Esma MURAT- KORONAVİRÜS salgınıyla çabada değerli araçlardan biri olan HES kodunda yapılan sahtekarlıklar güvenlik riski oluşturuyor. Bilhassa güvenlik vazifelilerinin dikkatli olmaması nedeniyle koronavirüs testi olumlu çıkan ve karantinada olması gereken şahıslar diğerine ilişkin HES kodlarıyla kamu kurumlarında, toplu taşıma araçlarında, AVM’ler de ve restoranlarda kalabalığa karışıyor. Sahtekarlar bu kodları ya negatif bir tanıdıklarından ya da toplumsal medyada HES kodlarını paylaşanlardan buluyor.
Türkiye’de koronavirüs olay sayıları her geçen gün artıyor. Günlük hadise sayıları 50 bini geçiyor. Uzmanlarsa son vakitlerde hadise ve vefat sayılarındaki artışın nedeninin HES kodu sahtekarlığı olduğunu söylüyor. Bilhassa AVM ve restoranlarda görevlilerin HES kodlarını dikkatsiz denetim etmesi bu HES kodu sahtekarlığınının artışına neden oluyor. Koronavirüs testi olumlu çıkan ve karantinada olması gereken bireyler bu kodları ya negatif bir tanıdıklarından ya da toplumsal medyada HES kodunu paylaşan birilerinden ekran manzarası alarak gerçekleştiriyor. Edindikleri bu ekran manzarası ile korona testi olumlu olmasına karşın istediği yere rahatça girip çıkabiliyor.
“AVM GİRİŞLERİNDE ÇOK SIRA OLDUĞU İÇİN VAZİFELİLER KODLARA SÜRATLİCE BAKIYOR”
Pozitif ya da temaslı bireylerin başta AVM ve restoran olmak üzere birçok yere girdiğini söyleyen Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dijital Bağlantı Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, “Koronavirüs pandemisinin tesiriyle birlikte artık toplumsal aralık ve toplumsal izolasyon kuralları giderek artmaya başladı. Bu süreçte Hayat Konuta Sığar uygulaması içerisinde bulunan kodu kullanarak bireylerin risk durumu belirlenmiş oluyor. Lakin bu devirde toplum sıhhatini riske atan bireylerinde olduğunu söyleyebilmek mümkün. Son vakitlerde kimi olumlu ya da temaslı şahıslar negatif bir kişinin HES kodu ya da HES kodunun ekran imajı ile istediği yere girebiliyor. Mesela AVM girişlerinde ekseriyetle çok sıra olduğu için güvenlik vazifelileri bu HES kodlarına süratlice bakıp o şahısları içeri alıyor. Bu noktada bu beşerler kendilerini riske attıkları üzere etraflarını de riske atıyor” dedi.
OLAY VE VEFAT SAYILARINDAKİ ARTIŞIN NEDENLERİNDEN BİRİ HES KODU SAHTEKARLIĞI
Pozitif ya da temaslı olan bir kişinin oburunun HES koduyla gezmesinin insanları mevte sürüklemek olduğunu belirten Doç. Dr. Kırık, “Birisi bir restoran ya da AVM’ye oburunun HES koduyla girdiği vakit bulunduğu ortamdaki herkesi müspet yapma ihtimali artıyor. Son vakitlerde olay ve vefat sayılarındaki artışın sebeplerinden birinin de HES kodu dolandırıcılığı olduğunu söyleyebilirim” diye konuştu.
“HES KODU İLE BİRLİKTE KİMLİK DENETİMİ OLMALI”
Doç. Dr. Kırık, kelamlarına şu halde devam etti: “AVM ve restoran çalışanları HES koduna baktıktan ve risksiz yazısını gördükten sonra vatandaşları içeri almalı. Birebir vakitte burada vazifelinin yapması gereken şey HES kodu ile birlikte kişinin ismini ve soyadını denetim etmesi. Vatandaşlar ise bu kimlik denetimin esnasında T.C. kimlik numaralarını elleriyle kapatarak gösterebilir” biçiminde konuştu.
HES KODU PAYLAŞIMI TOPLUMSAL MEDYAYA DÜŞTÜ
İnsanların beğeni uğruna toplumsal medyada HES kodlarını paylaştığını söyleyen Doç. Dr. Kırık, “HES kodlarını gömlek ve tişörtlerinin üzerine bastıran bile var. Toplumsal medyada HES kodunu paylaşmış bir kişinin HES kodunu alarak çok rahat bir biçimde AVM ve restoranlara girilebilir. HES kodları bizim şahsî bilgilerimiz kapsamında yer alıyor. Zira HES kodunuz size aittir ve biriciktir. Münasebetiyle bu kodların internet ortamında fütursuzca yüzeysel bir halde paylaşılması muhakkak yanlıştır” dedi.
“BAŞKASININ HES KODUYLA AVM’YE GİRMEK İSTEYENLER OLUYOR”
İstanbul’da bulunan bir AVM’de Güvenlik Vazifelisi Amiri Serdar Galatasaraylı, “HES kodu sorgulama mecburu hale geldi. Biz de elimizdeki telefonlarla Hayat Konuta Sığar uygulaması üzerinde HES kodu sorgulaması yapıyoruz. Bazen riskli şahıslarda AVM’ye girmek isteyebiliyor. Bizler de çabucak duruma müdahale ediyoruz. Diğerinin HES koduyla girmek isteyenler de vakit zaman oluyor. O sırada kodu okuttuğumuzda çıkan harflerle kişinin söylediği ismi kıyaslıyoruz. Kişinin söylediği isim ile ekrandaki harfler tutuyorsa AVM’ye alıyoruz. Fakat uyuşmadığı vakit içeriye almıyoruz” dedi.
Vatandaşları AVM’ye alırken üç evreden biri ile denetim ettiklerini belirten Galatasaraylı, “Birinci evre HES kodu sorgulama. İkinci basamak barkod kodu ile sorgulama. Üçüncü evre ise uygulama üzerinde risksiz yazısını görüp içeri alma halinde oluyor. HES koduyla giren şahıslara güvenlik vazifelisi arkadaşlarımız mümkün olduğunca isimlerini ve soyadlarını soruyor. Lakin diğerinin HES koduyla AVM’ye girmek isteyen kişi kendisinde bulunan HES kodu sahibinin ismini söyleyebilir. O esnada öteki bir uygulama gerçekleştiremiyoruz. Bizim vatandaşlara kimlik sorma üzere bir yetkimiz yok. Bu türlü bir yetkimiz olmadığı içinde şahıslar oburunun HES koduyla AVM’ye girmiş oluyor.”
“VATANDAŞLAR HES KODLARININ YA EKRAN İMAJINI ALIYOR YA DA BİR KAĞIDA YAZIYOR”
Sahte HES koduyla AVM’lere girmeyi minimize etmeye çalıştıklarını vurgulayan Güvenlik vazifelisi Galatasaraylı, “Hayat Meskene Sığar uygulamasını herkes kullanırsa biz de burada insanları bekletmemiş oluruz. AVM önlerinde de sıra olmamış olur. Genelde vatandaşlar ekran manzarası ya da bir kâğıda HES kodlarını yazarak geliyor. Herkes uygulamayı kullanırsa uydurma HES kodu kullananları bir nebze önlemiş oluruz” sözlerini kullandı.
