‘Marmara, ölü deniz haline geldi’

TÜRKİYE Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, Marmara Denizi’nde ortaya çıkan müsilaj tehlikesiyle ilgili bölgede inceleme yaptı. Marmara’nın ‘ölü deniz’ haline getirildiğini kaydeden Dr. Kesici, şubatta yalnızca makul bölgede artış gösteren alg kolonilerinin, ortam ve hava şartlarına bağlı olarak tüm Marmara ve Ege Denizi’ne yayıldığını söyledi.
Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Su Eserleri Fakültesi’nden emekli ve TTKD bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, Marmara Denizi’ndeki müsilaj tehlikesiyle ilgili inceleme yaptı. Dr. Kesici, ‘deniz salyası’ ismi verilen, Marmara Denizi’nde son aylarda deniz yüzeyinde sarı- beyaz peltemsi katman, denizin iç kısımlarında da yeşil renkli ipliksi kümeler oluşturan mikroskobik alglerin ve denizanalarının çok çoğalması sonucu yapışkan koyu kıvamlı müsilajlaşma olayının hafife alınmaması ikazında bulundu.
Müsilaj oluşumunu, denizlerin çok kirlenmesi ve tükenişinin göstergesi olarak açıklayan Dr. Kesici, ne tabiat olayı ne de doğal olay olduğunu kaydetti. Kesici, “İnsanın denizlerde neden olduğu felakettir. Müsilaj, suların çok kirliliğinin göstergesidir, bulaşıcıdır, yayılmacıdır, geç kalınmakta ve ivedilikle bilinen tedbirler alınmalıdır” dedi.
BİYOKİMYASAL TEPKİLER
Müsilajlaşmanın çoklukla tek hücreli mikroorganizmalar olan alglerin çok çoğalmasının en kıymetli göstergesi olduğunu belirten Dr. Kesici, “Denizlerde, göllerde yıllardır dış ortamdan gelen, besi elementleri ismi verilen azot, karbon, fosfor yüklerini taşıyan ziraî, sanayi ve evsel atıkların oluşturduğu biyokimyasal tepkiler sonucu oluşan kirliliktir. Alg çoğalması, koy ve körfez üzere dingin kıyı alanlarında daha çok su yüzeyinde kümeler oluşturup, yayılmaya neden olmaktadır” diye konuştu.
‘İHMAL EDİLMEMELİ’
Deniz salyasının, denizlere, kanallara, tatlı su kaynaklarına, dereler ve yer altı sularına yayıldığına işaret eden Dr. Kesici, “Müsilajlama, toksik tesiri, makus koku ve imaj kirliliğiyle sularımızda denizdeki canlı hayatının yanı sıra çevresindeki birçok canlı cinsini sıhhat, toplumsal ve ekonomik bakımdan da olumsuz etkilemekte. Her yıl çok oranda artış göstermesi nedeniyle bir an evvel bilimsel metotlarla tedbir alınması ve ihmal edilmemesi gereken ülkemizin öncelikli hususları ortasında yer almaktadır” dedi.
İç deniz Marmara’nın çok hassas istikrarlara sahip olduğunu kaydeden Dr. Kesici, “Son 40 yıl içinde daima derin deşarjla kirletilen deniz suyundaki kirlilikle ilgili tedbirlerin alınmaması sonucunda denizin bünyesinde tutamadığı çok kirliliği kusmasıdır. Yeni bir olay olmayıp, daha evvelki yıllarda da daima yaşanan, taşınan insan atıklarının kirlilik göstergesidir” diye konuştu.
KİRLİLİĞİN ÇARPICI SAYILARI
Müsilajın son günlerde esen kuvvetli rüzgar ve su hareketleri nedeniyle deniz üzerindeki görünürlüğü azalmış olsa da yok olmadığını belirten Dr. Kesici, “Tabakalaşma koylarda, boğazlarda, denizin iç bölümlerinde topoğrafik yapıya bağlı olarak kıyı ve taban çamurlarında Erdek, Yalova Koyu, Çanakkale Boğazı’nın muhakkak kesitlerinde hala katmanlar halinde görülmektedir” dedi.
Marmara Denizi etrafında, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 20’sinin yaşadığına dikkat çeken Dr. Kesici, evsel, endüstriyel ve ırmaklar aracılığıyla hem karasal hem deniz ulaşımından kaynaklanan kirlenme olayının büyük ölçüde olduğunu açıkladı. Arıtma tesislerinin çalıştırılmaması ve evsel kirliliğin sorunun temelini oluşturduğunu kaydeden Kesici, kirliliğe neden olan çarpıcı sayıları şöyle sıraladı:
“Marmara’ya İstanbul’dan günde 1,2 milyon metreküp, Bursa’dan günde 0,3 milyon metreküp, İzmit’ten 0,2 milyon metreküp, öbür 5 kentten 0,4 milyon metreküp olmak üzere bölge genelinde 2,1 milyon metreküp evsel atık su deşarj ediliyor. Deniz trafiğinin de toplam kirliliğe tesirinin yaklaşık yüzde 10 olduğu, büyük oranda da ziraî, endüstriyel atıkların arıtılmadan dökülmesi müsilajlaşmanın temel nedenini oluşturmaktadır.”
‘ÖLÜ DENİZ OLDU’
Marmara’nın ‘ölü deniz’ haline geldiğini vurgulayan Dr. Erol Kesici, şubat ayında yalnızca makul bölgede artış gösteren alg kolonilerinin, ortam ve hava şartlarına (akıntı-rüzgar-taşınma) bağlı olarak tüm Marmara ve Ege Denizi’ne yayıldığını söyledi. Kesici, araştırma sonuçlarına nazaran, Marmara ve Ege’deki müsilajlaşmanın Batı Karadeniz ve Marmara Denizi’nin canlı çeşitliliğinin giderek azalması ve suların su yosunları tarafından işgal edilmesine neden olduğunu lisana getirdi.
‘MARMARA DENİZİ, TEDAVİ EDİLEREK DİNLENDİRİLMELİ’
Deniz kirliliği sürdükçe salyaların yüzeyi kaplamaya, yayılmaya ve istilaya devam edeceğini belirten Dr. Kesici, alınması gereken tedbirleri şöyle sıraladı:
“Bitki ve hayvan popülasyonu istikrarının sağlanması, denizlerin kirletilmemesi kadar kıymetli olan öteki bir bilimsel usuldür. Yapışkan bir unsur olan deniz salyası hava şartlarının değişmesiyle yok olmaz. Salyaya maruz kalan seyahat, taşıma, balıkçı ve başka tüm tekneler, balıkçı av araçları, kıyıdaki kumluk taşlık alanlar kimyasal husus kullanmadan mekanik usullerle temizlenmelidir. Denizden ağır bir halde salya oluşumlarının toplanması zorunluluktur. Müsilajlaşmanın adeta tohumları olan alg kümeleri kıyı, deniz içinden (dip çamurundan) mekanik yollarla toplanmalıdır. Denizlerimize verilen atık sular ‘derindeniz deşarj’ sistemleri yerine ‘kademeli arıtma’ teknikleri sonucunda verilmeli ve denizlerimiz kirletilmemelidir. Ekolojik bir yıkıma hakikat sürüklenen Marmara Denizi, tedavi edilerek dinlendirilmeli, muhafaza altına alınmalıdır. Bilimsel çalışmalar için deniz suyu su kalitesi, klorofila ölçüsü, görünürlük, zoo ve fito-plankton tiplerinin cins ve ölçüsünü belirleyen erken ihtar sistemleri oluşturulmalı. Kıyı ve derinliğe bağlı deniz iç kısmında istilayı önlemek için bir an evvel harekete geçilmelidir.”