İSTANBUL – Glütensiz diyetin şahıslarda protein, diyet posası, vitamin ve mineraller üzere birtakım besin ögesi eksikliklerine neden olabileceğine dikkati çeken Uzman Diyetisyen Sedef Aksu, “Glütensiz besinlerin yağ içeriği yüksek olduğundan, kardiyovasküler risk faktörleri açısından da dikkatli olunması gerekir. Glütensiz diyetlerde sık görülen besin ögesi yetersizliklerini önlemek için glüten içermeyen ve besin ögeleri açısından güçlü alternatif tahılların tüketilmesinin yanı sıra, posa ve birçok besin ögesinden güçlü zerzevat, meyve ve kurubaklagil tüketimine de ehemmiyet gösterilmelidir” dedi.
Glütensiz beslenme ve üzerinde ‘glüten free’ etiketi bulunan eserler, son devirde sağlıklı hayat ve beslenmeyle ilgili en tanınan bahislerden birisi haline gelmeye başladı. Hayat ve etraf şartlarının değişmesinin, beraberinde beslenme alışkanlıklarını da etkilediğini söyleyen İSÜ Medical Park Gaziosmanpaşa Hastanesi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Uzm. Dyt. Sedef Aksu, “Konu zayıflama olduğunda, mucizevi vaatlerde bulunan ya da süratli sonuç veren diyetler, herkesin birinci başvurduğu yollardandır. Glütensiz beslenme diyeti, zayıflama gayesi dışında tedavi hedefli uygulanmalıdır. İshal, şişkinlik, karın ağrısı, kabızlık, baş ağrısı üzere şikâyetler çok sık yaşanıyorsa, bu belirtilerin giderilmesi gayeli glütensiz beslenme planları uygulanabilir. Şahıslar bu diyeti tanınan diye kendi başlarına uygulamamalıdır” ihtarında bulundu.
Uzm. Dyt. Sedef Aksu, glütensiz diyetlerin en önemli Çölyak hastalığı, İrritabl bağırsak sendromu, otizm, Romatoid artrit, şizofreni, atopi, fibromiyalji, endometriozis ve kronik pelvik ağrı, atletik performans, beden yük kaybı yaşayan şahısların diyetlerinde kullanıldığını belirtti.
TÜRKİYE’DEKİ TAHIL KÜMESİ BESİNLERİN BİRÇOKLARINDA GLÜTEN VAR
Türkiye’de temel besin kaynağı olan tahıl kümesinin birçoklarının içeriğinde glüten bulunduğunun altını çizen Uzm. Dyt. Sedef Aksu, “Buğday, arpa ve çavdar, glüten içeren tahıllar olarak bilinirken, kozmetikten besin boyalarına, şampuanlardan diş macunlarına kadar günlük hayatta kullanılan birçok eserin içeriğinde bulunmaktadır. Amaranth, kinoa, karabuğday, sorgum üzere yalancı tahıllar (psödotahıllar) ve pirinç ise doğal olarak içeriğinde glüten bulunmayan tahıllardır” sözlerini kullandı.
GLÜTEN ALERJİSİ BELİRTİLERİ ŞİŞKİNLİK, BULANTI VE KUSMA
Glüten yüklü beslenme sonrası bireyde bitkinlik, şişkinlik, bulantı ve kusma üzere durumlar görülebileceğini kaydeden Uzm. Dyt. Sedef Aksu, “Glüten tüketimi, bugüne kadar birçok farklı hastalıkla ilişkilendirilmiştir. Glütenin sebep olduğu Çölyak hastalığında yaygın görülen belirti bağırsak dokusunu zedelenmesiyle görülen emilim zorluğudur. Çölyak hastası bireylerde demir eksikliği görülür ve bu da anemiye neden olur. Çölyak dışında deri hastalıkları, nörolojik rahatsızlıklar, depresyon, migren, otizm, obezite üzere birçok farklı sıhhat sorunu de glüten tüketimi ile ilişkilendirilmiştir. Bu hastalıkların ortak özellikleri, glüten tüketimi sonucunda birtakım belirtilerin görülebilmesi ve glütensiz diyetin bu belirtileri azaltabilmesidir” diye konuştu.
ABD’DE 3 YETİŞKİNDEN 1’İ GLÜTENSİZ BESLENİYOR
ABD’de yetişkinlerin neredeyse üçte birinin glütensiz beslendiği bildirildiğini söyleyen Uzm. Dyt. Sedef Aksu, glütensiz beslenmenin bu kadar yaygınlaşmasının bu diyetin genel sıhhat tesirlerinin araştırılması gerekliliğini doğurduğunu vurgulayarak şu bilgileri paylaştı;
“Glütensiz diyet uygulayan şahıslar çoklukla fast-food, unlu mamuller ve şekerli tahıl eserleri üzere yüksek oranda işlenmiş besinlerden uzak dururlar. Sebzeler, meyveler, sağlıklı yağlar ve proteinler üzere daha sağlıklı seçeneklere yönelirler. Bu tip seçici glütensiz beslenme, nispeten daha düzgün olma hali sağlayabilir. Lakin uzun vadede birçok kişinin glütensiz beslenmeyi sürdürmek için daha çok hayvansal eserlere yönelim gösterdiği de görülmektedir. Örnek olarak glütensiz beslenme için bir öğünde mısır unu ve pirinç unu özgür olduğu için mısır unundan yapılmış bir makarnayı laktozsuz bir yoğurt ile rahatlıkla tüketilebilir. Sabah kahvaltılarını daha sağlıklı yapmak için glütensiz mısır gevreği tercih edilebilir.”
GLÜTENSİZ EKMEĞİN YAĞ ÖLÇÜSÜ 2 KAT FAZLA
Glütensiz diyetlerde sık görülen besin ögesi yetersizliklerini önlemek için glüten içermeyen ve besin ögeleri açısından güçlü alternatif tahılların tüketilmesinin yanı sıra posa ve birçok besin ögesinden güçlü zerzevat, meyve ve kurubaklagil tüketimine de değer göstermek gerektiğine dikkat çeken Uzm. Dyt. Sedef Aksu, şu ihtarlarda bulundu;
“Glütensiz diyet uygulayanlarda protein, diyet posası, vitamin ve mineraller üzere kimi besin ögesi eksikliklerine neden olabileceği bildirilmiştir. Ayrıyeten glütensiz besinlerin yağ içeriği yüksek olduğundan, kardiyovasküler risk faktörleri açısından da dikkatli olunması gerekir. Glütensiz diyetlerde sık görülen besin ögesi yetersizliklerini önlemek için glüten içermeyen ve besin ögeleri açısından güçlü alternatif tahılların tüketilmesinin yanı sıra posa ve birçok besin ögesinden varlıklı zerzevat, meyve ve kurubaklagil tüketimine de ehemmiyet gösterilmelidir. Özel olarak üretilen glütensiz besin unsurları içinde protein, lif, demir ve folik asit, niasin, tiamin ve riboflavin üzere vitaminlerin daha az olduğu, karbonhidrat ve hasebiyle kalori içeriğinin artmış olduğu bilinmektedir. Glütensiz ekmeğin yağ ölçüsünün olağan ekmekten en az 2 kat fazla olduğu, glütensiz makarnanın ise daha fazla karbonhidrat ve sodyum içerdiği bilinmektedir.”
KİMLERE GLÜTENSİZ BESLENME DİYETİ UYGULANMAMALI?
Glütensiz beslenme diyetinin zayıflama maksadı dışında tedavi maksatlı uygulanması gerektiğinin altını çizen Uzm. Dyt. Sedef Aksu, kimlere uygulanmaması gerektiği konusunu ise şöyle açıkladı:
“İshal, şişkinlik, karın ağrısı, kabızlık, baş ağrısı üzere şikâyetler çok sık yaşanıyorsa bu belirtilerin giderilmesi maksatlı glütensiz beslenme planları uygulanabilir. Glüten içeren besinlerin çoğunluğu, B kümesi vitaminlerinden ve posadan zengindir. Hem bağırsak sıhhati hem de bilişsel işlevler için bu vitaminler değerlidir. Glüten hassasiyeti görülmüyorsa, gelişme çağındaki gençler, çocuklar, gebeler, yaşlılar ve çok zayıf bireyler glüten diyeti uygulamamalıdır. Tabip tarafından kanıtlanmış glüten bağlantılı bir hastalık olmadıkça, zayıflamak ya da daha sağlıklı olmak için glütensiz diyet uygulanmamalı, tıbben gerektiği durumlarda (alerji, çölyak hastalığı, glüten hassaslığı…) ise makro ve mikrobesin eksikliğini engellemek gayesiyle bu hususta tecrübeli diyetisyen nezaretinde uygulanmalıdır. Glütensiz diyet tercih eden bireylerin, beslenme yetersizliklerini önlemek için dikkatli bir formda planlanmış beslenme programlarını uygulaması tavsiye edilir.”
