İSTANBUL, – Maltepe Üniversitesi Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar Uygulama ve Araştırma Merkezi (SOYAÇ) tarafından düzenlenen ‘Okuldayız Üsküdar’ Sempozyumunda, travmanın çocuklar üzerindeki tesirleri tartışılacak. 15-16-17 Haziran tarihlerinde gerçekleşecek olan sempozyumun konuşmacıları ortasında, ‘Köpek Üzere Büyütülmüş Çocuk’ kitabının muharriri Prof. Dr. Bruce Perry ve oyuncu-yazar Ercan Kesal da yer alıyor.
‘Okuldayız Üsküdar’ projesi hakkında bilgi veren SOYAÇ kurucu müdürü Doç. Dr. Özden Bademci, zımnî salgın olarak da kabul edilen çocukluk çağı travmalarının yalnızca bireyi ilgilendiren bir sorun olmadığına dikkat çekti.
Maltepe Üniversitesi Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar Uygulama ve Araştırma Merkezi (SOYAÇ) öncülüğünde, Üsküdar Kaymakamlığı ve Üsküdar Romanları Platformu işbirliğiyle ‘Okuldayız Üsküdar’ isimli bir proje gerçekleştiriliyor. SOYAÇ tarafından düzenlenen ‘Okuldayız Üsküdar’ Sempozyumunun davetli konuşmacısı, ‘Köpek Üzere Büyütülmüş Çocuk’ ve ‘Sevmek İçin Doğarız’ kitaplarının muharriri, Çocuk Travma Akademisinin kurucusu ‘nöro dizilim’ ismini verdiği yaklaşımı geliştirerek çocukluk çağı travmaları alanındaki çalışmalara istikamet veren çocuk psikiyatristi Prof. Dr. Bruce Perry, 15 Haziran’da ‘Travmanın Çocuklara Tesiri: Eğitim İçin Öneriler’ başlıklı bir konuşma yapacak. Üç gün sürecek olan sempozyum, 17 Haziran’da oyuncu-yazar Ercan Kesal’ın ‘Çocuklara Kıymayın Efendiler’ başlıklı konuşması ile sona erecek.
ÇOCUKLARA VE AİLELERİNE BİOPSİKOSOSYAL DAYANAK VERİLİYOR
İstanbul’da okul terk oranının yüksek olduğu bir ortaokulda Eylül 2019’da başlayan, ‘Travma Bilgisine Dayalı Okul Temelli Toplum Çalışmaları’ alt başlığını taşıyan ‘Okuldayız Üsküdar’ projesi, pandemi şartlarında yüz yüze ve çevrimiçi faaliyetlerle 36 öğretim üyesinin danışmanlığı ve süpervizyonu altında, lisans ve lisansüstü programlara devam eden yaklaşık 170 üniversite öğrencisinin iştirakiyle devam ediyor. Proje kapsamında, okul idarecileri ve öğretmenlerin iş birliğiyle, çocuklara ve ailelerine biopsikososyal dayanak veriliyor. SOYAÇ’ın uyumunda devam eden çalışmalara, Maltepe Üniversitesi’nin yanı sıra Marmara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi ve İstanbul Bilgi Üniversitesi de dayanak veriyor.
Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar için Uygulama ve Araştırma Merkezi (SOYAÇ) kurucu müdürü Doç. Dr. Özden Bademci, proje kapsamında ayrıyeten öğretmenler ve proje gönüllüsü üniversite öğrencileri için de psikosoyal takviye kümeleri oluşturulduğunu belirtti. Çocukluk çağı travmalarının, yalnızca bireyi etkileyen, birey üzerinde sonuçları olan bir sorun olmadığının altını çizen Bademci şunları söyledi:
“Gizli salgın olarak da kabul edilen çocukluk çağı travmaları yalnızca bireyi ilgilendiren bir sorun değil. Epigenetik araştırmaları, vücuda kaydolan travmaların bireyler, aileler, toplumlar ve nesiller üzerindeki kümülatif tesirini ortaya koyuyor. Bağlantıların nörobiyolojisi araştırmaları, hudut sistemlerimiz aracılığıyla birbirimizle irtibat içinde olduğumuzu, birbirimizden daima olarak etkilendiğimizi ve birbirimizi etkilediğimizi ortaya koyuyor. Kovid-19 global salgını, herkesin birbirine bağlı olduğunun en somut ispatı.”
ŞEFKATİ, SEVGİYİ ODAĞINA ALAN, KAPSAYICI BİR TOPLULUK
Bademci mevzuya ait yaptığı açıklamada, “SOYAÇ çalışma modeli disiplinlerarası, kurumlararası, milletlerarası iş birlikleriyle ‘beden odaklı travma bilgisi’ne dayalı çalışmaları kapsıyor. Bu çalışmalarda öğretim elemanlarının ve üniversite öğrencilerinin yanı sıra başta çocuklar/gençler olmak üzere
sürecin tüm paydaşlarının etkin iştirakleriyle şefkati, sevgiyi odağına alan ve tüm üyeleri için kapsayıcı terapötik bir topluluk yaratılması hedefleniyor” dedi.
Çalışmaların odağında travmanın değil, şahısların güçlü yanlarının bulunduğuna vurgu yapan Bademci, her uygulama projesinin tıpkı vakitte bir toplumsal aksiyon araştırması niteliği taşıdığına dikkat çekerek, “Kimi kaynaklarda toplumsal adaletin, ‘sevgi dolu bir farkındalıkla aksiyonda bulunma’ olarak tanımlanması ve ümitsizliğin toplumsal adaletin önündeki en büyük mani olarak gösterilmesi manalıdır. SOYAÇ çalışmalarının odağında travma değil, bireylerin güçlü yanları, öz-kaynakları var. SOYAÇ Modeli’nde ‘uzman/yardım eden’ ve ‘yardım alan’ üzere keskin bir ayrım yok. Hakikaten ayrışma da bir travma belirtisidir. Her uygulama projesi birebir vakitte bir toplumsal hareket araştırması niteliğindedir. Topluluğun değişen gereksinimlerine dinamik ve esnek bir yaklaşımla, mevcut kaynaklarla acilen cevap verilmeye çalışılıyor.” Proje isimlerinin da birlik prensibine vurgu yaptığı tabir eden Bademci, “Topluluk üyelerinin duyulduklarını, görüldüklerini ve modülü olduklarını hissettikleri, dayanışma içinde iştirakçi oldukları bir topluluğun yaratılmasının amaçlandığı SOYAÇ projelerinin isimleri da bu birlik prensibine vurgu yapıyor: ‘Çocuklarla Birlikte’, ‘Gençler için Gençlerle’, ‘Liseden Üniversiteye Gençlerle Birlikte’, ‘Okuldayız Nişantepe’, ‘Okuldayız Üsküdar’ gibi” diye konuştu.
“ÇOCUKLARIN HAREKETLE, MÜZİKLE, DANSLA, OYUNLA YATIŞMA MUHTAÇLIKLARI DİKKATE ALINMALI”
Travmanın çocuklarda, yetişkinlere nazaran farklı olduğunun altını çizen Bademci, bu farkın nedenleriyle ilgili ise şu tabirleri kullandı:
“Çocuklar, yetişkinlerden farklı olarak hislerini/duygularını bağlama oturtamazlar, olayları farklı yorumlarlar. Çocuklar, derslerinde başarısız olduklarında ya da arkadaş edinemediklerinde kendilerini çaresiz ve umutsuz hissedebilirler, fakat nedenini anlayamayabilirler. Çocuklar vücutlarında çok fazla kaygı/korku taşıdıklarında, bu öbür çocuklar tarafından hissedilir. Bu durum öbür çocukları korkutarak onlardan uzaklaşmalarına neden olabilir. Çocuğun tasa, dehşet dolu olduğu vakitler hudut sisteminin bunaldığı vakitlerdir. Bu türlü vakitlerde ‘öğrenen beyin’ devrede değildir. Devrede olan savaş/kaç/donma reaksiyonlarından sorumlu olan ‘ilkel beyin’dir. İlkel beynin devrede olduğu durumlarda çocuğun öğrenebilmesi mümkün değildir; öncelikle yatışmasına, etrafındaki beşerlerle ilişkilenebilmesine muhtaçlığı vardır. Lakin bundan sonra öğrenen beyin devreye girebilir. Öğretmenlerin ve anne-babaların, çocukların hareketle, müzikle, dansla, oyunla yatışma gereksinimlerini kesinlikle dikkate almaları gerekir. Çocukların içsel algı farkındalıklarını kullanarak beyinlerinin nasıl çalıştığı ve uyarılma döngülerini nasıl takip edecekleri mevzularında bilgilendirilmeleri gerekir. Araştırmalar, beyinde empati ve şefkatten sorumlu olan; okulda, meskende, işte genel olarak ömrümüzde nazik olmanın kaynağı olan ‘insula’nın vücut farkındalığı arttıkça geliştiğini ortaya koyuyor.”
“BİR BÜTÇE OLMADAN ÇALIŞABİLİYORUZ”
Bademci, hala devam eden ‘Okuldayız Üsküdar’ projesinde, bir bütçeye muhtaçlık duymadan çalışabildiklerini söz ederek, “Devam etmekte olan projede, tıptan ideolojiye, psikolojiden toplumsal hizmete çeşitli kısımlardan 36 öğretim üyesinin danışmanlığında, lisans ve lisansüstü programlara devam eden 170’e yakın üniversite öğrencisi ile bir bütçe olmadan çalışabiliyoruz. Projeyi, Roman vatandaşların ağır olarak yaşadığı, okul devamsızlığı ve okul terk oranlarının yüksek olduğu bir ortaokulda, Üsküdar Kaymakamlığı ve Üsküdar Romanları Platformu Derneği iş birliğiyle gerçekleştiriyoruz” dedi.
“DEĞİŞİM FAKAT KOLEKTİF OLDUĞUNDA KALICI VE ESASLI OLUR”
Gençlerin şefkat ve vicdan sahibi profesyoneller olarak topluma katılmalarına katkı sunduklarını belirten Bademci, “UNESCO Öğretmenler için Çalışma Gücü tarafından, Kasım 2019’da Dubai’de on
ikincisi düzenlenen Siyaset Diyaloğu Forumu’nda, yenilikçi uygulamalar ortasında gösterilen ve yükseköğrenimle toplum temelli uygulamaları birleştiren SOYAÇ Modeli, tıptan ideolojiye, psikolojiden toplumsal hizmete çeşitli kısımlardan öğretim üyelerinin danışmanlığında üniversite öğrencilerinin mesleksel yetkinliklerinin yanı sıra şefkat sahibi, vicdan sahibi ve toplumun gerçekleriyle tanışmış profesyoneller olarak topluma katılmalarına katkı sunuyor. İçselleştirilmeyen, bedenlenmeyen bir değişim, gerçek bir değişim olmadığı üzere, değişim fakat kolektif olduğunda kalıcı, esaslı bir değişimden kelam etmek mümkün olur” diye konuştu.
Maltepe Üniversitesi Youtube kanalından canlı olarak yayımlanacak Sempozyuma iştirak fiyatsız. Prof. Dr. Bruce Perr’nin konuşması eş vakitli olarak Türkçeye çevrilecek ve Türkçe çevirisi Maltepe Üniversitesi SOYAÇ Youtube kanalından takip edilebilecek.
