İSTANBUL, – Radyoloji Uzmanı Dr. Umut Hasan Kantarcı, yapay zekânın ve 3 boyutlu yazıcıların tıpta kıymetli yeniliklerin kapısını araladığına dikkat çekerek bu yeniliklerin neler olduğu ve beraberinde getirebileceği avantajlarla, problemler hakkında bilgi verdi.
İzmir Kavram Meslek Yüksekokulu’ndan Radyoloji Uzmanı Öğr. Gör. Umut Hasan Kantarcı, son yıllarda gelişen teknoloji ile yapay zekânın ve 3 boyutlu yazıcıların tıbbi gayeli kullanılmasının, radyoloji biliminin çalışma alanlarına kıymetli yenilikler getirdiğini söyledi.
EĞİTİM İÇERİKLERİNİN YENİLENMESİ GEREKİYOR
Bilhassa son yıllarda yapay zekâ uygulamalarının süratle arttığı, robotik süreçlerin yaygın kullanıldığı düşünüldüğünde, sıhhat çalışanlarının giderek artan bir süratte sıhhat teknolojileri kullanıcısına dönüşeceği gerçeğinin göz gerisi edilmemesi gerektiğinin altını çizen Kantarcı, ”Bu alandaki süratli gelişime şu emsal tarihi gelişimi örnek verebiliriz: Traktörün icadı ile karasabanın yerini alması devrimsel bir olaydı. Lakin traktör karasaban kullanıcıları tarafından icat edilmemişti. Büyük firmalar ve devletler buna öncülük etmişti. Bu durumda ya traktör kullanımı öğrenilecek ya da çağ dışı kalınacaktı. Karasabanı süren hayvanlar güçlü ise lakin öbür bir alanda kullanılmayacaklarsa sofrada yemek olacaktı. Traktöre ayrılan bütçe ile yapay zekâ ve 3 boyutlu baskıya ayrılan bütçe ve o zamanki teknolojik gelişim suratı ile şimdiki sürat karşılaştırıldığında gelişime ayak uydurabilme kabiliyetinin ne kadar kıymetli olduğu aşikar. İleride çalışma hayatımızdaki yerimizi buna ahenk sağlayabilme kabiliyetimiz belirleyecek. Bu nedenle eğitim içerikleri süratle yenilenmeli; teknolojiyi kullanımı kadar üretmeyi de içeren ve yaratıcığı ön plana çıkaran bir eğitim biçimi benimsenmeli” dedi.
”DENEYİMLİ BİR RADYOLOG İLE EŞ KIYMET OLACAK”
Yapay zekânın tıbbi görüntüleme bilimi olan radyolojide esas göğüs, kalp, akciğer, beyin ve damar yapılarına yönelik kullanıldığını söyleyen Kantarcı, ”Burada temel amaç daha süratli ve daha hakikat tanıya ulaşmaktır. Her ne kadar yapay zekâ uygulamaları sonucunda işinden olacak olan birinci radyoloji uzmanının kim ve ne vakit olacağı bilinmese de bu durum çok uzakta olmayacak üzere duruyor. Önümüzdeki 10-20 yıl içerisinde yapay zekâ uygulamalarının tecrübeli bir radyolog ile tıpkı doğrulukta radyolojik manzarayı yorumlaması bekleniyor. Örneğin; beyin görüntüleme üzerinde yapılan birkaç çalışmada yapay zekânın tecrübeli beyin radyolojisi üzerine spesifik çalışan radyologlar ile eşit, genel radyologlara ve asistanlara nazaran ise daha gerçek teşhis koyduğu şimdiden gösterildi” diye konuştu.
”DOKTORA ULAŞMA PROBLEMİNİ ORTADAN KALDIRIR”
Teknoloji sayesinde hekimlere daha kolay ulaşılacağını aktaran Kantarcı, “Acil servise başvuran bir travma hastasına çekilen tomografi imgelerinin çok kısa bir müddette yapay zekâ tarafından rastgele bir radyolog görmeden değerlendirilip ilgili doktora sonucun gönderilmesinden kelam ediyoruz. Burada acil serviste sıklıkla karşılaştığımız doktora ulaşamama, yoğunluğun ve yorgunluğun getirdiği sıkıntıların olmadığı bir sistemin gelecek üzere duruyor. Ya da bir kanser hastasına ilişkin tedavi öncesi manzaraların tedavi sonrası karşılaştırmasının yapay zekâ tarafından en ince detayına kadar dijital ortamda yapılmasını konuşuyoruz. Benzeri örnekleri mamografi yahut akciğer grafisi için de vermek mümkün” sözlerini kullandı.
”HATA OLURSA, SORUMLULUK KİMİN OLACAK?”
Kantarcı, yakın gelecekte yapay zekâ uygulamaları arttıkça, radyoloji uzmanlarının yapay zekâyı faal bir halde kullanmayı bilen ve yapay zekâyı eğiten şahıslar olma yolunda çalışacaklarını belirterek, ”Öncelikle şunu da belirtmek lazım ki bu teknolojiler kıymetli olacak ve aktif bir formda kullanmayı öğrenmek de farklı bir sorun olarak karşımıza çıkacak. Doğal olarak bu durumda yapay zekânın uygulama yanılgısının sorumluluğunun kime ilişkin olduğu da etik bir tartışma konusu olacak” dedi.
3 boyutlu yazıcıların gelişimiyle yaşanan yeniliklere yönelik ise Kantarcı, “Son yıllarda 3 boyutlu yazıcıların faal olarak kullanımı pek çok kesimde olduğu üzere medikal dalda da artıyor. Tıbbi aygıt, doku, organ, protez ve ortez üretimi 3 boyutlu baskının medikal manada en önemli kullanım alanları. Her ne kadar doku ve organ üretimi şimdilik cerrahi eğitim ve deneysel emelli olsa da yakın gelecekte gerçek organların yerine kullanılması öngörülüyor” diye konuştu.
”TEDAVİDE YENİ BİR PERİYODA İŞARET EDİYOR”
Kemik dokusunu düzgünleştirmeye yönelik gelişmeleri de anlatan Kantarcı, “Gelişen teknoloji ile radyolojik imgelerin çözünürlüğünde artış olsa da tek başına bilgisayar ekranı manzarasının görme ve dokunma birlikteliğinin yerini alamadığı 3 boyutlu baskı teknolojisi kullanıcıları tarafından açıkça lisana getiriliyor. Örneğin; doğumsal kalp hastalığı olan bir bebeğin 2 boyutlu manyetik rezonans, bilgisayarlı tomografi yahut ekokardiyografi imajlarından hazırlanan elastik 3 boyutlu ve kalp damar prototipi, çığır açar halde geleceğin cerrahi eğitim ve cerrahi öncesi planlama modeli olarak öngörülüyor. Tekrar laboratuvar ortamında, radyolojik imgeler üzerinden elde olunan kemik dokudaki hasar ile birebir örtüşecek biçimde hazırlanan kemik dokusunun cerrahide kullanımı, tedavide yeni bir devri işaret ediyor. Özelikle 3 boyutlu yazıcı teknolojisisin gelişimi ile bu teknolojiye ayrılan bütçede süratli bir artış bekleniyor” diye konuştu.
“KIKIRDAK DOKU HASARINDA KIYMETLİ İMKANLAR SUNUYOR”
3 boyutlu düşünme kabiliyetini arttırıcı eğitim modeline muhtaçlık olduğunu söyleyen Kantarcı, “Burada üzerinde en çok durulan mevzulardan birisi de kemik ve kıkırdak doku hasarlarının yerine dış ortamda doku kültürleri ile hazırlanan ve hasarlı alan ile birebir örtüşen biçimde dokular üretmektir. Bu, bilhassa yüz bölgesini ilgilendiren yaralanmalarda yahut travma sonrası gelişen kemik-kıkırdak doku hasarlarının tedavisinde değerli imkanlar sunuyor. Kıkırdak dokuya misal yapay ipliklerden menisküs üretimini de örnek olarak verebiliriz. Baskı yapılacak olan dokuya ilişkin çizimlerin radyolojik manzaralar üzerinden elde edilmesi nedeniyle cerrah, radyolog, radyoloji teknisyeni ve husus ile ilgili mühendisin ortak çalışması kritik kıymet taşımaktadır. Tedaviyi yönlendirecek olan cerraha sunulan radyolojik imajın net, kusur yahut aldatıcı görünümlerden arındırılmış olması iş birliği içerinde bir çalışmayı gerektirmektedir. Bu nedenle yeni eğitim sistemlerinde 3 boyutlu düşünme kabiliyetini arttırıcı tasarımı da içeren bir eğitim modeli ders planlarında daha fazla yer almalıdır” tabirlerini kullandı.
