Kadıralak Yaylası’nın muhafaza statü değişikliği kararı iptal 

İnan KALYONCU/TRABZON, – TRABZON’un Tonya ilçesinde, her yıl nisan ayında açan ve Memleketler arası Bern Mukavelesi gereği korunan ‘mavi yıldız’ çiçeğinin yetiştiği Kadıralak Yaylası’nın, ‘3’üncü derece doğal sit alanı’ olan statüsünün ‘sürdürülebilir muhafaza ve denetimli kullanım’ alanı olarak değiştirilmesinin iptali istemiyle açılan dava sonuçlandı. Mahkeme, Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Komitesi’nin 26/05/2017 tarih ve 785 sayılı statü değişikliği kararını iptal etti. Mahkemenin gerekçeli kararında, doğal sit alanındaki 144 kritik flora cinsten 37’sinin global ölçekte kıymetli derecede tehlike kategorisi kapsamında bulunduğuna yer verildi.
Tonya ilçesinde, her yıl nisan ayında açan ve Memleketler arası Bern Sözleşmesi gereği korunan, ince ve uzun yapraklı ‘mavi yıldız’ çiçeğinin yetiştiği, Karadeniz’in beğenilen yerleri ortasındaki Kadıralak Yaylası’nın ‘3’üncü derece doğal sit alanı’ olan statüsünün ‘sürdürülebilir müdafaa ve denetimli kullanım’ alanı olarak değiştirilmesi, yargıya taşındı. Yeni statünün, yaylanın doğal yapısını bozacağını öne süren bölge halkı, Trabzon Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Kurulu’nun 26 Mayıs 2017 tarihli ve 785 sayılı kararının iptali istemiyle Trabzon Yönetim Mahkemesi’nde dava açtı.
‘RED’ KARARI BOZULDU
Davayı 27 Mart 2018’de reddeden mahallî mahkemenin kararı, Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 2’nci Yönetim Dava Dairesi’nce bozuldu. İstinaf Mahkemesi çevre, ziraat ve orman mühendisleri ile peyzaj mimarı, zoolog, biyolog ve botanik uzmanlarından oluşan heyetle eksper keşfi yapılarak, yaylanın ‘sürdürülebilir muhafaza ve denetimli kullanım’ alanı özelliği taşıyıp, taşımadığının tespit edilmesi istedi.
BİLİRKİŞİ KEŞFİ YAPILDI
Trabzon Yönetim Mahkemesi, uzmanların iştiraki ile yaylada keşif yaptı. Yaylanın müdafaa statüsünün değiştirilmesi kararının Milletlerarası Bern Mukavelesi’ni ihlal ettiği ve Türkiye’nin tazminat ödemekle karşı karşıya kalacağını savunan hukukçular ile yöre halkı da karardan vazgeçilmesini istedi. Yaylanın statü değişikliğinin önünü açan Trabzon Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Heyeti raporunun da bilimsel gerçeklerden uzak olduğunu savunan bölge halkı, değişiklik halinde yaylanın korunamayacağını, doğayı bozacak teşebbüslerin önünün açılacağını belirtti. Davalı yönetim ise statünün değiştirilmesinin çevreyi muhafazada rastgele bir mani oluşturmayacağını savundu.
KARAR İPTAL EDİLDİ
Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi, Trabzon Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Komitesi’nin 26/05/2017 tarih ve 785 sayılı Kadıralak Yaylası’nın ‘3’üncü derece doğal sit alanı’ olan statüsünün ‘sürdürülebilir muhafaza ve denetimli kullanım’ alanı olarak değiştirilmesi tarafındaki kararını iptal etti.
‘144 KRİTİK FLORA ÇEŞİDİ VAR’
Mahkemenin gerekçeli kararında doğal sit alanındaki endemik cinslere vurgu yapılarak şu tabirlere yer verildi: 
“Doğal sit alanı içinde 144 kritik flora çeşidi belirlendiği, 2’sinin ise kritik düzeyde endemik çeşit olduğu, 11 tıbbın ise tehlikede (EN) kategorisinde değerlendirildiği, 24 adedinin hassas (VU) tehlike kategorisinde olduğu, alanda bulunması beklenen 37 tıbbın global ölçekte kıymetli derecede tehlike kategorisi kapsamında yer almaktadır. Başka çeşitlerin de global ve ulusal ölçekte farklı tehlike kategorilerinde yer aldığı, alanda bulunan mavi yıldız çiçeğinin de tehlike kategorisinde bulunan ve müdafaa altına alınan endemik çeşitlerden birisi olduğu, 8 iki ömürlü ve 8 sürüngen tipinin alanın uygun habitatlarında bulunabileceğinin belirlenmiştir. İki ömürlüler arasındaki 3 tıbbın, sürüngenlerden ise 2 cinsin ‘kritik tür’ olarak değerlendirildiği, alanda bulunan 33 göğüslü çeşidinden 3 adedinin kritik cinslerdir. Kadıralak Yaylası’nın merkezi kısmında insan faaliyetlerinin ve yapılaşmanın çok olduğu, lakin merkezin dışına hakikat ormanlık alanlarda bu faaliyetlerin kesildiği, bu ormanlık alanların doğal karakterlerini koruduğu ve yaban hayvanlarının barınma, beslenme ve üreme üzere hayati gereksinimlerini temin edebileceği uygun yaşama kaidelerine sahip olduğu görülmektedir.”
‘KRİTİK TİPLER İÇİN ÜREME VE HAYAT ALANI’
Yerleşim alanlarının dışında müdahalenin az olduğu doğal alan olduğuna vurgu yapılan yaylanın merkezi kısmı dışında kalan yerlerin kritik cinsler için üreme ve ömür alanı olduğuna vurgu yapılan kararda, “Oluşturduğu bölgesel, ulusal yahut dünya ölçeğinde harikulâde ekosistemleri, çeşitleri bulundurduğu, jeolojik, jeomorfolojik özelliklerinin korunduğu, genel olarak insan tesiri olmadan meydana geldiği, insan faaliyetleri sonucu bozulma yahut tahrip olma riskinin yüksek olduğu, doğal süreçler yahut vakitle hudutlu müdahalelerle dönüşebilme kabiliyetine sahip olduğu, korunacak maksat cins yahut cinslerin üreme alanlarını ihtiva ettiği, hasebiyle kesin korunacak hassas alanlara ait ayırt edici kriterlerden birkaçını içerdiği göz önüne alındığında, Kadıralak Yaylası’nın yerleşim alanlarını içine alan ve ormanlık alanın dışında kalan bölgelerin ‘sürdürülebilir ve denetimli kullanım alanı’ olarak, ormanı kapsayan alanların ise ‘nitelikli müdafaa alanı’ olarak belirlenmesine ait süreçte hukuka uygunluk bulunmamaktadır” görüşlerine yer verildi.
KADIRALAK YAYLASI
Tonya ilçesine 9 kilometre uzaklıktaki Kadıralak Yaylası, her yıl nisan ayında açan ‘mavi yıldız’ çiçekleri ile mora bürünüyor. Yok olma tehlikesi bulunan, ince ve uzun yapraklı çiçek, Memleketler arası Bern Mukavelesi gereği Türkiye’nin korumakla yükümlü olduğu endemik bitkiler ortasında bulunuyor. Nisan ayında tabiat fotoğrafçılarının akınına uğrayan Kadıralak Yaylası, ‘tabiat parkı’ ilan edilmişti.