İSTANBUL, – Global ticaret ile refah ortasında çok yakın ilgi olduğunu belirten Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, “Ticaretin sürmesi, dünya barışı açısından çok önemli” dedi.
Altınbaş Üniversitesi’nde düzenlenen “Çarşamba Buluşmaları” toplantısında bu hafta global ticaret savaşlarının dünyada yol açabileceği gelişmeler ele alındı. “Ticaret Savaşlarının Geleceği: Tırmanma Ekonomik mi, Sıcak mı Olacak?” başlıklı toplantıda Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, Hoş Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Dekanı, iktisatçı Prof. Dr. Emre Alkin ile İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Mahfi Eğilmez birer konuşma yaptı.
PROF. DR. AHMET KASIM HAN: GLOBAL TİCARET REFAHI ARTIRDI
Son çeyrek yüzyılda global ticarette yaşanan süratli büyümeye dikkat çeken Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, “1851’de global ticaret hacminin dünya global gayrisafi yurtiçi hasılasına oranı yüzde 5.51’di. Pandemiden evvel bu oran yüzde 22 civarında seyrediyordu. Global ticaret 19. Yüzyıl’ın başından 1913’e, sabit fiyatlarla 40 kat artmıştı. O günden bu yana da yeniden sabit fiyatlarla 45 kat arttı” dedi. Prof. Dr. Han, günümüzde ihraç mallarının üretiminde kullanılan girdilerin yüzde 30’dan fazlasının, üretimin gerçekleştiği yerin dışındaki bir yerden geldiğini de kaydetti.
Çin’in süratle büyümesinin milletlerarası sistemde dengesizlikler yarattığını, bunun üzerine Trump’ın seçilmesinin birtakım insanları “Ticaret aslında uygun bir şey değilmiş” noktasına getirdiğini anlatan Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, “Bugün ABD’de yeni lider var lakin Trump periyodunda yükseltilen tarifeler yerlerinde duruyor. Bu elbette dünyanın güvenliğini de olumsuz etkileme potansiyeline sahip bir durum” dedi.
Ticaret ile ekonomik gelişme ve zenginleşme ortasında çok sıkı bağ olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, “2013’te dünyada çok yoksul insanların oranı yüzde 11’di. Bu oran 2020’de yüzde 7.9 oldu. Bu düşüş ticaret sayesinde gerçekleşti” diye konuştu.
Sermayenin dünyanın en ürkek kuşu olduğu benzetmesi yapan Han, “O yüzden itimadın sağlanması benim gördüğüm kadarıyla en kıymetli husustur. İnanç de açık toplumlarda, demokrasiyle, dünyanın acılarına bigane kalmayan bir kalkınma anlayışıyla olur” dedi.
“YARATILAN REFAH PAYLAŞTIRILMIYOR”
Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, taraflar ortasındaki tansiyonlara karşın sıcak bir savaş çıkmasının güç olduğunu belirterek, “Çin’in gücünü muhafazası, Amerika’nın refahının sürmesiyle yakından bağlantılı. Ekonomiler birbiriyle iç içe geçmiş durumda” değerlendirmesi yaptı.
Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, buna karşılık yaratılan refahın paylaştırılmaması ve işsizlikteki artışın dünyayı bir güvenlik krizine ve tahminen de savaşa sokabileceğini söz ederek, “Ticaretin sürmesi, dünya barışı açısından çok önemli” diye konuştu. Ahmet Kasım Han, yaratılan refahın küçük bir bölümün elinde toplanarak aşağıya inmediğini, bunun paranın enflasyon yaratma kabiliyetini engellediğini de anlattı.
PROF. DR. EMRE ALKİN: ABD, AVRUPA BİRLİĞİ İLE ÇİN MÜTEMMİM CÜZ ÜZERE
Prof. Dr. Emre Alkin de Batı ile Asya ülkelerinin ekonomilerinin iç içe geçmiş olduğunu vurgulayarak, “Çin ABD’ye yarım trilyon dolar, Avrupa’ya da 400 milyar dolar ihracat yapıyor. Bundan vazgeçmek kolay değil. Öte yandan 51 bin Batı şirketinin Çin’de üretim merkezi var. Yani aslında ABD, Avrupa Birliği ile Çin mütemmim cüz gibi” dedi.
Pandemide arz ve tedarik güvenliğinin değer kazandığını belirten Prof. Dr. Emre Alkin, “Bu devirde Çin’den tedarikin azalacağını söyleyenler oldu ancak söyledikleri çıkmadı” diye konuştu.
Emtia fiyatlarında yaşanan süratli artışa da dikkat çeken Prof. Dr. Emre Alkin, “Buğday, mısır, soya fiyatları çok süratli artıyor. 1929 Buhranı’nı güzel inceleyenler ABD’nin krize tarım fiyatlarındaki düşüşle girdiğini hatırlar. Bu seferde fiyatların yükselmesi ile başlayacak bir problemden bahsediyoruz. Global bir çatışmanın ayak seslerini duymak için tarım emtiasına da bakmalıyız. Dünya iktisadında W üzere bir toparlanma global bir çalkantıya yol açabilir” uyarısı yaptı. Alkin, metal emtiasında da fiyatların yükseliş eğiliminde olduğuna dikkat çekti.
Prof. Dr. Emre Alkin’in dikkat çektiği bir diğer sorun, gelişmiş ülkelerin kamu borcunda yaşanan artıştı. Prof. Dr. Emre Alkin, “IMF’ye nazaran kamu borcu gelişmiş ülkelerde bu süratle artarsa gelişmiş ülkelerin borcu 2050’de yüzde 441’i bulur. Bu, sürdürülebilir bir düzey değil” dedi.
2035 yılında dünya ve Türkiye iktisadının hangi noktada olacağına dair öngörüleri de paylaşan Prof. Dr. Emre Alkin, “IMF, Türkiye’nin ulusal gelirinin 2035 yılında 1.5 trilyon dolara çıkaracağını öngörüyor. İthalatımızın 380 milyar dolara, ihracatımızın ise 365 milyar dolara çıkması bekleniyor. 2035’te Türkiye’nin en çok ihracat yapan bölümleri otomotiv, kimyevi unsurlar, hazır giysi makine ve aksamları ve mücevher olacak” dedi.
Alkin, kimyevi mamüller kesiminin 9.3 trilyon dolarlık büyüklüğüyle 2035’te dünyanın en büyük kesimi olacağını, elektrik elektronik ile otomotivin onu izleyeceğini de belirtti.
DR. MAHFİ EĞİLMEZ: KUR VE TİCARET SAVAŞI İÇ İÇE
Dr. Mahfi Eğilmez ise yaptığı konuşmada memleketler arası ticaret ile milletlerarası refah ve zenginleşme ortasında çok güçlü bir bağ olduğunu belirterek, “İkinci Dünya Savaşı sonrasında IMF ve Dünya Bankası, Bretton Woods Muahedesi ile ticari uyuşmazlıkların çatışmalara yol açmasını engellemek için kurulmuştu” hatırlatmasını yaptı.
Amerika’nın Trump ile geldiği noktaya şaşırmadığını belirten Eğilmez, “Ben iki defa ABD’de vazife yaptım ve iki seferde de bu eğilimi gördüm. Amerika’da birtakım mağazalarda, ‘Amerikan malı al’ ibaresi görürsünüz. Trump bu eğilimi kaşıdı. Bir de Çin son yıllarda büyük bir atak yaptı. Satın alma gücü paritesinde Amerika’yı geçti, yakında cari fiyatlarla da geçecek. Amerika dünyanın en büyük iktisadı olmanın verdiği hegemonyayı bırakmak istemiyor” dedi.
ABD ile Çin ortasında kur ve ticaret savaşının iç içe geçtiğini de vurgulayan Eğilmez, “Çin, Yuan’ı adeta sabit bir kur üzere yönetiyor. Amerika buna çok kızıyor. Şu anda kur savaşı ile ticaret savaşı iç içe gidiyor. Önümüzdeki devirde kur ve ticaret savaşlarını görmeye devam edeceğiz” öngörüsünde bulundu.
Gelişmiş ülkelerin artan kamu borcunun dünya için kıymetli bir sorun olduğunu belirten Mahfi Eğilmez, “Geçmişte borçlu deyince akla Latin Amerika gelirdi. Amerika’nın gündeminde de daima Latin Amerika’nın borç sorunu vardı. O periyotta gelişmiş ülkeler çok borçlu değildi. Avrupa’da Maastricht Anlaşması’nın kamu borcu / GSYH kriteri yüzde 60’dı. Bugün ise bu kritere hiçbir gelişmiş ülke uymuyor” diye konuştu.
