Anadolu’da salgının tarihi, stantta anlatılacak 

Nursima ÖZONUR- Onur Can KANKAL/ ANKARA’da Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde dünyanın içinde bulunduğu salgın nedeniyle Anadolu’da M.Ö. 2000 ile 1400 yılları ortasında salgın üzerine yazılmış tabletler sergilenecek. Anadolu Medeniyetler Müzesi Müdürü Yusuf Kıraç, Kültepe Asur tabletleri ile Hitit tabletlerinin devirlere ilişkin salgın hastalıklar hakkında bilgi verdiğini söyledi.
Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin 100’üncü yılında yapılacak etkinlikler kapsamında ‘Konuşan tabletler sergisi’ düzenlenecek. Stantta, M.Ö. 2000 ile 1400 yıllarında salgın hastalıkların bahis edindiği Hitit ve Kültepe tabletleri yer alacak. Anadolu’daki en eski salgın hastalıklardan bahseden Asur Ticaret Kolonileri devrine ait 3 adet Kültepe tableti, yeniden Hitit periyoduna ait 2’nci Murşilli’nin Veba Duası tableti ve tıpkı mevzuya ilişkin 2 adet fragman, 14 adet de salgın hastalıktan kurtulmak için yapılan değişik ritüelleri anlatan tabletler, önümüzdeki hafta ziyarete açılacak. Stant ile; geçmiş devirlerde de Anadolu’da salgın hastalıkların bulunduğu ve hastalıklara karşı önlemler kapsamında dualar edildiği, adaklar adandığı, ritüeller yapıldığına dair bilgilendirme yapılması ve farkındalık oluşturulması amaçlanıyor.
HASTALIK HÜKÜMDARIN VEFATINA NEDEN OLMUŞ
Müze arşivinde yer alan tabletlerden edinilen bilgilere nazaran, yazılı kaynaklarda geçen Anadolu’daki en eski salgın hastalık Asur Ticaret Kolonileri bölümüne (MÖ. 2000-1750) ilişkin. Bu hastalık, Hitit periyodunda yaşanan salgından yaklaşık 350- 400 yıl daha eski. Anadolu’da yaşanan başka salgın ise MÖ. 14’üncü yüzyılda Hititlerin imparatorluk periyodunda 1’inci Şuppiluliuma’nın son saltanat yıllarında baş gösterdi. Hastalık hem hükümdarın hem de tahta geçen 2’nci Arnuwanda’nın vefatına neden olmuş ve 2’nci Murşilli periyodunda doruk noktasına ulaşmış. Tabletlerde 20 yıldır Hitit ülkesinin salgın nedeniyle can çekiştiği, birtakım kentlerde denetim altına alınmasına karşın, birtakım şehirlerin mezarlığa döndüğü bilgisi yer aldı.
Tabletlerdeki datalara göre salgının, Mısır, Mezopatamya’daki Babil ve Hurri krallıkları, Suriye’deki mahallî krallıklar, Hititler ve onlara bağlı lokal krallıkları da etkilediği görüldü. 
‘ŞEHİR DEVLETLERİNİN BİRÇOĞU MEZARLIK OLMUŞ’
Anadolu Medeniyetler Müzesi Müdürü Yusuf Kıraç, tabletlerin kimilerinde hastalıkların isimlerinin belirtildiği, kimilerinde ise salgın isminin yer almadığını kaydederek “Tabletlerde salgın nedeniyle hükümdarların öldüğü, idarelerin değiştiğini görüyoruz. Hitit Hükümdarı 2’nci Murşili devrinde hastalığın çok tepe yaptığını, bunun sebebinin de Akdeniz’de Hititlerin ticaret seferlerine çıktığı, orada yeni esirler aldığı ve bu esirlerden orduya salgın hastalıkların sıçradığı, ordudakilerin kendi yurtlarına döndüklerinde ailelerine bulaştırdıkları ve bundan ötürü Anadolu’da önemli salgın hastalıkların olduğunu anlıyoruz. Hatta imparatorlar ölmüş. O devirlerde kent devletlerinin birçoğu mezarlık haline gelmiş. Sahiden de ağır vefatlar yaşanmış. Murşilli bir tablette Yaradana hitap ediyor ve diyor ki, ‘Eğer ben de ölürsem sana kim adak adayacak?’ O derece herkes ölüyor etrafındaki. Buradan anlıyoruz ki çok şiddetli veba salgınları o derece yaşanmış. Anadolu’da, Suriye’de, Hattiler’de, Mezopotamya’da, Mısır’da bu hastalığın yaşandığını biz tabletlerden anlıyoruz” diye konuştu.
‘KRALLAR SALGININ OLMADIĞI YERLERE TAŞINMIŞ’
Yusuf Kıraç, hastalıktan bahsedilen birinci tabletler ile son tabletler ortasında 600 yıllık üzere bir mühlet olduğunu kaydederek, “Özellikle salgının ağır olduğu yerlerde yüksek mevkideki şahıslar, kraliyet ailesinden şahıslar salgın olmayan yerlere taşınıyorlar. Salgın olmadığı yerlere nakledilip o denli önlemler almaya çalışıyorlar. İnsanların birbirleriyle olan ticaretlerinin bir anda kesildiğini görüyoruz. Ya da ülkeler ortası ticaretlerin kesildiğini görüyoruz. Kendi ailelerinden insanların hastalık olmayan bölgelere taşındığını görüyoruz. Bir de manevi önlemler alıyorlar. Manevi önlemlerde esasen hastalık sebebi olarak; Tanrıları ihmal ettikleri, adak vermeyi unuttuklarını düşünüyorlar. Ondan ötürü adaklarını adıyorlar. Artık bayramlarını daha şenlikli kutlamaya çalışıyorlar ki ilahlar kendilerinden şad kalsın ve hastalığı yok etsin diye. Tekrar hastalık üzerinden yakarışlarını dualarını ediyorlar. Bunun dışında rastgele bir ismi konulmuş tedbir yok” dedi.
‘AMACIMIZ FARKINDALIK OLUŞTURMAK’
Yusuf Kıraç, Anadolu Medeniyetlerinin 100’üncü yılı kapsamında farkındalık oluşturmak için çeşitli temalarla stantlar düzenlediklerini söyleyerek, “Amaçladığımız şey öncelikli olarak Anadolu Medeniyetlerinin 100’üncü yılında bir farkındalık oluşturmak. Yani salgın hastalıklarla ilgili Anadolu’nun geçmiş devirlerinde de tıpkı düşüncelerin yaşandığı ve bunlarla ilgili insanlığın her periyotta tekrar bu hastalıklarla uğraş edip, yine hayata tutunduğunu anlıyoruz. Ve bu farkındalığı da biz etkinliklerimiz ortasında oluşturacağız” sözlerini kullandı.