Osmanlı devrinde kurulan ve Cumhuriyet’in kuruluşuna tanıklık eden 210 yıllık Beykoz Kundura Fabrikası’nın geçmişini yaşatmak için Kundura Hafıza Derneği kuruldu. Dernek birinci standını, Mayıs ayında açacak. Beykoz Kundura Kültür Sanat Yöneticisi Buse Yıldırım, Beykoz Kundura’nın ayakkabı üretiminden sinema platosuna dönüşünü KHA’ya anlattı.
Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası,1810 yılında Osmanlı Padişahı II. Mahmut periyodunda kuruldu. Önce Osmanlı’ya akabinde da Türk ordusuna ayakkabı için deri üretimi
yapan fabrika,1933 yılında Sümerbank’a devredildi. Bir periyoda damgasını vuran ‘Sümerbank ayakkabıları’nın üretildiği fabrika, 80’li yıllarda yalnızca asker ayakkabısı imal etti. 1999 yılında kapanan, 2005 yılından itibaren de sinema platosu olarak kullanılan fabrikasının tarihini yaşatmak için ‘Kundura Hafıza Derneği’ kuruldu. Dernek birinci standını Mayıs ayında açacak.
“OSMANLI VE SANAYİ İHTİLALİ PERİYODUNDA DEĞERLİ ROL OYNADI”
Beykoz Kundura Fabrikası’nın kültürel mirasımızın bir modülü olduğunu söyleyen Beykoz Kundura Kültür Sanat Yöneticisi Buse Yıldırım, “Beykoz Kundura, aslında hepimizin televizyon dizilerinden aşına olduğu bir yer. Beykoz Kundura, 2005 yılından bu yana televizyon dizilerine, sinema sinemalarına ve klip çekimlerine konut sahipliği yapıyor. Fakat bunların ötesinde Beykoz Kundura kültürel mirasımızın bir kesimi. Osmanlı devri ve sanayi ihtilali periyodunda kıymetli rol oynayan bir yer. Bizler de Beykoz Kundura’nın özelleştirilmesi sonrası da yeniden bir üretimin devam ediyor olmasını çok önemsedik. Birebir vakitte Beykoz Kundura’nın yeni kimliğini kurgularken geçmişinden ilham aldık” dedi.
“BEYKOZ’UN POZİSYONU GEREĞİ ENDÜSTRİYELLEŞMENİN İSTANBUL’DA KALBİ OLUYOR”
Beykoz Kundura’nın Osmanlı’nın endüstrileşmeye attığı adımın temsilcisi olduğunu belirten Yıldırım, şunları söyledi:
“Beykoz Kundura hiç planlanmadan bir platoya dönüştü. Binanın her bir dokusu gerçekleştireceğimiz projelere ilham verdi. Beykoz Kundura bu yaratıcı dalda kendi kendine sahip çıktı. Beykoz Kundura’nın kıssası İkinci Mahmut devrinde başlıyor. Abdülhamit periyodunda kâğıt fabrikası olarak kullanılıyor. Sonra kapanıyor. Fakat Beykoz’un pozisyonu gereği endüstriyelleşmenin İstanbul’da kalbi oluyor. Fabrika en son deri ve ayakkabı üretimine dönüşüyor. O devirlerde deri buraya ham olarak geliyor. Ve son haline kadar işleniyor. Bu süreç içerisinde Cumhuriyet’in ilanı ile Sümerbank Deri İşletme kurumu oluyor. 1980 sonrası ülke iktisat siyasetinin değişmesiyle fabrikada üretim yavaşlıyor. Fabrika altın yıllarını 60’larda ve 70’lerde yaşıyor. Fabrika birinci resmi ziyanını 86 yılında yaşıyor. Emekçi alımlarını yavaşlatıyor. Bir noktadan sonra artık yalnızca orduya botlar üretmeye başlıyor. Fabrikanın resmi kapanışı 99 yılında oluyor.”
“YENİ BİR ÖYKÜLER ARAMAYA GEREK YOK GEÇMİŞE BAKMAK YETERLİ”
Beykoz Kundura’nın bir devir Balkanların en büyük sanayi alanı olduğunu vurgulayan Yıldırım, “Beykoz Kundura artık yaratıcı bir bölüme hizmet ediyor. Beykoz Kundura ayakkabı üretiminden kıssa fabrikasına dönüştü. Beykoz Kundura’da bizi en çok cezbeden şey buranın toplumsal hayata da odaklanıyor olması. Beykoz Kundura’nın kreş, voleybol kadrosu ve sineması var. Bazen yeni bir kıssa aramaya gerek yok geçmişe bakmak yeterli” diye konuştu.
Yıldırım, kelamlarına şu formda devam etti:
“Beykoz Kundura Fuayesi, eski kazan dairesi. Gerimde bulunanda bir Rus fırını. Biz de burayı restore ederken bütün kıssaya kazan dairesinden başladık. Yeniden Kundura Sinema’nın kuruluşunda, buradaki geçmiş öykülerden ziyadesiyle beslendik. Bizler de Kundura Hafıza olarak, bu dönüşüm projesinde, kıssalar üzerinde odaklandık. Burada bulunan tarihi makineleri yakın tarihe kadar depoda saklıyorduk. Projelerimize birinci olarak Tarih Vakfı ile başladık. Beykoz Kundura’da kazan dairesi olarak isimlendirdiğimiz binanın bir kısmı, bir devir elektrik üretimi ve dağıtımında da etkin olarak kullanılmış. Bizler her ne kadar yeri dönüştürsek de o periyoda ilişkin bütün makineleri sakladık. Beykoz Kundura’nın deri dolaplarının olduğu yer ise, Beykoz Kundura’nın ne kadar kapsamlı bir sanayi işletmesi olduğunu gösteriyor. Zira burası o periyotlarda derilerin birinci süreç gördüğü yer. O periyotta belirli bir kimyasal gerecin içerisine sıvılar aktarılıyor. Sonrasında bu deri dolapları içerisinde dönerek, deri tüylerinden ayrılıyor. Bugün ise burası farklı kıssalara mesken sahipliği yapıyor.”
