Prof. Dr. Deniz: Kaçak göçmenler pandemi nedeniyle erteledikleri göçleri bu yıl gerçekleştirecek

VAN Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Nüfus ve Göç Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Orhan Deniz, kaçak göçmenlerin pandemi nedeniyle erteledikleri göçleri bu yıl gerçekleştireceklerini beklediklerini söyledi. Prof. Dr. Deniz, “Pandeminin eskisi üzere göçmenler ortasında ürkütücü bir olay olarak görülmemesi nedeniyle göçmenlerin öteledikleri göç kararlarını daha fazla geciktirmeme ismine, bir formda göçe yönelebileceklerini düşünüyoruz” dedi. 
Türkiye, Avrupa ülkelerine yasa dışı geçişlerde sistemsiz göçmenler tarafından transit güzergâh olarak kullanılıyor. İran’a uzun bir hududu olan Van ise değerli kavşak noktaları ortasında yer alıyor. Güç ve dağlık alanların hakim olduğu bölgede göçmenler, kimi vakit göçmen kaçakçıları tarafından yarı yolda bırakılıyor, kimi vakit da soğuk hava şartlarına dayanamayarak hayatını kaybediyor. Jandarma ve polis gruplarının yaptığı çalışmalar ve alınan ağır güvenlik tedbirleri ile birlikte her yıl binlerce kaçak göçmen yakalanıyor.
Düzensiz göçmenler yalnızca hudutlarda değil, kent merkezinde yahut yapılan yol denetimlerinde araçlarda yakalanıyor. Ortalarında bayan ve çocukların da bulunduğu sistemsiz göçmenler, yapılan süreçlerinin akabinde Vilayet Göç Yönetimi’ne teslim ediliyor. 
Türkiye’de yakalanan sistemsiz göçmenlerin sayısı yıllara nazaran farklılık gösterse de 2005 yılından bugüne kadar yakalanan göçmenlerin sayısı 2019 yılında tepe yaptı ve 454 bin 662 olarak en yüksek yakalama olarak kayıtlara geçti. Pandemi nedeniyle de 2020 yılında düşüş yaşandı ve 122 bin 302 kaçak göçmen yakalandı. 2021 yılının 19 Mayıs gününe kadar ise 41 bin 119 kaçak göçmen yakalandı.
‘VAN KRİTİK BİR KONUMDA’
Türkiye’nin doğu sonundaki yasa dışı geçişlerle ilgili yıllardır çalışma yapan YYÜ Nüfus ve Göç Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Orhan Deniz, Van’ın göçmen kaçakçılığı açısından kritik bir pozisyonda yer aldığını belirtti. Van’ın başka kentlere nazaran daha büyük bir kent olduğunu ve göçmenlerin de daha çabuk izole olabildiklerini belirten Prof. Dr. Deniz, şöyle konuştu:
“Van, öteki kentlere nazaran göçmen kaçakçılığı açısından daha çok organize olmuş, göçmen kaçakçılarının ağır olarak bulunduğu bir yer. Coğrafik pozisyon olarak da değerli bir yer ve İran’dan Türkiye’ye giren göçmenlerin ana toplanma yeri Van’dır. Batıda nasıl İstanbul ön plana çıkıyorsa ki İstanbul bu manada pek çok ülkedeki göçmenin yığıldığı kent durumundadır. İstanbul her çeşit etnik yapıdan göçmenlerin geldiği bir yer pozisyonundadır. Van da bilhassa Doğu Asya ülkelerinden, Orta Asya’dan, Orta Doğu’dan Kuzey Afrika hatta Doğu Afrika ülkelerinden gelen göçmenlerin en çok görünür olduğu ve en çok yığıldığı kentlerin başında geliyor.”
‘ERTELENEN GÖÇLER BU YIL GERÇEKLEŞEBİLİR’
Prof. Dr. Orhan Deniz, pandemi nedeniyle göçmenlerin geçişlerinin kesintiye uğradığını söyledi. Lakin ortadan geçen müddet içinde pandeminin tesirlerinin bir nebze de olsa kanıksanmış olması, eskisi üzere göçmenler ortasında ürkütücü bir olay olarak görülmediğini belirten Prof. Dr. Deniz, kaçak göçmenlerinde bu nedenle öteledikleri göç kararlarını daha fazla geciktirmeyeceklerini ve göçe yöneleceklerini beklediklerini söyledi. 
‘BU YIL SAYI İKİ KATINA ÇIKABİLİR’
Afganistan asıllı göçmenlerin hareketlerinde önemli manada bir artışın olacağını beklediklerini belirten Prof. Dr. Deniz, “Bu yıl geçen yıldaki göçün en az iki katına çıkacağı üzere bir beklenti var. Şu an bunun işaretlerini de almaya başladık. Şu önümüzdeki geçen 5 ay içerisinde ve bilhassa son 2 aydır Türkiye’ye girişlerin önemli manada artmış olması da bu yıl, Türkiye’ye yönelik bilhassa Afganistan kökenli göçmenlerin hareketlerinde önemli manada bir artışın olacağı gözüküyor. Pandemi sürecinin onlar için bir duraksama yahut bekleme süreci oluşsa da hem Afganistan’daki şartların ağırlaşmış oluşması, bu göçü önemli manada artıracak üzere bir izlenim var” dedi.  
“PANDEMİ İÇİN RİSK OLUŞTURUYORLAR”
Pandemiden kaçak göçmenlerin de etkilendiğini belirten Prof. Dr. Deniz, bu bireylerin kişisel değil, kitlesel olarak hareket ettiğini söyledi. Virüs taşıyan kişinin başka göçmenlere de bulaştırabileceğini belirten Prof. Dr. Deniz, “Göçmenler hem göç yollarında barındıkları alanlarda toplu olarak kalıyorlar, toplu olarak kaldıkları için bunlardan bir adedine bulaşmış olması birebir anda çok sayıda şahsa bulaşabileceği manasına geliyor. Bu hem göçmenler için hem göçmenlere aracılık eden göçmen kaçakçıları ve ailelerine de bulaştırması hem de mahallî halkla irtibat haline geçmeleri durumunda, Van üzere göçmenlerin geçtiği kentlerde riski artırıyor” tabirlerini kullandı.
‘BU RİSK TÜRKİYE’NİN HER BÖLGESİ İÇİN GEÇERLİ’
Geçen yıl göçmenlerin geçişlerinde bir düşüş yaşandığını ve gelen kaçak göçmenler ortasında da Covid geçirenler, tedavi olanlar, hatta hayatını kaybedenlerin bile olduğunu belirten Prof. Dr. Deniz, “Afganistan’da çok önemli bir aşılama yok. Münasebetiyle Türkiye’ye göçmen gönderen ülkeler içerisinde aşılamanın istenilen seviyeye ulaşmamış olması bizim de nüfusumuzun önemli bir oranda aşılanmamış olması nedeniyle bir risk bizi bekliyor. Bu risk Türkiye’nin her bölgesi için geçerli. Göçmenler yalnızca lokal halkla temas kurmuyor. İç bölgelere giderken yol üzerinde temas kurduğu her kesim için geçerli. Göçmenlerin büyük kısmının da bugün hedefledikleri Avrupa yerine Türkiye’de kaldıklarını da biliyoruz” diye konuştu.