Berna YILMAZ – Doğan GÜNDOĞDU – Akif ÖZEMİR / İSTANBUL – Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Banu Dalaman ve Murat Lehimler’in yürüttüğü “Göç, Kentsel Gelişim ve Kentsel Yaşanabilirlik” araştırma projesinin üçüncü etabı olan Afrin – İdlib müşahede araştırması gerçekleştirildi. Müşahede araştırması ile ilgili bilgiler veren Dalaman, alanda kendisini etkileyen değerli şeylerden birinin, Hatay Valiliği’nin Atatürk’ün Suriye seferindeyken konakladığı meskeni restore edip müzeye dönüştürme emeliyle sahip çıkması olduğunu belirtti. Mevzuyla ilgili açıklama yapan Hatay Valiliği, “Ev temizlendi, onarım ve müzeye dönüştürülmesi ise şu anda proje evresinde. Bölgedeki hareketliliğin azalmasının arsından restore edilecek” denildi.
“Göç, kentsel Gelişim ve Kentsel Yaşanabilirlik Projesi” için birinci etapta İstanbul’un 19 ilçesinde saha çalışmaları yaptıklarını, ikinci etapta ise Yunanistan Midilli adasında bulunan göçmen kampını ziyaret ettiklerini aktardı. Üçüncü etap için yaklaşık 1 yıl beklediklerini ve nihayet bu müşahede araştırmasını gerçekleştirebildiklerini belirten Dalaman, Murat Lehimler’le gerçekleştirdikleri araştırmayla Suriye göç hareketliliği ile ilgili değerli bilgiler elde ettiklerini açıkladı. Dalaman, “10 yılı aşan Suriye göç hareketliliğinin kaynağında olup bitenleri gözlemlemek, buradaki şahıslarla görüşmeler yapabilmek, durumu görmek bizim için çok kıymetliydi. Üniversite araştırma merkezlerinin dünya ve ülke meselelerini yerinde inceleyebilme fırsatı elde edebilmeleri çok kıymetli. Çünkü globalleşme sürecinde kendi ülkenizi etkileyen olayları kaynak ülkelerde de incelemek zorundasınız. 3 yılı aşan bu kuvvetli projenin her adımında yanımızda olan üniversite yöneticilerimize öğrencilerimize, akademisyen arkadaşlarımıza, dayanak veren ulusal ve milletlerarası kuruluşların yetkililerine ve devlet yetkililerimize şükran borçluyuz” dedi.
İstanbul Ayvansaray Üniversitesi İktisadi, İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası İlgiler Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Banu Dalaman, “2018’de Zeytin Kısmı Harekatı ile Afrin’de güvenliği sağlayan Türkiye, 10 yıldır harabeye döndürülmüş bir kenti elektriğinden sıhhat, eğitim altyapılarına kadar ayağa kaldırmış. Bu göç hareketliliği açısından çok kıymetli. Aksi halde yeni göç dalgalarını durdurmamız mümkün olmayacak ve bölgede yüzbinlerce insanın ziyan göreceği insani felaketler yaşanacak. Biz yapılan çalışmaları ve kentte yaşayan insanların bu çalışmalara bakışını görme fırsatı elde ettik. Beşerler çok acı çekmişler, kendilerine Türkiye tarafından bir fırsat sunulduğunun farkındalar ve bu fırsatı kıymetlendirme isteğindeler” dedi.
TÜRKİYE MAHCUP
Zeynep Banu Dalaman, burada yaşanan sorunun Türkiye açısından göçü durdurmanın bir stratejisi olarak kabul edilmesi gerektiğini fakat Türkiye’nin neredeyse bu yardımlarından mahcup durduğunu belirtti. Dalaman, “Türkiye elbette göçü kaynağında durdurmak için buralarda önlemler alıyor, almalı. Fakat biz orada benzerilerini öbür ülkeler ya da milletlerarası kuruluşlarınkinde olmayan bir yaklaşımla, insani boyutuyla gerçekleştirmeye çalıştığını gördük. Hani biz bir muhtaçlık sahibine, fakire yardım ederken nasıl mahcupsak Türkiye’de devlet olarak bu vakur duruşu sergiliyor. İnanın öteki bir ülke öbür bir ülkenin insanına bu kadar kol kanat gerse herhalde yüz tane sinema yapar. Orada Ankara’dan gelmiş bayan eğitimciler var. Coşkuyla kurslar düzenliyor. Konuşuyoruz güya Keçiören’deki konutundan kalkmış, Kızılay’daki işine gelmiş üzere rahat. Orada yetim çocuklarla kendi çocuklarını kendi maaşından giydirme telaşında genç memurlarımız var. Orada 11 yıldır elektrik olmamasını sıkıntı edinmiş, elektrik getirmiş bürokratlar var. Orada yaşayan insanların güvenliği sağlanmış, gençlere eğitim imkanları verilmiş, insanlara iş imkanlara yaratılmaya başlanmış. Olağan ki bu gelişmelerin hepsi çok yeni. Bölge hala tam inançta değil. Ancak bayanlar umutlu. Çocuklar, gençler umutlu. Bu çok önemli”
Kent sakinleri terör örgütünün vandalizmini yaşamış. Düşünün elektrik sınırlarını imha ederek çekilmişler. O elektrik olmadan hastaneleri düşünün. İlaç fabrikası kurulmuş. Fırınlar açılmış. Tüm bunlar kentin tekrar yaşanılabilir olması için umut verici adımlar ve göç hareketliliğinin geleceği için de olumlu.
AFRİN MECLİS İDARESİNDE TÜRK DANIŞMANLAR
Zeytin Kolu Harekatı’ndan sonra bölgede Afrinlilerden oluşan Lokal Sivil Meclis’in kurulduğunu aktaran Dalaman, bu meclise Türklerin danışmanlık yaptığını söyledi. Dalaman, “Orada bir Afrin Meclis İdaresi var. Her meclis üyesi birer mevzudan sorumlu. Biri sağlıktan, biri eğitimden biri spordan sorumlu ve hepsinin birer Türk danışmanı var. Bizim bürokratlarımız orada canla başla çalışıyor. Bu mevzularda da meclis üyelerine danışmanlık veriyorlar. Bir sorun olduğu vakit yardımcı oluyorlar ancak idaresi büsbütün Afrin halkının elinde” tabirlerini kullandı.
Esad’ın bıraktığı kabile, aşiret idaresinin devam ettiğini fakat daha sonra bu durumun büsbütün değiştiğini kaydeden Dalaman, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Kuzey Suriye, Ortadoğu’nun tipik bir kesimi. Kabile ve aşiretler burada ağır ancak 2011 sonrası karışıklıklar, aşiretlerin de dağılmasına, üyeleri üzerindeki tesirinin azalmasına neden olmuş görünüyor. Biz bu bahsin kıymetli olduğunu düşünüyoruz ve ayrıntılı bilgileri yayınlayacağımız raporda açıklayacağız. Zorla Yerinden Edilme dediğimiz durum burada bilhassa YPG’nin ve bölge dışı ülkelerin kışkırtmasıyla kaosa dönüşmüş durumda. Lakin Türkiye, bu alanda bir sistem oluşturmaya başlamış. Halkın artık özgüveni yerine geliyor. Örneğin Şurta ismi verilen polis teşkilatı artık oturmaya başlamış ve ortalarında çok sayıda bayan polis var. Yani Arap Baharı, neredeyse her meskenden bir cenazenin çıktığı bir kaosla bitmiş durumda. Artık beşerler kentlerini yine kurmak için çabalıyor.” dedi.
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ BÖLGEDE FAKÜLTE KURDU
Çalışmalar kapsamında eğitim alanında da hayli yol katedildiğini gözlemlediklerini söyleyen Dalaman, “Gaziantep Üniversitesi, Afrin’de bir yerleşke kurmuş. Eğitim fakültesi açmışlar. Oradaki gençler ise bunu çok kâfi bulmuyorlar. ‘Biz mühendis, avukat, hekim olmak istiyoruz fakat bu eğitim fakültesi bize kâfi değil’ diyorlar. Alışılmış bunlar vakitle olabilecek şeyler lakin orada inançlı bir formda ders yapabiliyor olmaları bile çok değerli. En azından geleceğe ufak da olsa bir umutla bakabildiklerini görmüş olduk” dedi.
ATATÜRK’ÜN SURİYE SEFERİNDEYKEN KONAKLADIĞI KONUT
Daha evvel, Atatürk’ün 1’inci Dünya Savaşı’ndayken konakladığı ortaya çıkan konutun temizlendiğini ve Hatay Valiliği’nce restore ettirilerek müzeye dönüştürülmesinin planladığını söyleyen Dalaman, “Orada Hatay Valiliği, canla başla çalışıyor. Genç bir devlet görevlimiz, Atatürk’ün Suriye seferinde kullandığı bir konutu bulmuş. Afrin’de bulunan Ruca’da. Olağan temizlenmiş, yenilenmiş. Şu anda onu nasıl alabiliriz diye düşünüyorlar. O meskeni müze yapmaya yönelik bir amaçları var. Bölgede ulusal kıymetlerimize bağlı, fedakar bir formda çalışan bürokratları görmek bizleri çok etkiledi” tabirlerini kullandı.
HATAY VALİLİĞİ: ONARIM ÇALIŞMASI PROJE BASAMAĞINDA
Bölgede çalışmalarını sürdüren Hatay Valiliği’nin, kelam konusu konut ile ilgili yaptığı yazılı açıklamada, “Mustafa Kemal Atatürk’ün Katme Savaşı stratejisini belirleyip karargah olarak kullandığı belirlenen ve Afrin ilçesinde bulunan mesken, valiliğimiz tarafından koruma altına alındı. Meskenin etrafında ve içerisinde paklık çalışması yapılıp, âlâ bir hale getirildi. Onarım çalışması da yapılacak. Projeler bedellendiriliyor. Bölgedeki hareketliliğin azalmasının akabinde yapılacak onarım çalışmaları için koruma altındaki bina, proje aşamasında” denildi.
