Türk profesörden dünyanın en kapsamlı fotokapan literatürü

DOĞU Anadolu ve ABD’nin Utah eyaletinin yaban hayatını yıllardır araştıran Utah ve Koç üniversitelerinde öğretim üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ile öğrencileri, 3 bin 326 bilimsel makaleyi sentezleyerek, fotokapan literatürüne ait dünyanın en kapsamlı çalışmasını yayımladı. Otomatik kameraların yaban hayatı araştırmalarını pandemide de sürdürdüğünü anlatan Şekercioğlu, “Saha çalışması yapan bilim insanları için her gün pahalıdır. Covid-19 salgınında, bilim dünyasında panik havası oluştu; lakin kurduğumuz otomatik hareket sensörlü fotokapan ağlarının göğüslü ve kuşların izini pandemide de süreceğini bildiğimizden pek dertli değildik” dedi.
Dünyaca ünlü bilim insanları ortasındaki tabiat müdafaa bilimci Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, doktora öğrencileri Austin Green ve David Blount ile Utah Eyalet Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Mark Chynoweth’in fotokapanların yaban hayatını muhafaza ve idaresindeki kıymetini anlatan 2 makalesi, ‘Biological Conservation’ ve ‘Frontiers in Ecology and Evolution’ bilimsel mecmualarında yayımlandı. 3 bin 326 bilimsel makaleyi özetleyen çalışma, şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı fotokapan literatürü derleme makaleleri oldu. Bu makalelerde fotokapanların, hayvan çeşitlerinin varlığı, göreli bolluğu, popülasyon yoğunluğu, ömür alanları, aktiviteleri ve sayılarındaki değişiklikler üzere temel araştırma bahisleri için uygun olduğu belirtildi. Fotokapanların, yeni cinsin varlığını ya da yayılımını keşfetmede çok yardımcı olduğu kaydedildi.
İNSANIN YABAN HAYATINA TESİRİ
En kıymetli sonuçlardan biri olarak, fotokapanların; insanların yaban hayatı üzerindeki tesirleri, biyoçeşitlilik alanındaki gelişmeler, üreme ekolojisi, davranış, cinsler ortası etkileşimler hatta hangi avcı çeşitlerin kuş yuvalarına taarruz yaptığının yanıtını vermekte de rol oynayabildiği belirtildi. Araştırma ekipmanı olarak fotokapanlar, iyi araştırma dizaynının değerli tamamlayıcısı olarak gösterildi.
PANDEMİDE ETKİLENMEDİ
Otomatik kameraların yaban hayatı araştırmalarını pandemide de sürdürdüğünü anlatan Prof. Dr. Şekercioğlu, “Saha çalışması yapan bilim insanları için her gün pahalıdır. Bilimsel metodu en âlâ biçimde uygulayabilmeyi hedefleyen araştırmacılar, gereken bilgileri toplayabilmek için ekipmanlarını, prosedürlerini ve vakit çizelgelerini titizlikle hazırlar. Bu sebeple Covid-19 salgınında, bilim dünyasında panik havası oluştu. Ama biz kurduğumuz otomatik hareket sensörlü fotokapan ağlarının göğüslü ve kuşların izini pandemide de süreceğini bildiğimizden pek dertli değildik” dedi.
KAPAN DEĞİL KAMERA
Fotokapanların, hayvan hayatını kısıtlayıcı birer tuzak olmadığını belirten Prof. Dr. Şekercioğlu, “Bunlar sırf araştırmacıların uzak bölgelerde bir ağaca ya da direğe, çoklukla diz hizasında monte ettikleri hareket sensörlü kameralardır. Bu kameralar, yakınlarından geçen hareket halindeki varlıkların fotoğrafını çeker. Fotoğraflar aracılığıyla birçok hayvanın kimliği de saptanabildiğinden, araştırmacılar fotokapanları hayvanlara kişisel olarak müdahale etmeden, onları geniş alanlarda gözlemlemek için de kullanabilir” diye konuştu.
SAHADAKİ GÖZ
Fotokapanların değerli tabiat muhafaza fonksiyonunu de yerine getirdiğini belirten Şekercioğlu, “Halk, tabiat korumacıları ve orman bekçileri sokağa çıkma yasaklarından ötürü konutta kalırken, yabanî alanlara müsaadesiz girenler, kaçak avcılar ve kaçak ağaç kesenler aktivitelerine devam etti. Sokağa çıkma yasakları boyunca ve bugüne kadar pek çok noktada sadece fotokapanlar alandaki gözümüz olabildi. Artık GSM şebekesiyle çektiği fotoğrafı anında e-mail gönderen fotokapanlar var. Bu sayede, bir kaçak avcı fotokapanı görüp kırsa bile onun fotoğrafları çoktan yetkililere yollanmış oluyor” dedi.
200 KİŞİLİK İSTEKLİ GRUP
Fotokapanların harika birer araç olduğunu belirten Prof. Dr. Şekercioğlu, “KuzeyDoğa Derneği grubumla birlikte 15 yıldır Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki ayı, kurt, vaşak, porsuk, karaca, tilki ve başka yaban hayatını fotokapanlarla araştırıyoruz. Ayrıyeten Utah’taki doktora öğrencim Austin Green’in yonettiği Utah bölge halkından oluşan ve 200 gönüllüyü aşan grupla Salt Lake kenti etrafındaki yedi kanyondaki 300 fotokapanı, Wasatch Front kanyonlarında yaşayan yaban hayatını incelemek için de kullanıyoruz” diye konuştu.
PUMA, KARA AYI, KURT
Kameraların bugüne kadar puma (dağ aslanı), kara ayı, kır kurdu, sığın (mus) geyiği, wapiti (Amerikan kızıl geyiği) ve Amerikan vaşağı üzere pek çok hayvanın on binlerce imajını yakaladığını anlatan Şekercioğlu, şunları söyledi:
“Covid-19 tedbirleri başladığında Austin eğitim malzemelerini internete taşıdı ve arazi takımındaki insanların, ekipmanlara birbiriyle temas etmeden ulaşmalarını sağladı. Böylelikle salgın şartlarına süratle adapte olundu ve kitle kaynaklı bilgi girişi ise her zamanki üzere devam etti. Bölge halkından oluşan gönüllülerin gayretleri ilham vericiydi.”
ABD’NİN ÜLKE ÇAPINDAKİ BİRİNCİ GÖĞÜSLÜ SAYIMI; SNAPSHOT USA
Utah’taki fotokapan verileriyle ABD’nin ülke çapındaki birinci göğüslü sayımı SNAPSHOT USA 2019’a da katıldıklarını açıklayan Prof. Dr. Şekercioğlu, “Alaska ve Hawai de dahil 50 eyalette 1509 fotokapan, 14 haftada 166 bin 36 fotoğraf çekerek 83 göğüslü cinsini kaydetti. Bundan sonra her sene gerçekleştirerek ABD’deki göğüslü popülasyonunun değişikliklerini ölçeceğiz. Bu çalışma, koordineli olarak çalışan bilim insanlarının, fotokapanlarla tüm bir kıtanın memelilerinin durumunu tıpkı anda ölçebileceğini de gösterdi. Ümidimiz, Türkiye’nin tüm bölgelerini hatta vilayetlerini de birebir anda kapsayan benzeri bir fotokapan çalışmasının gerçekleşmesi” diye konuştu.
Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, doğayı ve yaban hayatını yok etmeye çalışanlar olsa da ekolog, tabiat muhafazacı ve orman koruma memuru üzere bazı kişilerin aynı yaban hayatını korumak için özveriyle çalıştığına işaret etti. 
TÜM DÖNEM DATA TOPLANDI
Fotokapanların yılın başında kurulup, saha dönemi bitene kadar toprakta bırakılabileceğini anlatan Austin Green ise global boyutta pek çok fotokapan projesinin pandemi kısıtlamaları mühletince saha çalışmalarında bilgi toplamaya imkan sağladığını kaydetti. Green, “Yeni modellerin hepsi harikulâde pil ömrü ve bellek kapasitesine sahip. Bu yüzden kısıtlamalardan evvel kurulumunu yaptığımız kameraları bütün saha dönemi boyunca kullanabildik ve bu sayede tüm dönem boyunca data toplayabildik” diye konuştu.
Gönüllülerin ise bütün güç misyonların üstesinden gelmeyi başardığını belirten Green, “Bu deneyimden öğrendiğim bir şey varsa en kuvvetli vakitlerde bile işi tamamlamak için her şeyi göze alabilecek insanların varlığıdır. Bundan sonraki araştırmalarımı da daima bunun şuuruyla yapacağım” dedi.