Balıkhaneden aldıkları ıstakozdan 150 yavru elde ettiler

Burak GEZEN-Nedim BAYHAN/ÇANAKKALE, -ÇANAKKALE Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi, sahip oldukları bedel nedeniyle avcılık baskısına maruz kalan ıstakozların popülasyonunu artırmak maksadıyla toplumsal farkındalık projesi yaptı. Yetiştiricilik Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Umur Önal, balıkhaneden satın alarak, deniz suyu dolu tankın içerisine koydukları dişi anaç ıstakozun, yaklaşık 4 bin yumurtasından 150 yavru elde ettiklerini söyledi. Önal, aqua kültürün de bu stokların desteklenmesi için kullanılabileceğini vurgulamak emeliyle, yavruları ve anneyi denize salacaklarını açıkladı.
ÇOMÜ Dardanos Yerleşkesi Deniz Canlıları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde, denizlerde azalan canlı balık stoklarının desteklenmesi için aqua kültürün kullanılabileceğini göstermek emeliyle her yıl bir toplumsal farkındalık projesi yapılıyor. Balıklardan yavrular üretilerek denize salınıyor. Yetiştiricilik Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Umur Önal, bu yıl, sahip oldukları bedel nedeniyle çok büyük bir avcılık baskısına maruz kalan ıstakozlar üzerine ağırlaştıklarını söyledi. Bunun için balıkhaneden canlı olan dişi anaç ıstakoz satın alarak, içerisi deniz suyu dolu tanka koyduklarını söz eden Önal, ıstakozun yaklaşık 4 bin yumurta bıraktığını, bir müddet baktıkları yumurtalardan ise 150 yavru elde ettiklerini belirtti.
‘İNGİLTERE VE NORVEÇ’TE  KULUÇKAHANELERLE DESTEKLENİYOR’
Prof. Dr. Umur Önal, ıstakozlar üzerindeki avcılık baskısının çok önemli boyutta olduğunu da belirterek şöyle konuştu:
“Türkiye’de yakalanan ıstakoz ölçüsü maalesef 2-3 tonlara kadar gerilemiş durumda. Münasebetiyle biz de ıstakoz üzerine ağırlaşmaya başladık ve bu hedefle temin ettiğimiz bir dişi ıstakoz anacını tesislerimize getirdik. Mevcut koşullarımıza adapte ettiğimiz hayvanımız bize canlı bir halde larvalarını vermeye başladı. Biz bu larvaları çeşitli yollarla yetiştirmeye çalıştık ve şu an elimizde denize bırakmaya hazır olarak yaklaşık 9 haftalık genç ıstakoz bireyleri bulunmakta. Istakoz balıkçılığının daha büyük bir sanayi durumunda olduğu İngiltere ve Norveç üzere ülkelere baktığınızda, buradaki ıstakoz stokları 30-40 yıldır karada kurulmuş kuluçkahanelerde üretilmiş olan ıstakozların denize bırakılmasıyla destekleniyor. Biz de artık Türkiye’de açıkçası bu cins inisiyatiflerin ilgili otoriteler tarafından alınması gerektiğini düşünüyoruz. Tabiattan yakalanmış ıstakozların karada kurulmuş kuluçkahanelerde üretilerek denize bırakılmaları gerekiyor. Ancak yalnızca denize bırakmak yetmiyor, bu hayvanların denizde kendilerini koruyabilecekleri birtakım özel habitatların da oluşturulması gerekiyor. Bu maksatla da bizim yapay resif dediğimiz birtakım yapılar oluşturularak, deniz ortamında hayatta kalmaları ve kendi kendilerine popülasyonlarını idame ettirecek bir sayıya ulaşmaları sağlanabilir.”
15 YAVRU VEREN ISTAKOZA, ‘YETER’ İSMİ VERİLDİ
Istakozu, bir tesadüf yapıtı balık halinde satılmak üzereyken satın alarak merkeze getirdiklerini anlatan Prof. Dr. Umur Önal, ”Dolayısıyla esasen yumurta taşıyordu ve yaklaşık 2 ay sonra bize üzerinde taşıdığı yumurtaları yavaş yavaş bırakmaya başladı. Biz aslında 4 tank planlamıştık lakin 4 tanktan fazla bir halde yumurta almaya başladık. O yüzden ismini de ‘Yeter’ koyduk. Artık bu kadar yumurtayı daha fazla koyacak yerimiz kalmamıştı, o nedenle de bu türlü sembolik bir ismi de var ıstakozumuzun. Biz yaklaşık 4 bin tane yumurtayı yetiştirmeye başladık. Yaklaşık yüzde 3 hayatta kalma oranıyla 150 kadar hayvan elde ettik. Istakoz yetiştiriciliğinin daha yaygın bir halde evvelden beri yapıldığı ülkelerde, kuluçkahanelerde yaklaşık hayatta kalma oranı yüzde 10 ila yüzde 15 ortasında değişiyor. Biz de kısa mühlet içerisinde bu sayılara ulaşabileceğiz. Elbette ki bu da tabiatta sayıları epeyce azalmış olan bu canlıların insan eli altında üretilerek desteklenmesi konusunda bize umut veriyor. Şu anda denize bırakmaya hazır 150 kadar hayvanımız var” diye konuştu.
HAFTADA BİR KABUK DEGİŞTİRİYORLAR
Prof. Dr. Umur Önal, yavru ıstakozların bilhassa erken evrelerde haftada bir kabuk değiştirdiklerini belirterek, şöyle devam etti:
“Dolayısıyla her kabuk değiştirdiklerinde de uzunlukları biraz daha artıyor. Şu anda bizim canlı hayvanlarımız 7’nci aşamadalar, 7 kez kabuk değiştirdiler ve yaklaşık 4 santimetre boya ulaştılar. Bizim yaptığımız pilot bir çalışma, ölçeğimiz küçük ancak bu hususta açıkçası çok memnunuz. Zira Türkiye’de daha evvel ıstakozların bu boya getirilerek, yani denize salma basamağına getirilerek yapıldığı bir çalışma yok. Bu mevzuda da birinci olduğumuz için ayrıyeten memnunuz. Olağanda bu hayvanlar 5 ila 8 haftalık ortasında denize bırakılıyor, bizim hayvanlarımız 8’inci haftayı geçtiler. Müsilajın geçmesini bekledik. Lakin Çanakkale Boğazı’nda daha evvelden yapılmış bir resif alanı tespit ettik. Bu resif alanı yaklaşık 4 metre derinlikte ve yavrularımızı bu resif alanına önümüzdeki günlerde bırakmayı düşünüyoruz. Anne ıstakozu da denize bırakacağız, onu daha derine bırakmamız gerekiyor. Münasebetiyle ona da uygun bir bölge arıyoruz. İnşallah onu da en kısa müddette denize bırakacağız.”