Gül KABA-Ömer HASAR/İSTANBUL, – Türkiye’nin sarsıntı jenerasyonunda yer aldığını anımsatan inşaat mühendisi Dr. Öğr. Üyesi Eren Vuran, sarsıntı sırasında binanın dolgu duvarlarında meydana gelen çatlakların yapısal hasar olmadığına dikkat çekti. Dr. Öğr. Üyesi Eren Vuran, mesken alacak vatandaşlara, yapısal tasarım projesini kimin yaptığını öğrenmelerini, bodrum katına inip taşıyıcı sistem elemanlarında korozyon, çatlak ve rutubet olup olmadığına bakmalarını önerdi.
Yeditepe Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Dr. Eren Vuran, Türkiye’de sık sık yaşanan zelzelelere dikkat çekerek, konut alacak vatandaşlara ‘güvenli bina’ seçmeleri konusunda tavsiyelerde bulundu.
‘HASAR CAN GÜVENLİĞİNİ RİSKE ATMAYACAK SEVİYEDE KALMALI’
Binalar için ‘sağlam’ yerine ‘güvenli’ demenin daha yanlışsız olduğunu belirten Dr. Vuran, “Binanın zelzele sırasında hasar alması, inançlı olmadığı manasına gelmez. Örneğin, konut çeşidi bina, sarsıntı sırasında hasar alabilir. Lakin bu hasarın ağır olmaması, onarılabilecek ve can güvenliğini riske atmayacak seviyede kalması kıymetlidir. Biz buna denetimli hasar performans maksadı diyoruz. Şayet bina, tasarım sarsıntısı sırasında denetimli hasar performans maksat seviyesini sağlıyorsa güvenlidir” diye konuştu.
KİRİŞ VE KOLON HASARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Binalarda, yapısal tasarım konusunda uzmanlaşmış inşaat mühendisleri olarak hasarın nerede ve ne çeşitte olacağını denetim edebildiklerine dikkat çeken Dr. Vuran, “Özellikle sünek olarak tasarladığımız kirişlerde hasar olmasını bekleriz. Kolon ve taşıyıcı perdelerde temele bağlandığı kısımda hasarı engellemek mümkün değildir. Lakin orayla hudutlu kalmasını isteriz. Üst katlarda rastgele bir kolon yahut perde hasarı olmamasını hedefleriz. Kolonları, kirişlerden daha güçlü yaparız” tabirlerini kullandı.
DOLGU DUVAR İÇİN KAYGILANMAYIN
Hasar alan dolgu duvarlar için kaygılanmaya gerek olmadığını söyleyen Dr. Vuran, “Depremden sonra dolgu duvarı hasar almış binalar gördük. Beşerler dışarıdan dolgu duvardaki çatlakları görüp korkuyor ancak bu yapısal bir hasar değildir. Maalesef, son yaşanan İzmir sarsıntısında mevcut haliyle zati zayıf durumda olan binaların dolgu duvarları da kaldırılınca bundan olumsuz etkilendiğini gördük. Lakin, yanlışsız mühendislik hizmeti almış, hakikat taşıyıcı sistem kurgusuyla, yönetmeliğe nazaran tasarlanmış bir binada dolgu duvar hasarı ikincil hasardır. Kaygılanmayı gerektirecek bir hasar değildir” dedi.
MESKENİN İNANÇLI OLMASINA DEĞİL MUTFAĞINA, FAYANSINA BAKILIYOR
Mesken almak isteyen şahısların mimari ögelere daha çok dikkat ettiğine dikkat çeken Dr. Eren Vuran, “Evin mutfak dolabı, banyosu, seramiği daha çok ilgi görüyor. Hatta site içerisinden konut alınıyorsa, sitenin özellikleri, meskenin özelliklerinin ötesine geçiyor. Fakat sarsıntıya karşı inançlı olup olmadığı pek sorgulanmıyor” diye konuştu.
Binalar için hasar testi yapılabildiğini tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Eren Vuran, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Artık yazılım ve bilgisayar imkânlarımız bir binanın mevcut haliyle modellenerek gerçek sarsıntı kayıtları altında tahlil edilmesine imkân tanıyor. 2018 yılında yayınlanan Türkiye Bina Zelzele Yönetmeliği’ne bu hesapların nasıl yapılacağı detaylı olarak yazılmış durumda. Binanın mevcut özelliklerini saha çalışmalarıyla tespit ettikten sonra, analitik modelini kuruyoruz ve binanın maruz kalacağı sarsıntısı tabiri caizse binaya yaşatıyoruz. Bunu otomobil çarpışma testleri üzere düşünebilirsiniz. Tahlillerin sonunda taşıyıcı sistemin hangi elemanında ne tıp hasarın meydana gelebileceğini görüyoruz ve binanın performans seviyesini belirliyoruz. Farklı emellerle kullanılan daha kolay sistemler dışında, tüm dünyada kullanılan en muteber yol budur.”
KONUT ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Konut alırken, dikkat edilmesi gerekenleri sıralayan Dr. Vuran, “Her binanın yapısal tasarım projesi vardır. Yapısal tasarım projesini kimin yaptığını sormalıyız. Projeyi yapan firma ile irtibata geçebilir, internet sayfalarından firmayı tanımaya çalışabiliriz. Bir inşaat mühendisi ile o yapısal tasarım projesini incelemelerini öneririm. Zelzeleye karşı güvenlikte en ehemmiyet verdiğimiz mevzu olan taşıyıcı sistem kurgusunu proje üzerinden inceleyebilirler. Ayrıyeten biraz müşahede yapmak gerekir. Şahıslar, binaların bodrum katına kesinlikle insin. Zira bodrum katlarında taşıyıcı sistem elemanlarının maruz kaldığı korozyon (demirin paslanması, aşınma) üzere sıkıntıları görebilirsiniz. Bodrum katında taşıyıcı sistem elemanlarında çatlaklar oluşmuşsa, kolon perde demirleri açığa çıkmışsa, korozyona maruz kalmışsa o binadan uzak durun. Korozyon sebebiyle taşıyıcı sistem elemanları özelliğini yitirmiştir ya da ziyan görmüştür. Bunları bilmeniz, görmeniz önemlidir” sözlerini kullandı.
