İSTANBUL, – İAÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsü’nün düzenlediği “Son Gelişmeler Işığında Türk-Amerikan Bağlarının Geleceği” webinarında Türkiye-ABD münasebetleri ele alındı. Webinarda Türkiye ile ABD ortasındaki problemlerin karşılıklı itimatla aşılabileceği, problemlerin iç ve memleketler arası hukuk bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği tabir edildi.
Üniversitenin resmi YouTube kanalından canlı yayınlanan webinarın moderatörlüğünü İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ragıp Kutay Karaca ve TRT World editörü Yusuf Erim gerçekleştirdi. Webinarda Altınaş Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Davet Erhan, Suriyeli eski diplomat ve PeopleDemandChange platformu kurucusu Bassam Barabandi, Catholic Üniversitesi’nden Prof. Herbert Reginbogin, emekli deniz amirali ve danışman Richard Outzen ve İAÜ Öğretim Vazifelisi ve ABD-Türkiye Münasebetleri Dış Siyaset Uzmanı Ali Çınar konuşmacı olarak yer aldı.
Webinarda Türkiye-ABD bağlantılarının dünü, bugünü ve yarını ele alınırken, Türkiye-ABD alakaları kapsamında masada olan sıkıntıların, ABD’de Biden ile gelişen anlayış değişikliğinden kaynaklandığı, bu sıkıntıların tahlili için her şeyden evvel karşılıklı itimadın tesis edilmesi gerektiği, mevzuların iç ve milletlerarası hukuk bağlamında ele alınması gerektiği tabir edildi.
DOÇ. DR. MUSTAFA AYDIN: “ADETA HASMANE BİR DEVİR YAŞIYORUZ”
Toplantının açılış konuşmasını yapan İstanbul Aydın Üniversitesi Mütevelli Heyet Önderi Doç. Dr. Mustafa Aydın, “18’inci yüzyılda deniz ticaretiyle başlayan, 2’inci Dünya Savaşı sonrası NATO ile tepeye ulaşan Türk-ABD bağlantıları 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’ndan bu yana birinci kere bu kadar gergin, tabir yerimdeyse hasmane bir devir geçiriyor. Bu ‘hasmane’ durumda her iki tarafın da hissesi var. Bu sürecin ‘dostane’ noktaya nasıl gelebileceğini bu webinarda değerlendireceğiz. Başta Lisansüstü Eğitim Enstitümüz olmak üzere webinarın gerçekleşmesinde emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” tabirlerini kullandı.
PROF. DR. DAVET ERHAN: MASADA ÇOK FAZLA SORUN MEVCUT
Türkiye-ABD alakalarının yaklaşık 200 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu hatırlatarak kelamlarına başlayan Altınbaş Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Davet Erhan ise şu tabirleri kullandı:
“Türk-Amerikan bağlantılarında tahminen de birinci kere masada bu kadar çok sorun mevcut. ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde PKK’yı desteklemesi, FETÖ terör örgütü liderinin hala Pennsylvania’da ikamet ediyor olması, Rusya’dan S-400 savunma sistemlerinin satın alınması, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması, CAATSA yaptırımları, kelamda soykırım argümanları ve Halkbank davası üzere pek çok sorun sayabiliriz. Bununla birlikte, ABD’nin dış siyaset karar alma sürecini yürüten bileşenlerde Türkiye’ye karşı olumsuz hal kelam konusu. Buna rağmen; ülkelerin NATO şemsiyesi altında olması, Doğu Akdeniz, Kuzey Afrika ve Afganistan üzere stratejik bölgelerde ortak menfaatlerinin olması stratejik iş birliğine devam etme mümkünlüğünü sürdürmekte. Ayrıyeten Çin’in bölgede attığı gerçekçi ve rasyonel adımların da ABD’nin bölgede güçlü müttefik arayışını ve Türkiye ile iş birliği yapma gereğini artıracağını öngörüyorum.”
BASSAM BARABANDİ: BIDEN’IN ‘SOYKIRIM’ SÖZÜ ANLAYIŞ DEĞİŞİKLİĞİNİN BİR ÖRNEĞİ
Türkiye-ABD münasebetlerindeki meselelerin, Erdoğan ve Trump ortasındaki ikili bağlardan ötürü bir mühlet görmezden gelindiğini tabir eden Eski Suriyeli diplomat ve PeopleDemandChange platformu kurucusu Bassam Barabandi; “Söz konusu sıkıntılar idare anlayışı değişikliği sebebiyle açığa çıktı. ABD Başkanı Biden’ın ‘soykırım’ tabirini kullanması da bu anlayış değişikliği ile direkt ilgili. Örneğin, ikili devletli tahlil önerisi bir küme demokrat vekilin, Biden idaresinin İsrail’e satışına onay verdiği silah satışının durdurulması için tasarı hazırlaması da sorunun Türkiye ile ilgili değil, fikir değişikliği olduğunu göstermektedir. Bu değişimin sadece bu kadar ile sonlu kalacağını düşünmüyorum” diye konuştu.
ALİ ÇINAR: BİRİNCİ OLARAK KARŞILIKLI İNANÇ SORUNU AŞILMALI
İAÜ Öğretim Vazifelisi ve ABD-Türkiye Alakaları Dış Siyaset Uzmanı Ali Çınar ise şu değerlendirmelerde bulundu:
“Türk-Amerikan bağlantılarında mevcut en en önemli sorun inanç eksikliği, iki liderin 90 gün sonra birinci sefer konuşması bunun en temel göstergesi. Her iki NATO müttefiki öncelikle inanç sıkıntısını aşmalı. İnanç sıkıntısının aşılabilmesi için olumlu diyalog kanalı açabilecek her husus ön plana çıkarılmalı. Önümüzdeki günlerde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman’ın Türkiye’yi ziyaret edecek olması ve Erdoğan – Biden görüşmesi süreci olumlu sonuçlara götürebilir. ABD ve Türkiye’nin karşılıklı olarak birbirine muhtaçlığı var ve birlikte çalışmaya devam etmeleri gerekiyor.”
Toplantının moderatörlüğünü yürüten TRT World editörü Yusuf Erim de, “ABD’de ikamet eden kelamda bir imamın pek çok ayrıcalığa sahip olması, ABD’de yasal ikamet müsaadesinde (Green Card) eski ABD’li istihbaratçıların referans olması ve Türkiye’nin iade talebiyle ilgili gönderdiği ispatlar hakkındaki sorusuna yönelik ise bahsin ABD’nin iç hukuk sistemi ve memleketler arası hukuk bağlamında kıymetlendirilmesi gerekir. Siyasi açıklamalar ve antlaşmalar bağlamında kıymetlendirme yapmak kusurlu olacaktır” sözlerini kullandı.
RICHARD OUTZEN: NATO TÜRKİYE’NİN ÇIKARLARINI KORUMADI
Son olarak kelam alan ve Türk-Amerikan bağlantılarını bir çeşit döngü olarak tanımlayan emekli deniz amirali ve danışman Richard Outzen; “1930 ve 60’lı yıllarda yükselen, 1940 ve 70’li yıllarda inişe geçen ve 2010’lı yıllarda sabit bu döngü son yıllardaki durumu açıklayamıyor. Her ne kadar NATO Türkiye’nin çıkarlarını korumamış olsa bile Türkiye’nin NATO’dan ayrılması öngörülmüyor ve Türkiye’yi birlik dışına itecek bir düzenek da mevcut değil. Hala Washington’da Türkiye’nin bölgede zayıf olduğuna dair görüşler olsa da Türkiye’nin bölgedeki gücünü görece artırdığını düşünüyorum” dedi.
Toplantının tamamına ve milletlerarası webinar serisinin evvelki oturumlarına üniversitenin resmi YouTube hesabı üzerinden ulaşılabileceği belirtildi.
