TÜRK Karaciğer Araştırmaları Derneği İdare Konseyi Üyesi ve Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Sabahattin Kaymakoğlu, pandemi periyodunda hastaneye gitme kaygısıyla takiplerini aksatan karaciğer hastalarının, karnı su toplamış, ağır enfeksiyon tablosuna girmiş ya da ileri evre karaciğer kanseri tablosuyla acillere başvurmaya başladığını söyledi. Kovid-19 geçiren hastalarda akciğerden sonra en çok karaciğer ve sindirim sistemi organlarının etkilendiğini de vurgulayan Prof. Dr. Kaymakoğlu, “İstanbul Tıp Fakültesi’ne yatırdığımız 554 Kovid hastasının yüzde 28’inde karaciğer enzimleri yüksekti. Ağır bakım yatışları bu hastalarda daha sıktı. Üstelik bu şahısların evvelden bir karaciğer hastalığı da yoktu” dedi.
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Kolu Öğretim Üyesi ve Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği İdare Konseyi Üyesi Prof. Dr. Sabahattin Kaymakoğlu, tıpkı kanser ve kalp hastalıklarında olduğu üzere pandemi devrinde Kovid olma kaygısıyla hastanelere gitmekten kaçınan karaciğer hastalarının, çok daha ağırlaşmış tablolarla acillere başvurmaya başladıklarını söyledi. Prof. Dr. Kaymakoğlu, “Kovid-19 hastalığı temel itibariyle akciğer problemleriyle karşımıza çıkıyor. Ancak hastaların yüzde 20 ila 50’sinde akciğer dışı değişik organ sistemlerinde de sorunlara sebep oluyor. Akciğer dışı tutulumun en sık olduğu organların başında ise sindirim kanalı ve karaciğer geliyor. Münasebetiyle Kovid-19 teşhisiyle hastaneye yatan hastalarda, karaciğer, mide ve bağırsaklarla ilgili sorunlar de ortaya çıkıyor. Bu da Kovid’in daha ağır seyretmesiyle sonuçlanıyor” dedi.
KOVİD’DE KARACİĞER HASARI AĞIR BAKIM GEREKSİNİMİNİ ARTIYOR
Karaciğer ve sindirim sistemi Kovid’den etkilenen hastalarda ağır bakım ve teneffüs aygıtı muhtaçlığının da daha fazla olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kaymakoğlu, “Özellikle karaciğer açısından baktığımızda, Kovid-19 teşhisiyle İstanbul Tıp Fakültesi’ne yatırdığımız 554 hastamızın, yüzde 28’inde karaciğer enzimlerinin yüksek olduğunu tespit ettik. Bunlar evvelden karaciğer hastalığı olmayan bireylerdi. Bu hastaların ağır bakımı yatışları da daha fazla oldu. Hali hazırda karaciğer hastalığı olan bir kişi Kovid’e yakalanırsa bu çok daha makûs, daha önemli bir seyir manasına geliyor. Hele bu karaciğer hastalığı evre olarak daha ilerideyse yani siroz evresinde ise, katiyen hasta açısından olumsuz risk faktörü manasına geliyor. Hem ağır bakım muhtaçlığı, hem teneffüs aygıtı muhtaçlığı daha fazla oluyor bu hastalarda. Hastanede yatış mühleti uzuyor ve hastanın kaybedilme riski artıyor” diye konuştu. Kaymakoğlu, tek başına Kovid’e bağlı vefat riskinin yüzde 2-3 civarında olduğunu, lakin karaciğer hastasında Kovid-19 görülmesinin riski yüzde 10’a çıkardığını vurgulayarak “Eğer hastada karaciğer yetmezliği bulgusu da varsa risk yüzde 30-40’lara çıkabiliyor. Hasebiyle karaciğer hastalarının sirotik evrede ise Kovid-19’a yakalanması korktuğumuz bir tablodur” dedi.
“KARNI SU TOPLAMIŞ HASTALAR GELMEYE BAŞLADI”
Kovid-19 sürecinde kronik hastalığı olan ve bir nedenle hekim takibi gereken hastaların olumsuz etkilendiğini belirten Prof. Dr. Kaymakoğlu, gerek Kovid kapma endişesiyle gerekse Kovid olayları nedeniyle bir devir öteki kliniklerin hizmet vermemesi nedeniyle hastaların denetimlerinin aksadığına işaret etti. Kaymakoğlu, “Bu hastaların her hastanede bağlandıkları tabipleri ve merkezler vardı. Fakat hastaneler bu süreçte kaynaklarını Kovid-19 için seferber ettiler. Ayrıyeten hastalarda da ‘hastaneler Kovid açısından tehlikeli’ algısı oluştu. Bu da kronik hastalıklarda hem takip, hem de teşhis konusunda gecikmelere yol açtı. Karaciğer sirozlu bir hasta ya da siroz öncesi evredeki bir hasta, hem aldığı ilaçlar, hem de hastalığın yol açtığı komplikasyonlar yüzünden belli aralıklarla izlenmek zorundadır. Hasta bu takiplerine gelmediğinde umulmadık komplikasyonlarla kötüleşerek acillere başvurmaya başladı. Örneğin karnı su toplayarak, önemli enfeksiyon gelişerek, karaciğer kanseri gelişerek ya da varis kanaması ile acil polikliniklerine gelmeye başladılar. Acil polikliniklerine gelen kronik karaciğer hasta sayısında bu nedenle bu periyot çok büyük bir artış yaşıyoruz. Bu hiç istemediğimiz bir durum” dedi.
“KRONİK BAĞIRSAK HASTALIĞI OLANLAR DA ÇOK DİKKATLİ TAKİP EDİLMELİ”
Prof. Dr. Kaymakoğlu, iltihabı bağırsak hastalığı olarak bilinen ülseratif kolit ve Crohn hastalarının da Kovid açısından yüksek riskli kümede olduklarını vurgulayarak şu ikazlarda bulundu: “Altta yatan bu hastalıklar Kovid’de daha berbat bir seyre sebep olabiliyor. Zira bu hastaların daima kullandığı birtakım ilaçlar Kovid seyrini olumsuz etkileyebiliyor. Münasebetiyle bu hastaların idaresi de Kovid pandemi sürecinde özellik arz ediyor. Bu hastaların da takiplerini, denetimlerini asla aksatmaması gerekiyor.”
“1 MİLYON 250 BİN KİŞİ HEPATİT B OLDUĞUNDAN HABERSİZ”
Türkiye’de yaklaşık 950 bin karaciğer sirozlu hasta olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sabahattin Kaymakoğlu, 70 bin civarında da karaciğer kanserli hasta bulunduğunu söyleyerek “Karaciğer hastalıklarının en temel özelliği, uzun mühlet hiçbir şikayete sebep olmamasıdır. Hastaların üçte ikisinde hiçbir şikayet görülmez hastalığın bir komplikasyonu gelişene kadar. Türkiye’de Hepatit B virüsü taşıyan 2 milyon kişi olduğu kestirim ediliyor. Bunların 1 milyon 250 bini teşhisini bilmiyor. Yeniden 400 bine yakın Hepatit C hastası olduğu varsayım ediliyor ancak bunların da yaklaşık 250 bini teşhisini bilmeden ortamızda dolaşıyor. Bu bireylerin teşhis alması gerekiyor. Bunun için de hastaneye başvurmaları gerekli. Halbuki pandemi sürecinde teşhis sayısı çok azaldı. Hastalıklar mı bitti? Hayır. Hastalara, hastaneye gelmedikleri için bu sayılar düştü” dedi.
“KARACİĞER NAKİLLİ HASTALAR DAHİL, TÜM HASTALARIMIZ AŞI OLABİLİR”
Aşılamanın da ilerlemesiyle bir arada hastaların yavaş yavaş denetimlerine gelmekte daha yürekli olduklarına da dikkat çeken Prof. Dr. Kaymakoğlu, aşılamanın da kıymetine değinerek şunları söyledi: “Aşılamalarla bir arada hastalarımızın hastanelere gelmekle ilgili çekingenlikleri de biraz daha ortadan kalktı. Kronik hastaların takiplerinin yapılabilmesi için bizler de doktor olarak önceliklendirdik hastalarımızı. Hastalıklarının ciddiyet durumuna nazaran, komplikasyon gelişmesini önleyecek hami tedbirleri artırmak için teletıp dediğimiz uzaktan elektronik haberleşme sistemlerini de kullanarak hastaların incelemelerinin sonuçlarını alıp, onlarla manzaralı haberleşme ile tedavilerini yönettik. Bu sayede biraz daha azaldı handikaplarımız. Kronik hastalığı olan tüm hastalarımız, aldıkları tedavilerini tabiplerine sormadan asla bırakmasınlar. Hele ki ilaç kesmek kadar makus sonuçlanabilecek bir risk yok. Ayrıyeten aşılamada da öncelik hakkı verildi bu hastalarımıza. İster karaciğer hastalığı, isterse sindirim kanalı hastalığı olsun, bağışıklık sisteminin baskılandığı karaciğer hastaları, hatta karaciğer nakilli hastalar da dahil tüm hastalarımız inançla aşılarını olabilirler. Aldıkları tedavileri sürdürürken aşı olabilirler. Yalnızca birtakım ilaçları bir hafta kadar ertelemeleri gerekebiliyor kimi hastalarımızın. Bunu da doktorlarına danışarak yönetebilirler. Münasebetiyle en değerli isteğimiz, hastalarımız asla aşı olmaktan çekinmesin ve aşı olma hakkı çıkan herkes çabucak aşısını olsun.”
