İSTANBUL, – Dünya genelinde birçok devletin kripto paraya aralıklı olduğunu söyleyen Ekonomist Rahmi İncekara, teknoloji çağında kripto paraların kıymetli bir yer tuttuğunu aktardı. Tüm kripto para ünitelerinin toplam piyasa pahasının 2 trilyon doları aştığını belirten İncekara, “Türkiye, merkeziyetsiz olan kripto para kullanımı konusunda dünyada dördüncü, Avrupa’da ise birinci sıradadır” dedi.
İstanbul Kent Üniversitesi’nden Ekonomist Rahmi İncekara, son periyotta epey gündemde olarak kripto paralar üzerine bilgi verdi. Kripto para nedir? Özellikleri nelerdir? Dijital paralarla ortasında nasıl farklılıklar vardır? Üzere sorulardan yola çıkan İncekara, geçen günlerde Merkez Bankası’nın (MB) yayınladığı kripto paraların alışverişlerde kullanılmasının önüne geçen yönetmeliğine ait de değerlendirmelerde bulundu.
KRİPTO PARALAR MERKEZİYETSİZDİR
Kripto paranın şifreleme kullanan nakite alternatif olarak tasarlanmış, dijital varlık olduğunu söyleyen ekonomist Rahmi İncekara, “Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin bilakis tümüyle merkeziyetsizlerdir. Bu haliyle kripto varlıklar ‘anonim’ bir özellik göstermektedir. Merkeziyetsizliğin yanı sıra, süreç ve kripto para sahip kayıtları, yeni kripto para arzı oluşturma kuralları, kripto para sahipliğinin yalnızca sahibince ispat edilebilmesi ve yalnızca sahibinin buyruğuyla el değiştirebilmesi, tıpkı anda birebir kripto para için birden fazla süreç yapılırsa yalnızca birinin yerine getirilmesi üzere çeşitli özellikleri de bulunmaktadır” diye konuştu.
KRİPTO PARA İLE DİJİTAL PARA ORTASINDAKİ FARKLAR
Kripto paranın dijital cüzdanlarda saklandığını belirten Dr. Öğrt. Üyesi İncekara, “Saklanan para, paranın kayıtlardaki sahibinin yalnızca kendisinin bileceği, akılda tutulmaya uygun olmayan şifrelerden ibarettir. Dijital para, merkezi bir otorite tarafından çıkarılmakta ve denetim edilmektedir. Kripto paraların gerisinde merkezi bir otorite bulunmamaktadır. Kripto para ‘anonimdir’. Dijital paralarla gerçekleştirilen süreçler, kullanıcıların gerçek kimlikleri ile ‘açık’ bir halde yapılırken, kripto parayla yapılan süreçler rastgele bir merkezi otoriteyle paylaşılmayan bilgiler nedeniyle ‘gizli’ statüdedir. Dijital paralar, pek çok ülke tarafından yasal düzenlemelerle düzenlenmesiyle gerçekleşmiştir. Pek çok ülke ‘dijital para’ projesiyle kendi dijital paralarını üretme kademesindedir. Kripto paralar ise epeyce sonlu sayıda ülke tarafından düzenlemeye tabi tutulmuştur. Kripto paraların fiyat dalgalanmaları dijital paralara kıyasla epeyce fazladır” tabirlerini kullandı.
“KRİPTO PARALARIN KABUL GÖRMESİ VAKİT ALACAK”
Tedavüldeki paralar ile kripto paraların benzeştikleri istikametler olduğuna dikkat çeken Dr. Öğrt. Üyesi İncekara, “Taşınabilirlik, dayanıklılık, bölünebilirlik, homojenlik, standart olma, taklit edilememe, vakit içinde kıymetini koruyabilme üzere özellikler benzeşen istikametler olarak karşımıza çıkmaktadır. Genel kabul görme noktasında ise kripto paraların önünde biraz daha vakit bulunmaktadır. İşlevler açısından değerlendirildiğinde de tedavüldeki paralar ile kripto paralar ortasında birtakım benzerlikler ve farklılıklar bulunmaktadır. Kripto paralar, tedavül paralar üzere yatırım ve tasarruf aracı statüsündedir. Değişim aracı olması ve paha ölçüsü olması kripto paraların, tıpkı tedavüldeki paralar üzere işlevlerini tabir ederken, bu iki işlev şu sıralar global gündemi meşgul etmektedir. İktisat siyaseti aracı olma özelliği ise kripto paralar için şu anda uzak bir maksat görünmektedir” dedi.
DEVLETLER KRİPTO PARALARI ‘ENDİŞE KAYNAĞI’ OLARAK GÖRÜYOR
Kripto para yönelik en değerli tenkit devletler tarafından yapıldığını söyleyen Rahmi İncekara, “Merkezi bir otoriteye bağlı olmayan kripto paralar, devlet kontrolü dışında hudut ötesi anonim havale imkanıyla terör, mafya, yasa dışı kumar, internet zorbalarına yakalanmadan rehine diyeti teslim alabilmeleri, para kaçırma, aklama ve vergi kaçırma konusunda itham edilmektedir. ABD’nin yeni Hazine Bakanı ve eski Fed Lideri Janet Yellen, kripto para ünitelerini tam da bu noktada ‘endişe kaynağı’ olarak tanımlamıştır. Avrupa Merkez Bankası Lideri Christine Lagarde, kripto paraları ‘spekülatif bir yatırım aracı’ olarak nitelendirmiştir” diye konuştu.
FİNANS KURUMLARI VE BANKALARA NAZARAN: VARLIK BALONU
Kripto paraların kabul görmesinin önünde birtakım mahzurlar olduğunu aktaran İncekara, “Geleneksel finans sistemi içerisinde yer alan finans kurumları ve bankalar, merkezsiz kripto paraların garantisinin olmadığını, bir ‘varlık balonu’ üzere belli bir müddet sonra patlayacağını belirtmektedir. Devlet denetiminde bir merkezi kripto para seçeneğinin şimdi uzak bir ihtimal olması, kripto paraların getirdiği pazar ve teknoloji geliştirme faaliyetlerini diğer ülkelere kaptırmanın istenmemesi, kripto paraların iktisatların genelinde hissesinin düşük olması, kripto parayı kimlerin kullandığı, kripto paralar ile ilgili değişen siyasetler kripto paralar için genel kabul görme konusunda kıymetli bir manisi teşkil etmektedir” sözlerini kullandı.
EN SIK YAPILAN TENKİTLER
Sık yapılan tenkitleri sıralayan İncekara, “Kripto paralar üretilirken güç israfına yol açması, kripto paraların adaletten saklama aracı olarak fonksiyon görmesi, kripto para kurlarının günlük volatilitesinin (yükselişler ve düşüşler) yüksek olması eleştirilen mevzular ortasında yer almaktadır” dedi.
MB’NİN KARARI
Merkez Bankası’nın kripto varlıkların ödemelerde direkt yahut dolaylı formda kullanılamayacağına yönelik Resmi Gazete’de yayınladığı yönetmeliği de pahalandıran İncekara, “Bu yönetmeliğe nazaran, kripto varlıkların ödemelerde kullanılması ‘’telafisi olmayan mağduriyetler’’ yaratabilmektedir. Yeni yönetmelikle, kripto parayla alışveriş yapılması ve ödeme kuruluşlarının kripto para alım-satımı yapılan platformlara para transferinde aracı olarak kullanılması yasaklandı. Tedavüldeki para üzere süreç görme özelliğine sahip olma noktasında değerli bir atılım içerisinde bulunan kripto varlıklara yönelik bu düzenleme, kripto varlıkların ‘genel kabul görme’, ‘alışverişlerde yer kullanılma’, ‘tabana yayılma’ işlevlerini olumsuz etkilemiştir. Zira, düzenleme öncesi pek çok firma, kripto varlıklar ile ödeme alma kararı vermişti” diye konuştu.
KRİPTO PARANIN PİYASA PAHALARI 2 TRİLYON DOLARI AŞTI
Tüm kripto para ünitelerinin toplam piyasa pahasının 2 trilyon doları aştığını belirten İncekara, “Türkiye, kripto para kullanımı konusunda dünyada dördüncü sırada, Avrupa’da da birinci sırada bulunmaktadır. İçinde bulunduğumuz çağ ‘teknoloji’ çağıdır. Geleceğin para ünitesi olan kripto para konusunda düzenlemelerin teşvik edici nitelikte olması epey değerlidir. Kripto para kullanımında Avrupa’da lider dünyada ise dördüncü sırada bulunan Türkiye’nin rekabet avantajı açısından kripto paraların ödeme aracı olarak kullanabilmesinin önünü açması gerekmektedir. Pazarlama, alışveriş, ödemeler konusunda pek çok bölümde kar elde etmenin bir yolu da alternatif finansman aracı kripto varlıklardır. Döviz kazandırıcı süreçler başta olmak üzere, turizm, ihracat ve pek çok alanda ülkemize finansal girdi sağlayabilmektedir. Önümüzdeki günlerde kripto varlıklarla ilgili düzenlemelerin devam etmesi muhtemeldir” sözlerini kullandı.
