyle görüşmemek gerekiyor. İftar için konuk davet etmemek gerekiyor. Mesken halkı dışında hiç kimseyle görüşebilecek durumda değiliz” diye konuştu.
“VARYANT İÇİN EKSTRA TEST YAPTIRMANIN HASTAYA HİÇBİR YARARI YOK”
“Varyant virüsle enfekte miyim” diye merak edip ekstra test yaptırmanın, gereksiz yere ekonomik yük altına girmek manasına geldiğini de belirten Prof. Dr. Yavuz, varyant virüslerde hastanın takibi ve tedavisinde hiçbir farkın olmadığına işaret ederek ikazlarda bulundu.
Yavuz, ” Olumlu şahısların varyant virüsle enfekte miyim, değil miyim diye, gidip ekstra test yaptırmaları çok anlamsız. Hastanın hiçbir işine yaramayacak, bunu yaptırmalarına gerek yok vatandaşların. Boşu boşuna ekonomik kayba uğruyorlar. Zira zati şu anda Türkiye’de yüzde 75-80 baskın olan varyant, İngiliz varyantı. Bu varyantları bizim takip etmemizin, Sıhhat Bakanlığı’nın takip etmesinin nedeni, aşıdan kaçış ne kadar oluyor bunu görmek, sanki öteki çeşit varyantlar var mı bunun takibini yapmak için. Hastalığın tedavisi açısından, hastaların hastanelerdeki idaresi açısından rastgele bir fark yaratmıyor. Yalnızca ilgili tabip ve Sıhhat Bakanlığı’nın bilmesi gereken biri bilgi. O nedenle insanların sanki varyant mıyım diye gidip ekstra test yaptırması çok gereksiz” dedi.
“EN BÜYÜK KORKUM GÜNEY AFRİKA VARYANTI”
Artan hadise sayılarının Türkiye’ye has bir varyant riski yaratıp yaratmayacağı konusunda da açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Yavuz,
“Enfeksiyon ne kadar fazla görülüyorsa, her çeşit varyantın ortaya çıkma riski olur doğal ki. Hasebiyle hadise sayılarını ne kadar süratli bir halde denetim altına alabilirsek, yeni varyantların, aşı için daha tehlikeli olabilecek varyantların gelişmesini de engellemiş oluruz. Benim en büyük tasam, Türkiye’de şu anda Güney Afrika varyantı. Şu anki oran yüzde 1-2 üzere görünüyor. Lakin bu varyantın daha ayrıntılı sistematik olarak data tahlili yapmamız lazım. Zira bunun aşıdan kaçma, aşıyı etkisiz kılma riski var. Hasebiyle bu varyantın çok daha yakından takip edilmesi gerekiyor. Aşılananlarda gelişen Kovid enfeksiyonlardaki suşların neler olduğunun da ayrıyeten takip edilmesi gerekiyor ki bir zahmet olduğu anda buna çabucak müdahale edebilelim” diye konuştu.
“HENÜZ TÜRKİYE’YE HAS BİR VARYANT TESPİT EDİLMEDİ”
Bir varyantın manalı hale gelebilmesi için pek çok farklı kent ve ülkede görülmesi gerektiğini de söyleyen Prof. Dr. Serap Yavuz, şimdilik bu formda Türkiye’ye mahsus bir varyant tespitinin olmadığını söyleyerek “Varyantın manalı hale gelmesi, yani Variants of Concern (VOC) dediğimiz, telaş yaratacak bir varyant olması için bunun ya yayılması, diğer kent ve ülkelerde görülmesi, ya daha ağır hastalık yapması, ya da aşılardan kaçması üzere bir ekip hünerlerinin olması lazım. Türkiye’de şu anda şimdi buraya has o denli bir varyant tanımlanmadı” dedi.
“ÇOCUKLAR İÇİN ŞİMDİ KULLANIMA GİRMİŞ BİR AŞI YOK”
Birçok aşı platformunun çocuklarda aşı çalışmalarına başladığını da belirten Prof. Dr. Yavuz, lakin şu anda çocuklar için şimdi kullanıma girmiş bir aşı olmadığını söyledi. Yavuz, “Toplumda hastalığın denetim altına alınabilmesi, okulların tam olarak açılabilmesi için ileride çocuklarda da aşıya gerek olacak. Lakin şu anda çocuklara yapılacak bir aşı yok elimizde. BioNTech 11 yaş üstündeki çocuklarda çalışmalarını bitirdiler ve inançlı olduğunu gösterdiler, onay için ruhsat müracaatında bulundular yalnızca. Sinovac ile ilgili de çocuklarda bir Faz 3 çalışmasının başlayacağına dair yayınlar yapıldı” halinde konuştu.
“EN UYGUN KOVİD AŞISI ŞUDUR DİYEBİLECEK NOKTADA DEĞİLİZ”
Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, geçtiğimiz günlerde Çin Hastalık Denetim Merkezleri Yöneticisi Gao Fu’nun ülkede üretilen koronavirüs aşılarının tesirinin ‘düşük’ olduğu ve etkiyi artırmak için farklı aşıların karıştırılmasının düşünüldüğü istikametindeki açıklamaları üzerine başlayan tartışmaların da yersiz olduğunu belirterek, “Aşıların tesirlilik tahlilinin yapıldığı Faz 3 çalışmaları, esasen (clinicaltrials.gov) adresine girildiği vakit da görülebiliyor. Aşının etkililiği belirlendikten sonra, bir de gerçek ömür datalarına bakılıyor. Türkiye’de yapılan çalışmada da yüzde 80-85 tesirli oldu (iki dozunu olup 14 gün geçen kişilerde), ne kadar korudu diye bakılıyor. Gerçek hayat bilgileri daha uzun müddetli de takip edilecek. En başından beri Faz 1-2 evresinden biri Sars-Coronavirüsü aşısının antikor düzeylerini biliyorduk, olağan ki mRNA’ya nazaran daha düşük düzeylerde antikor oluşturduğunu biliyoruz. Bu bilinmeyen bir bilgi değil. Şu anda Kovid için en ülkü aşı hangisi sorusunun karşılığı şimdi verilmiş değil. Bunu bilmemiz gerekiyor. Çin’den de yapılan açıklama da mantıklı, antikor cevabı daha düşükse, sanki antikor karşılığını artıran bir casusla ardışık olarak yaparsak daha mı yüksek olur, buna bakıyorlar. Klinik çalışmalar yapılacak bununla ilgili. Bu, hala devam eden bir süreç. Bunlara dayanarak en yeterli Kovid aşısı şudur diyebilecek noktada değiliz henüz” tabirlerini kullandı.
“SİNOVAC AŞISINI BOŞUNA MI YAPTIRDIK DİYE KAYGILANMAK GEREKSİZ”
Şu anda kullanımda olan aşılar dahil pek çok aşının datalarının yakından takip edildiğini de vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Bazı aşıların istenmeyen yan tesirleri çıkıyor, onlar takip ediliyor. Sanki orada bir doz azaltılmasına gidebilir miyiz deniyor vs; bilimsel gelişmeler bu türlü olur. Burada şu aşı berbat, bu aşı âlâ tartışmaları çok anlamsız. Aaşıların hepsinin, ağır hastalığa karşı, mevte karşı büyük oranlarda koruduğu görülmüş. Buradaki problem şu olabilir, şu anda bizim Faz 3’teki çalışmamızdan sonra gerçek ömür datalarını Bakanlığımızın bir an evvel çıkarması, bilimsel platformlarda bunu paylaşması lazım. Yani halka açıklamak da değerli fakat temel, en azından preprint bilimsel platformlarda, bu bilgiler paylaşılırsa, herkes biraz daha rahat eder. Sinovac firmasının aşısı olan CoronaVac aşısını boşuna yaptırdık diye kaygılanmak gereksiz ve kelam konusu değil. Zira bütün Faz çalışmalarında bu aşının da tesirli olduğu gösterildi. Hem ağır hastalığa, hem de hastaneye yatışta. Sıhhat Bakanlığının açıkladığı öncü gerçek ömür datalarında de tesirli olduğunu gördük. Esasen doktorlar de kendi aşıladıkları hasta kümelerinde, tesirini görüyorlar. Etkisizlik katiyen kelam konusu değil. Alışılmış ki en uygun aşıyı bulmak, daha uygununa ulaşmak için çalışmaların da devam etmesi gerekiyor” biçiminde konuştu.
“İLK DOZDAN SONRA HASTA OLANLARIN İKİNCİ DOZU OLMASIAN GEREK YOK”
Aşıda gerçek müdafaanın ikinci dozdan sonra başladığına da işaret eden Prof. Dr. Yavuz, birinci doz aşısını olup hastalığı geçirenlerin ikinci doz aşı olmasına gerek olmadığını belirterek “Kovid aşısının birinci dozunu olduktan sonra koruyuculuk pek olmuyor. Hele ki birinci 14 gün, sıfıra yakın. Lakin birinci dozun 14’üncü gününden sonra, küçük bir kümede aktiflik başlıyor. Diyelim ki aşı olanların yüzde 25’i üzere Sinovac’da. Olağan ki düşük bir oran. Lakin ikinci dozu olduktan sonra da çabucak tam istenen, hedeflenen seviyeye ulaşılamıyor. İkinci dozdan çabucak sonra yüzde 50’lere çıkıyor. İkinci dozdan 14 gün sonra ise tam istediğimiz aktiflik oluşuyor. Hasebiyle birinci dozdan sonra, aslında hastalanma riski var. Şunu da vurgulamak istiyorum, hastalığı geçirdiyseniz birinci doz aşı olduktan sonra ikinci dozu olmanıza gerek yok. Zira hastalığı geçirmiş olmak, aşılanmak kadar koruyor aslında. Şu anda tesirli olduğu bir formda gösterilmiş DSÖ’nün önerdiği yüzde 50 aktiflik düzeyinin üstündeki bir aşıya ne vakit ulaşabiliyorsanız çabucak olun. Aşı olma sırası gelen herkesin bir saniye bile vakit kaybetmeden, hem kendisi, hem de toplumun bu işten kurtulabilmesi için aşı olması gerekiyor. Bağışıklık yetmezliği olanlar, hemodiyaliz hastaları ve kanser hastaları BioNTech aşısını tercih edebilirler. Zira onlarda antikor karşılığı biraz problemli. İnaktif aşılarda antikor karşılığı bu hastalarda biraz daha düşük olabilir. Hasebiyle onlar BioNTech’i tercih edebilir. Ancak yoksa da çabucak hangi aşıyı olabiliyorlarsa onu olmaları gerekiyor. Genç ve sağlıklı insanlarda ise antikor cevabının çok sorun yaratmayacağını düşündüğümüz için, her ikisi aşı da tercih edilebilir” diye konuştu.
()
