Hüseyin ÇAKMAK / İstanbul, KORONAVİRÜS aşılamaları arttıkça, bilhassa 50 yaş üzeri bayanların mamografi taramalarında tek taraflı koltuk altı lenf bezi tutulumlarına sıkça rastlamaya başladıklarını söyleyen Radyoloji Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Türkan İkizceli uyardı: “Aşıya bağlı da olabiliyor. Bu, bağışıklık sisteminin bir cevabıdır ve geçicidir. Bilhassa tek taraflı lenf tutulumlarında göğüs kanseri kuşkusuyla ileri tetkikler yapmak yerine 3 ay takip öneriyoruz. Radyologların, hastanın aşı ya da kovid geçmişini sorgulaması; hastaların da mamografiye gittiğinde aşı takvimi ya da geçirilmiş kovid enfeksiyonunu kesinlikle tabiplerine bildirmeleri gerekiyor. Öte yandan kovid nedeniyle tek mamografi taramasını aksatan bayanlarda bile kanserden vefat riski artıyor. Maalesef önümüzdeki 10 yıl göğüs kanserinden ölümlerde artış bekliyoruz.”
Meme kanserinin en kıymetli belirtilerinden biri olan koltuk altı lenf bezlerindeki tutulumlar, bedenin bağışıklık karşılığı nedeniyle bazen enfeksiyon ya da aşıdan sonra da gelişebiliyor. Lakin birebir periyotta mamografi taramasına giden bayanlarda, bilhassa tek taraflı lenf tutulumu, göğüs kanseriyle karışabiliyor. Enfeksiyonlarda çoklukla çift taraflı tutulum olduğu için, birçok vakit göğüs kanserinden çarçabuk ayırt edilebildiğini belirten Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyoloji Kliniği İdari Sorumlusu Yrd. Doç. Dr. Türkan İkizceli, göğüste kitle olmasa da tek taraflı lenf tutulumlarında kanser kuşkusunun akla daha çok geldiğini belirterek, “Kovid aşılamalarının artmasıyla bir arada, mamografi taramasına gelen bayanlarda tek taraflı lenf tutulumlarına daha sık rastlamaya başladık. Bilhassa aşı yaş takviminin düşmesiyle bir arada, bu tip olgulara çok daha fazla rastlayacağımızı düşünüyoruz. Hastaların gereksiz yere biyopsi üzere ileri girişimsel tetkiklere yönlendirilmemesi için, radyologlar ortasında bu hususta bir farkındalık oluşmalı. Hastalarımızın da mamografi taramasına gittiklerinde, hekimlerine kesinlikle aşı takvimleri ve varsa kovid enfeksiyonu geçmişini bildirmesi gerekiyor” dedi.
“AŞILAMALAR BAŞLADIĞINDAN BERİ, TEK TARAFLI TUTULUM DAHA ÇOK GÖRÜYORUZ”
Kovid pandemisiyle birlikte bilhassa ağır akciğer tutulumu olan hastalarda, iki taraflı aksiller (koltuk altı) lenf tutulumuna sıkça rastladıklarını anlatan Yrd. Doç. Dr. İkizceli, “Fakat son vakitlerde aşı başladığından bu yana, daha çok tek taraflı aksiller lenf nodu tutulumu gördüğümüz hadiseler dikkatimizi çekiyor. Bu bir immün karşılık, süreksiz bir durum. Zati çift taraflı tutulumlarda hastada enfeksiyon geçmişi de varsa, teşhiste çok fazla zorlanmıyoruz. Lakin 40-50 yaş üzeri bayanlarda mamografi taramasında tek taraflı lenf tutulumu varsa, olağanda aklımıza göğüs kanseri gelir. Önümüzdeki günlerde aşılamanın çok daha artacağını düşünecek olursak, radyologların bu bahiste farkındalığının artmış olması gerekiyor. Zira eş vakitli göğüs kanseri bulguları ile karışabilir yahut aşıya bağlı bu aksiller tutulum, göğüs kanseri açısından yanlış olumlu teşhislere neden olup hem hastanın psikolojisini olumsuz etkileyebilir, hem de ek radyolojik süreçlerin artmasına, girişimsel tekniklerin gereksiz kullanımına ve sıhhat maliyetlerinin de yükselmesine neden olabilir” diye konuştu.
“NORMALDE BİYOPSİYLE EMİN OLMAK İSTERİZ”
Meme kanseri taramasında üzerinde durulan en değerli ögenin hastanın ferdî hikayesi olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. İkizceli, şunları tabir etti:
“Meme kanseri kuşkusuyla ileri basamak tetkikler için en belirleyici faktör, hastanın yaşının yanı sıra aile hikayesidir. Ailesel risk faktörü olan bir bayanda, 40 yaş üzeri ya da daha genç olsun fark etmez, tek taraflı lenf tutulumu varsa, biz her vakit kuşku ile bakıyoruz. Bu devirde öncelikle ileri inceleme metodu olarak göğüs MR’ı kullanılabilir. Mamografi esasen kullandığımız bir sistem. Ancak kesinlikle histopatolojik olarak ismini koymak durumunda kalıyoruz. Zira göremediğimiz bir okült göğüs kanseri dediğimiz (meme dokusunda kitle olmayan fakat lenflerden birinde ortaya çıkabilen kanser) durum olabilir. Onu ekarte etmemiz gerekiyor. Bütün görüntüleme sistemlerine karşın teşhis koyamadığımız durumlarda, kesinlikle biyopsiyle emin olmak isteriz.”
“AŞI OLANDA ÖNCELİK BİYOPSİ DEĞİL, KISA ARALIKLARLA 3 AYLIK TAKİP”
Yrd. Doç. Dr. Türkan İkizceli, aşı kıssası olan, aşıdan bir ya da iki hafta sonra çektirilen mamografide tek taraflı bir lenf tutulumu görülen hastaların artık birinci olarak çabucak biyopsi üzere ileri incelemelere yönlendirilmesi yerine, kısa aralıklarla takibinin önerildiğine dikkat çekerek şu ihtarlarda bulundu: “Bu takip çoklukla 4 hafta ortayla, 3 ay formunda planlanır. 3 ay sonra, hala bu tutulum devam ediyorsa, o vakit eşlik eden bir göğüs kanseri olduğu da düşünülerek bunun biyopsi ile teşhisinin konulması gerekiyor. Mamografi taramasına ya da rastgele bir göğüs şikayeti ile denetime gelmiş hastaların kesinlikle ve kesinlikle Kovid tutulum geçmişini yahut aşı takvimini tabiplerine bildirmeleri gerekiyor.”
“3 AY, ÇOK BÜYÜK BİR GECİKMEYE NEDEN OLMAZ”
Aşıdan sonra çok sık görülen bir tablo olmaya başladığı için tek taraflı lenf tutulumlarında biyopsiden evvel takip tercih ettiklerini belirten Yard. Doç. Dr. İkizceli, bunun mümkün bir kanser durumunda gecikmeye neden olup olmayacağı konusunda ise şu bilgileri verdi:
“Bu hastalarda diyelim bir de altta yatan göğüs kanseri var sahiden. 3 ay sonra teşhisini alması, birçok tümör açısından kanserinin ilerlemesi manasında çok büyük bir risk oluşturmuyor. Zira göğüs kanserinin olumlu tarafı, bilhassa erken evrede tespit edilen göğüs kanserlerinde, ‘tumor doubling time’ dediğimiz, tümörün ikili katlama vakti uzun bir süreç alıyor. Yani aksiller lenf nodundaki kuşkulu tutulumun ismini koyuncaya kadarki bu üç aylık takip müddetinde göğüs kanserinde bir ilerleme ekseriyetle olmuyor. Bu nedenle bunu öncelikle enfeksiyon ve aşıya yönelik düşünüp takip ettikten sonra şayet hala sebat ediyorsa ileri incelemeye geçebiliriz.”
“SON MAMOGRAFİ TARAMASINI ATLAMAK BİLE RİSKİ YÜZDE 29 ARTIRIYOR”
Pandemi nedeniyle mamografi taramalarını aksatan bayanların sayısının, tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de arttığını söyleyen Yrd. Doç. Dr. İkizceli, önümüzdeki 10 yılda göğüs kanserine bağlı ölümlerin artmasından tasa edildiğini belirtti. Bu hususta yapılan çalışmalara nazaran mamografi taramasına aksatmadan devam eden bir bayanla, tek bir taramayı dahi kaçıran bir bayan ortasında risk açısından yüzde 29 fark oluştuğuna değinen Yrd. Doç. Dr. İkizceli, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ülkemiz, son 5-6 yıldır ulusal mamografi taramasına geçti ve bunun ehemmiyetini sahiden çok düzgün gördük. Erken evre göğüs kanseri tespitinde, besbelli derecede artış oldu. Göğüs kanserinden ölümlerin azalması manasına geliyor bu. Lakin kovid periyodunda maalesef bayanlar mamografi taramalarını aksattı. Polikliniklerde daha çok göğüs ağrısı yahut enfeksiyon olgularını gördük geçtiğimiz yıl. Bunun ilerideki yansıması nasıl olacak, telaşlıyız. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki sistemli olarak mamografi ile göğüs taramasına katılan bayanlarla sistemsiz, yani bazen yaptırıp ortada bir taramasını atlayan bayanlar ortasında bilimsel olarak göğüs kanserine yakalanma ve göğüs kanserinden mevt riski açısından önemli bir fark var. Taramalarına tertipli devam etmeyen bayanlarda, göğüs kanseri riski yüzde 50 daha yüksek. Yalnızca son taramasını atlayan bayanlarda bile yüzde 29 fark ortaya çıkıyor. Bu da önümüzdeki yıllarda kovidden ötürü göğüs kanseri taramasına, mamografiye gelmeyen olguları, erken evre göğüs kanseri olarak yakalayamayacağımız manasına geliyor. Kendi pratiğimizde de bilhassa şu sıralar en az evre 2 yahut evre 3’de yakalayabildiğimiz olgular görüyoruz. Sorduğumuzda, ‘Kovid vardı, 1 yıldır gelemedik kontrollere’ diyor, hastalar. Maalesef eski datalara dayanarak yaptığımız çalışmalardan aldığımız bilgilere nazaran, önümüzdeki 10 yıl içerisinde göğüs kanserinden ölümlerde önemli artış bekliyoruz. Bu nedenle de en kıymetli tavsiyemiz, ne olursa olsun bilhassa mamografi taramalarının aksatılmaması gerektiği.”
