Çay tarımında 83 yıl sonra değişim başlıyor

TÜRKİYE’de, 1938 yılında üretimine başlanan ve 830 bin dekara yayılan çay tarımında, ‘Çay Bahçelerinin Rehabilitasyonu’ projesi hazırlandı. Proje kapsamında 83 yıl sonra ekonomik ömrünü tamamlayan çay bahçeleri, nitelikli fidanlarla yenilenecek, çayda kalite ve randıman artırılacak.
Türkiye’de çay üretimi birinci sefer Rize’de, 1938 yılında eser alınması ile başladı. Süratle yayılan üretim ile tarım alanları 830 bin dekar alana ulaştı. Bölgede Rize, Trabzon, Giresun ve Artvin vilayetlerinde yıllık yaklaşık 1 milyon 300 bin ton yaş çay üretimi yapılarak ortalama 250 bin ton kuru çay elde edilmeye başlandı. Çay tarımında 83 yıl sonra ömrünü tamamlayan çay bahçelerinin yenilenmesi için çalışma başlatıldı.
İMZALAR ATILDI
Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Çaykur ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) iş birliğinde ‘Çay Bahçelerinin Rehabilitasyonu’ projesi hazırlandı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin de evvelki gün Ankara’da katıldığı ilgili kurumlar ortasında imzalanan protokolle hayata geçirilecek projeyle çay üretiminde randıman ve kalite artırılacak, sürdürülebilirlik sağlanacak. Proje ile ekonomik ömrünü tamamlamış çay bahçeleri de nitelikli çay fidanlarıyla yenilenecek. 
‘ÇAY FİDANLARININ YENİLENMESİYLE KALİTE VE RANDIMAN ARTACAK’
Çaykur Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, çaylık alanların yaşlanması ve randımandan düşmesi nedeniyle yenilenmesine yönelik çalışmalar yürüttüklerini belirterek çelikleme ile yetiştirilecek fidanların öncelikle istekli olan üreticilere dağıtılacağını söyledi. Alim “Çaylıkların yaşlanması, randımandan düşmesi, kalitenin bozulması sonucunu doğurduğu için çaylıkları yenilenmesi ile kalite ve randıman artacaktır. Çay bahçelerine fazla gübre verme ile randımanın fazla olmayacağını üreticilerimize bir defa daha hatırlatmak istiyoruz. Dekara 60 -70 kilo gübre kâfi oluyor. Toprağa bakacağız ki çay yetişsin, sebzelerimiz olsun. Son yıllarda bahçede randımanın düşmesinin en büyük sebebi toprağın taşlaşması. Bunun nedeni de çok gübre vermek ve toprağı hiç havalandırmamak. Çaylıklarımız, dedelerimizden tarafından dikilmiş bugünlere kadar gelmiş. Biz, gübreyi ver, çay topla, sağılan inek üzere devamlı alıyoruz ancak kendisine hiç bakmıyoruz. Bu bitkinin uygunlaşması için toprağa ve kendisine bakmamız gerekiyor” dedi.
ÇAY ÜRETİCİSİ YENİLEMEDEN MUTLU
Çay üreticisi Fatma Mavi, çay bitkilerinin yıllar sonra yenilenmesinin çok faydalı olacağını belirterek “Topraklar neredeyse betonlaştı. Evvelce çay bitkisi kesildiğinde toprak kazılır, havalandırılırdı. Artık çoğunluk çay bahçelerinde kazma işini bıraktı. Toprak sertleşti, su neredeyse toprağa işlemiyor, randımanda azaldı. Bahçelerimizde çay bitkileri yenilenirse hem bitkilerimiz gençleşecek hem de toprak kazılarak yumuşayacak” diye konuştu.
Nur Mavi de, “Çaylıklarımın en yaşlısı 50 yıl var. Budamalarını yapsak da kökünden hiç sökülmedi. Budama yaptığımız vakit toprağı kazıyoruz. Suyunu hoş alsın, gübreyi hoş çeksin diye. Eski bahçelerde her geçen yıl randıman kaybı yaşanıyor, bahçeler yenilendiğinde randıman ve kalitede geri gelecektir” sözlerini kullandı.
ÇAY ÜRETİMİ
Doğu Karadeniz’de Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun vilayetlerinde yaklaşık 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay tarımında yıllık yaklaşık 1 milyon 300 bin ton eser elde ediliyor. Üretilen yaş çayın 151’i özel dal, 46’sı Çaykur’a ilişkin fabrikalarda işlenerek, yılda ortalama 230 ile 250 bin ton ortasında kuru çay elde ediliyor. Dünya Çay Komitesi’nin hazırladığı ‘Dünya Çay Raporu’ sonuçlarına nazaran, yılda kişi başı en çok çay tüketen ülkeler sıralamasında 3,5 kilogram ile Türkiye birinci sırada yer alıyor. Dünya çay üretiminde ise 2 milyon 270 bin ton ile Çin birinci, 1 milyon 210 bin ton ile Hindistan ikinci, 475 bin ton ile Kenya üçüncü, 329 bin ton ile Sri Lanka dördüncü, 250 bin ton ile Türkiye beşinci sırada yer alıyor.