Malazgirt şehitlik alanı jeoradarlarla inceleniyor

Asena TUTAR/MALAZGİRT (Muş), – TÜRKİYE’de birinci kere 2014 yılında Çanakkale’de, Gelibolu Yarımadası’nda şehit mezarlarının tespiti çini kullanılan jeoradarlar, bu kere Muş’un Malazgirt ilçesine bağlı Örenşar köyüne bağlı 1800 rakımlı Grıbido (Şehitlik) Zirve mevkiinde kullanıldı. Şu ana kadar, Malazgirt Savaşı’nın yapıldığı alanın tespit çalışmaları kapsamında bölgedeki hafriyatlarda şehit mezarı oldukları kestirim edilen yaklaşık 300 civarında mezar bulunarak muhafaza altına alındı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesi ile 2020 yılında Bitlis Ahlat Müze Müdürlüğü başkanlığında, Muş Alparslan ve Muğla Sıtkı Koçman üniversitelerinin iş birliğiyle, ‘Malazgirt Savaş Alanının Tespiti, Tarihi ve Arkeolojik Yüzey Araştırma Projesi’ hayata geçti. Proje kapsamında Süphan Dağı eteğindeki 1800 rakımlı Örenşar köyü Gribido Zirve mevkiinde başlatılan hafriyat çalışmaları, 12 üniversiteden 38 akademisyenle yürütülüyor. Şu ana kadar Malazgirt Savaşı’nın yapıldığı alanın tespiti için yapılan çalışmalar kapsamında bölgedeki hafriyatlarda şehit mezarı oldukları iddia edilen yaklaşık 300 civarında mezar, müdafaa altına alındı. Jeoradarla incelenen alanda elde edilen bilgilerle toprağın 9 metre derinliğine kadar röntgen çekilerek, ofis ortamında bilgisayara aktarılıyor. Yapılan jeoradar çalışmasıyla defin alanının büyüklüğü belirlenecek.
Alandaki jeoradar çalışmalarını yürüten Bitlis Eren Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yunus Levent Ekinci, daha evvel Gelibolu Savaşı şehitlik alanı incelemelerinde kullandıkları jeoradarları, ikinci sefer Malazgirt Savaşı alanı incelemelerinde kullandıklarını söyledi. Doç. Dr. Ekinci, “Burada Malazgirt Savaş alanı tespitinde elektrik özdirenç tomografi ismini verdiğimiz bir metotla gömülü şehitlik mezar tespitlerini belirlemeye çalışıyoruz. Bu formülle yer altına elektrik akımı veriyoruz. Elektrik akımına gelen direnci ölçüyoruz. Elde ettiğimiz dataları birçok matematiksel fonksiyondan geçirdikten sonra yer altına ilişkin manzara haritalarını çıkartıyoruz. Bu imaj haritalarından mezar yapılarını belirlemeye çalışıyoruz. Bunları belirlememiz halinde natürel ki bölgenin geçmişinin aydınlatılmasına bir katkı sunmuş olacağız. Umarım çalışmalarımızla bu tip yapılara rastlarız” diye konuştu. 
BÖLGEDE GERÇEKLEŞEN BİRİNCİ ÇALIŞMA
Proje ortaklarından Muş Alparslan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fethi Ahmet Polat, hafriyat çalışmalarını yerinde inceleyerek, tarz ve sistem ile çalışmanın bölgede bir birinci olduğunu söyledi. Prof. Dr. Polat, “Muş Alparslan Üniversitesi olarak bugün burada tarihe şahitlik etmek üzere bulunuyoruz. Türkiye’nin farklı üniversitelerinden 12 üniversitesinden son derece bedelli bilim adamları ile birlikte çeşitli incelemeler sonucunda ulaşmış olduğumuz şehit mezarlarını, kabirlerini tespit etmeye çalışıyoruz. Tekrar birkaç küçük çocuk mezarı tespit edildi. Onların yeri ile ilgili birtakım tarihi bilgileri ulaştık, kalıntılar vardı. Onları tespit ettik ve bu kabirlerinin tekrar üzerlerini kapattık. Ama yapmış olduğumuz en değerli çalışmalardan bir tanesi jeoradarla yeni kabirlerin yerini tespit etmek biçiminde bir çalışma. Bu Türkiye’de tahminen bu bölgede birinci sefer gerçekleşen bir çalışma. Münasebetiyle bu açıdan emek veren bütün hocalarımızı kutluyorum. Kültür Bakanlığı himayelerinde gerçekleşen Muş Alparslan Üniversitesi olarak bizim de organizatör olduğumuz bu çalışmanın bundan sonraki bütün arkeolojik araştırmalara örnek olabilecek birtakım hususiyetler var. Bunların başında da savaş arkeolojisine dair birinci kere bir metot bir yordam inşallah burada deneniyor. Bu literatüre geçecek” dedi.
DEFİNECİLERE DİKKAT
Projede paydaş üniversite olarak yer aldıklarını belirten Prof. Dr. Polat, “Bundan sonra savaş arkeoloji ile ilgili gerek Türkiye’de gerekse yurt dışında yapılacak bütün çalışmalarda buradaki çalışmalarımız bir eşik, bir standart olarak kullanılacak, kaynaklara bir standart olarak bu çalışmalar referans olarak inşallah girecek. Bu açıdan da bölgemiz çok şanslı diye düşünüyorum. Burada ben bilhassa halkımızı bir mevzuda uyarmak istiyorum, define avcılarına çok dikkat etsinler. Burada birçok alanda şehit mezarlarına baktığımızda ne yazık ki bu mezarların tahrip edildiğini gördük hem de aslında aradıklarının orada olmadığını tahminen bile bile bu cins tahribatın yapıldığını gördük. Bundan büyük keder duydum” diye konuştu.
ÇANAKKALE VE GELİBOLU’DA OLDUĞU ÜZERE
Yapılan çalışmalar sonucunda Doğu Anadolu Bölgesi’nin de şahlanarak değerli bir şehitlik anıtı olarak tescilleneceğini vurgulayan Prof. Dr. Polat, şunları söyledi:
“Burada yapılan hafriyatlar inanılmaz derecede bir iç turizme hatta yurt dışında buranın çok kıymetli turizm destinasyon merkezi olmasına vesile olacak. Burası tahminen Çanakkale’de, Gelibolu’da olduğu üzere Doğu Anadolu Bölgesi’nin de çok büyük bir şehitliği, bir Anıt Parkı olarak tescillenecek. O vakit bu bölgeye yalnızca turistlik maksatlı değil yani ekonomik manada yalnızca katkı değil, aslında kendi tarihlerini yakından okumak kendi tarihleri ile ecdatlarıyla onların ülküleri ile onların idealleri ile buluşmak ismine bölgeye inanılmaz katkı sağlayacak. Ben bunun şahsen bölge için en büyük zenginlik olduğunu düşünüyorum ve halkımızın da bu niyette olmasını çok dilek ediyorum.”