62 yıllık kunduracı fabrikasyona nasıl yenildiklerini anlattı

Fatih Emrah ERDOĞAN- Necip KARATUNA/SINDIRGI (Balıkesir), – BALIKESİR’in Sındırgı ilçesinde, 62 yıldır kunduracılık yapan Ahmet Karagöz (77), seri üretim ayakkabıların daha kaliteli, ekonomik ve rahat hale geldiğini söyledi. Ayakkabı bölümünün, mahallî imalatçılarla başladığını belirten Karagöz, “Yıllar geçtikçe seri, fabrikasyon üretimler başladı. Eski ustalardan buralara girenler de oldu, işini sürdürenler de. Vakit içinde seri üretimlerin suratına kalitesine ve fiyatına yetişememeye başladık. Bizler de tamirci durumuna düştük” dedi.
Sındırgı ilçesinde Ahmet Karagöz, 15 yaşındayken çırak olarak başladığı kunduracılıkta 62 yılı geride bıraktı. Karagöz, el imali kundura imalatının en yaygın olduğu 1970’li yıllarda ilçede 22 ısmarlama yapan ayakkabı ustası olduğunu, yalnızca tamirat yapan 9 ustanın bulunduğunu söyledi. Bölümdeki ferdi ustaların 1990’lardan itibaren azalmaya başladığını belirten Karagöz, fabrikasyon eserlerin farklı tasarım, rahatlık ve fiyat avantajıyla tercih edilir duruma geldiğini söyledi.
Ayakkabı bölümünün, lokal imalatçılarla faaliyete başladığını belirten Ahmet Karagöz, “Yıllar geçtikçe seri, fabrikasyon üretime geçildi. Eski ustalardan buralara girenler de oldu, işini sürdürenler de. Vakit içinde seri üretimlerin suratına, kalitesine ve fiyatına yetişememeye başladık. Bizler de tamirci durumuna düştük. Sındırgı’da 22 ayakkabı ustası vardı. 2000’li yıllara yaklaştıkça azalmaya başladı. Şu an tek usta ben kaldım. Bir de dışarından gelen genç arkadaş var. Ben biraz da vaktimi pahalandırmak için geliyorum, müşterileri arkadaşa yönlendiriyorum. Artık yaşlandım. Gençler yalnızca tamircilik yapacağım derse kâfi olmaz kanaatindeyim. Hem konfeksiyon, hem de ayakkabı da hazırcılık bu kadar yaygın değildi. Halkın yüzde 90’ı ayağının ölçüsünü verir, ayakkabı yaptırır, terziye masraf ölçüsünü verir elbise diktirirdi. Şu anda eski kunduracılar yalnızca tamirat yapıyor. Ismarlama işi artık her yerde bitti sayılır. Hazır ayakkabılar o kadar şık, o kadar rahat, o kadar fantezi ki artık halk severek hazırcılığa döndü” dedi.
‘KUNDURACILIK ARTIK 5 KESİME BÖLÜNDÜ’
Kendilerinin, ayakkabıda baştan sona bütün işçiliği yaptıklarını, seri üretimde ise en az 4 kişinin çalışması gerektiğini belirten Karagöz, “Önceden duble ustalar vardı. Yani deriyi kesiyor, biçiyor, yapıyor, ediyor, kalıplıyor, ayağına giyecek hale getiriyordu. Artık adam diyor ki, kunduracıyım. Biz saya diyoruz. Ayakkabının yüz kısmı, burayı diken başka. Kalıba çeken kalıpçı, prese veren presçi, fora da diken farklı. Hatta kalıptan çıkaran, son paklığını yapan bile başka oluyor. Artık kunduracılık neredeyse 5 kesime bölündü. Bizim bu teşkilatı burada düzmemiz mümkün değil. O yüzden de çoklukla büyükşehirlerde bu oluşumlar yapılıyor. Artık tamirat bile neredeyse fabrikasyon hale geldi. Adana, İstanbul, İzmir üzere büyük vilayetlerde ayakkabı tamir fabrikası bile var. Eğer tamirat işi de olacaksa, ona da başka usta olmalı. O kişinin de, tamiratın inceliklerini görmesi gerekir. Sıfırdan üretmekle, eseri yenilemek farklı işçilikler istiyor” diye konuştu.
‘KADIN AYAKKABILARINDA YAPAY DERİ KULLANIMI DAHA FAZLA’
Hakiki kösele ayakkabının bedendeki elektriği toprağa verdiğini belirten Karagöz, altı naylon, lastik, yapay taban olursa elektriğin bedende kaldığını savundu. Bedendeki elektriğin atılması için bu nedenle kumsalda, tarlada yalınayak yürünmesinin tavsiye edildiğini belirten Karagöz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Özellikle yaz periyodunda kösele ayakkabı giyilirse bedendeki elektriği alır ve toprağa verir. Türkiye’de yapılan bayan ayakkabılarının yüzde 80’i suni deri. Yüzü de, altıda yapay deri. Yalnızca yüzde 20’si gerçek deri. Yapay deri olduğu vakit olağan ki maliyet düşük oluyor. Erkek ayakkabısında da yapay deri yaygınlaştı. Erkek ayakkabılarında da varsayımım yapay deri kullanımı yüzde 20-30’larda. Sağlıklı ayakkabının kalitesi, fiyatı farklı oluyor. Reklamlarda görüyoruz, 3 ayakkabı 90 TL, 100 TL üzere fiyatlar var. 30 TL’ye ayakkabı olur mu? Sağlıklı, kaliteli ayakkabıların yalnızca içinin astarı 50 TL. Astarı 50 TL olduğunda, ayakkabının 200-300 TL olması pek olağan. Yüzü gerçek deri, altı kösele yahut sağlıklı gereç, içinin astarı sağlıklı ve ortopedik olunca haliyle fiyatı da yüksek oluyor. Benim tavsiyem ucuz ayakkabılara ilgi gösterilmesin. Ucuz ayakkabının giymesi de rahat değil. Ayrıyeten muhakkak bir mühlet sonra ayakkabı açılınca tamiri de mümkün değil, zira altı da üstü de yapay gereç. Herkes yapay ve gerçek deriyi ayıramayabilir. Ayakkabı alacak arkadaşlara, sağlıklı ve ortopedik eserler kullanmasını tavsiye ederim.”