İSTANBUL Sınavlara çocukların birbirlerinden farklı halde reaksiyon verdiğini belirten Psikoloji Müşavere ve Rehberlik Koordinatörü Sibel Durak, “Anne baba olarak olumsuz niyetlerinizi olumluya çevirmelisiniz” dedi.
Bahçeşehir Koleji Ruhsal Müracaat ve Rehberlik Koordinatörü Sibel Durak, “Bazı öğrenciler için imtihana hazırlık ve imtihan süreci eğitimin ‘olağan’ modülleridir. Birtakım öğrenciler için ise epeyce dert vericidir. Bu çocuklarda başarısız olma korkusu o kadar ağır yaşanır ki, imtihan anında sahip oldukları bilgileri kullanmakta zorlanırlar. Performansı olumsuz etkileyen dertten kurtulmak için yalnızca çocuklara değil ailelere de vazife düşmektedir” diye konuştu.
“KAYGI BULAŞICI BİR DUYGUDUR”
Ailenin çocuğa ve imtihana ait olumsuz fikirlerinin çocuğun telaş seviyesinde tesirli olacağına dikkati çeken Sibel Durak, “Ailenin çocuğa güvenmemesi, imtihanın çok güç olduğu ve çocuğun bu imtihanı kazanamayacağı üzere olumsuz fikirleri korkuyu artıracaktır. Anne baba olarak olumsuz fikirlerinizi olumluya çevirmelisiniz. Zira dert bulaşıcı bir histir. Anne babalar çocuklarının en yakınında olan temel modelleridir. Şayet siz telaşlı olursanız çocuğunuzun da dertli olması ihtimali yüksektir. İmtihanın bilgi yerine kendi kişiliğini değerlendirdiğine inanan çocuklar daha fazla kaygılanır. Ortaya çıkan korku, akıl yürütme ve soyut düşünme istikametindeki zihinsel faaliyetleri bozar. Bu tesirleri nedeniyle imtihana yüklenen mana, performansın düşmesine neden olan en kıymetli faktörlerden biridir. Kendini imtihan sonucuna nazaran ‘yetersiz’ ve ‘değersiz’ gören bir çocuğun mutsuz olacağı ve öz inancının düşeceği, buna bağlı olarak da gireceği imtihanlara yönelik korkusunun artacağı açıktır” sözlerini kullandı.
“SONUCU DEĞİL, EFORUNU TAKDİR EDİN”
İmtihana hazırlanmak için elinden geleni yapan, buna karşın imtihandan beklentisinin altında sonuç alan bir çocuk, ailesinden ya da öğretmeninden sıklıkla tenkit alırsa kendini çaresiz hissedeceğini lisana getiren Durak kelamlarına şöyle devam etti:
“Sonucu değil, uğraşını takdir edin. Bu nedenle öncelikle gösterdiği uğraş için takdir edilmeli ve sonrasında yaşanan probleme odaklanılmalıdır. Çocuğunuzun olumlu davranışlarını takdir etmeli, uygun olan her ortamda muvaffakiyetlerini övmelisiniz. Anne babasının kendine güvendiğini ve onu takdir ettiğini gören çocuğun kendine olan hürmeti ve itimadı de artacaktır. Sahip olduğu olumlu özelliklerin etrafı tarafından da fark edildiğini gören çocuk kendini daha güçlü hissedecek ve sıkıntısıyla daha rahat başa çıkacaktır.”
“HER İNSANIN YETENEKLERİNİN HUDUDU VE ÖLÇÜSÜ VARDIR”
Anne ve babaların ‘sana güveniyorum’ ifadesini öğrenciler genelde ‘senden bekliyorum’ şeklinde algıladıklarını tabir eden Sibel Durak, ‘Kesin kazanırsın’ cümlesi, bazen ‘sen hiçbir şey yapamazsın’ demek kadar tehlikeli olabilir. Şayet çocuğunuzun sahiden çalıştığını gözleyebiliyorsanız ‘ne kadar emek harcadığını görüyorum, hiçbir emek karşılıksız kalmaz’ demek daha tesirli olabilir. Her insanın yeteneklerinin hududu ve ölçüsü vardır. Öğrenciyi sonlarının üstünde zorlamak, ulaşamayacağı maksatlar konusunda ısrarcı olmak gerginlik, korku, başarısızlık, güvensizlik ve mutsuzluk sonuçlarını doğurur. Gerçekçi beklenti için çocuğunuzu güzel tanımalı neyi başarıp neyi başaramayacağını bilmeli, onu özgün kişiliği içinde değerlendirmelisiniz” formunda konuştu.
“KIYASLAMA YAPMAYIN”
Durak, “Komşunun kızı gece ikiye kadar çalışıyormuş, Onların ekonomik durumları âlâ değil, lakin çocuk zehir üzere, nasıl da çalışıyor, sen neden çalışmıyorsun anlamıyorum’ türünde bir konuşma çoklukla tartışmayla sonuçlanır. Çocuğunuzu yalnızca kendisiyle karşılaştırmalısınız. Yani evvelki başarısı, evvelki davranış biçimleriyle şimdiki durumu karşılaştırmak daha olumlu sonuç verecektir. Üstelik çocuğunuzu diğerleriyle karşılaştırdığınız vakit onların da sizi öteki anne babalarla karşılaştırma hakkı doğmuş olur. Son yıllarda imtihana hazırlık sürecinde cep telefonu ve bilhassa bilgisayarın şuurlu kullanılmamasının sorun haline geldiği görülmektedir. Bu bahiste aile bireylerinin yazılı bir mutabakat yapıp uyulacak kuralları esprili bir lisanla unsurlar halinde sıralaması ve imzalaması güzel bir sistem olabilir” formunda konuştu.
“KAZANAMAZSA YAŞAYACAĞINI CEZA ÜZERE GÖSTERMEYİN”
‘Eğer kazanamazsan, falan okula gidersin’ gibi kelamlar onun gideceği okulu, yapacağı işi sevmesine imkan bırakmayacağını belirten Durak, “Çocuğun eğitim alabilmesi ve yararlanabilmesi fakat okulunu ve eğitimi sevmesiyle mümkündür. Daima ‘Çalış!’ demek yerine, ’Ne yaptın, nasıl gidiyor, bizlerden bir isteğin var mı?’ biçiminde bir yaklaşım tercih edilmelidir. Birçok öğrenci imtihanı kazanamama durumunda anne ve babalarının kendilerine yönelik sevgi ve inançlarını kaybedeceklerini düşünmektedirler. Başarılı ya da başarısız her şartta onların yanında olabileceğimizi onlara hissettirmeliyiz. İmtihanlar yalnızca birer fırsattır. Bu fırsatların bir formda telafisi vardır. Aile, öğrenciye imtihanın bir ölüm-kalım sorunu olmadığını, yararlanılması gereken bir fırsat olduğunu, bu fırsat kaçırılsa bile hayatta diğer fırsatların onu beklediğini, bir kapı kapanırsa öteki bir kapının açılacağını anlatmalıdır” sözlerini kullandı.
“SİZİN DOĞAL VE RAHAT HALİNİZ ÇOCUĞUNUZA YANSIYACAKTIR”
Sibel Durak İmtihan günü için şu tekliflerde bulundu:
“Sınava birkaç gün kala tenkit içerikli cümlelerden kaçınmalısınız. İmtihana hazırlık sürecinde çocuğunuzun gerekli olan çabayı göstermediğini düşünüyorsanız, bu durumla ilgili eleştirilerinizi artık imtihan sonrasına ertelemeniz gerekmektedir. Bu durum imtihandan sonra kesinlikle konuşulmalıdır lakin imtihana birkaç gün kala değil. Sizin doğal ve rahat tutumunuz çocuğunuza yansıyacaktır. ‘Heyecanlanma’, ‘Heyecanlanacak bir şey yok’ gibi cümleler çocuğunuzu rahatlatmak yerine tam bilakis heyecanlanmasına neden olabilir. Bu nedenle imtihan akşamı ve sabahını günlük ömür şartlarınızı değiştirmeden olabildiğince doğal ve ‘her zamanki’ gibi geçirmeniz daha faydalı olacaktır. Sizin desteğinize gereksinim duyduğunu hissettiğinizde ‘Emeklerinin karşılığını alacağına inanıyorum’ gibi imtihana yönelik olumlu cümleler kullanabilirsiniz.”
“UYKUSUZ İMTİHANA GİRMEK DÜŞÜNÜLDÜĞÜ KADAR KORKUTUCU SONUÇLARA YOL AÇMAZ”
İmtihandan evvelki gece olağanda uyuduğu saatten daha erken yatmasına gerek olmadığını söyleyen Durak, tekliflerine şöyle devam etti:
“Uyuyamaması durumu da sizi endişelendirmesin. Ülkü olan yeterli alınmış bir uyku olsa da, uykusuz geçen bir gecenin tesiri sonraki gün öğlenden sonra saatlerinde lakin tesirini hissettirmeye başlar, Yani uykusuz imtihana girmek düşünüldüğü kadar korkutucu sonuçlara yol açmaz. Sonucu olumsuzlaştıran, bu durumu gereğinden fazla önemsememizdir. Ilık bir duş alması, süt ya da bitki çayı üzere sakinleştirecek bir içecek tüketmesi üzere tekliflerde bulunabilirsiniz. Öğrencinin imtihan günü giyeceği kıyafetlerini bir gün evvelden hazırlaması imtihan sabahı yaşanacak vakit kaybı ve karmaşayı önler. Ortamın ısısına nazaran giyip çıkarabileceği biçimde tişört ve yelek üzere katlı formda giyinmesi imtihan sırasında ortamın ısısından etkilenmemesini sağlar.
Çocuk dilerse son gün akşamına kadar ders çalışabileceğini belirten Durak kelamlarını şöyle noktaladı:
“ Son gün de ders çalışmak isteyen çocuğunuzu, yeni bir şeyler öğrenmeye çalışmak yerine ‘tekrar testleri’ çözmeye yahut mevzu tekrarı yapmaya yönlendirebilirsiniz. İmtihan günlerinde beslenmeye yönelik yapılacak değişiklikler öğrencinin metabolizmasını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle imtihan öncesi çocuğunuzu dışarıya yemeğe götürmekten kaçının; bu üslup etkinliklerinizi imtihanlardan sonraya erteleyin. İmtihandan evvelki gün ya da imtihan sabahında olağanda tüketmediği besinleri tüketmesi konusunda ısrarcı olmayın. İstikrarlı bir kahvaltı hazırlayın. En ideali sabahları kahvaltı yapmaktır fakat çocuğunuzun bu türlü bir alışkanlığı yok ise bunu dayatmak, abartılı bir kahvaltı hazırlamak imtihan telaşı ile birleşince mide bulantısına hatta kusmaya bile sebep olabilir. İmtihan günü çocuğunuzu uğurlarken ya da vedalaşırken süreci fazla uzatmaktan kaçının. ‘Elinden gelenin en düzgününü yapacağını biliyorum’ gibi cümlelerle ona güvendiğiniz bildirisini verin. Motive etmek hedefiyle daha fazlasını söylemeye çalıştığınızda imtihana yönelik heyecanının artmasına neden olabilirsiniz. Birden fazla vakit içten bir biçimde sarılmak çok daha fazla işe yarayabilir.”
