‘Madavans Vadisi’nin 400 mağarası dünyaya tanıtılacak

Özcan ÇİRİŞ/BİTLİS, – BİTLİS’in Ahlat ilçesinde 17 kilometrelik alan üzerinde bulunan Madavans Vadisi’ndeki 400’e yakın mağara restore edilerek, turizme kazandırılacak. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, hazırlanan proje ile vadinin daha fazla ilgi göreceğini belirterek, “Ama kesinlikle insanların ilgisine açtığımız vakit onun da muhafaza önlemi ile desteklenmesi gerekir. Beşerler gereğince bilinçlenmediği ve tarihi yapıların korunmasının kıymetini gereğince kavramadığı vakit bir biçimde ziyan veriyorlar” dedi. 
Kent merkezine yaklaşık 65 kilometre uzaklıktaki 8 bin anıt mezarın bulunduğu Ahlat, sahip olduğu tarihi bedelleriyle ön plana çıkıyor. Dünyanın en büyük Türk-İslam mezarlığı olarak nitelendirilen Selçuklu Meydan Mezarlığı’nın yanı sıra Kulaksız ve Tahtı Süleyman mahalleleri arasında bulunan Madavans Vadisi de ilçenin sahip olduğu yüzlerce tarihi yerden biri. Bir müddet evvel Cumhurbaşkanlığı’nca ‘Kesin korunacak hasas alan’ olarak ilan edilen vadideki 400’e yakın mağaranın restore edilmesi için Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) ve Ahlat Kaymakamlığı’nca proje hazırlandı. Hazırlanan ortak proje ile mağaraların onarımı yapılarak Türkiye ve dünyanın turizmine kazandırılacak. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, Madavans Vadisi’nin bu bölgedeki yüzlerce tarihi yerlerden bir tanesi olduğunu, Bitlis ve ilçelerinde yüzlerce bu türlü yerin bulunduğunu söyledi.
Prof. Dr. Demirtaş, Madavans Vadisi’nin 17 kilometrelik bir alanı kapsadığına dikkati çekerek, “Yüzlerce yıllık bir geçmişe sahip bu bölgede beşerler yaşamıştır. Binlerce yıllık bir geçmişi var. Yani insanların binlerce yıl evvel buraları kullandıklarını kanıtlayan birçok evrak ve delil bulunuyor. Hala günümüzde birtakım yerleri beşerler kullanmaya devam ediyor. Son 50 yıla kadar da çok yaygın bir biçimde kullanılmıştır” dedi.
Ahlat ilçesinin Tahtı Süleyman ve Kulaksız mahalleri ortasındaki vadiyi tanıtmayı amaçladıklarını, lakin bu durumun çeşitli riskleri de beraberinde getirdiğini söz eden Prof. Dr. Demirtaş, “Tabi bu kıymetli yerlerin beşerler tarafından tanıtılması ve tanınması çok değerli adımlar. Fakat bizde tanıtmanın büyük riskleri var. Mesela dünyada bir yer tanındığı vakit orası büsbütün doğal olarak muhafaza altına alınmış demektir. Beşerler onu rastgele bir kanuna ve yasaya gerek duymadan müdafaaya başlarlar. Biz de ise tam karşıtı bir durum kelam hususudur. Biz de bir yer rastgele bir statüye kavuştuğu vakit, yeterlice tanıtıldığı ve reklamı yapıldığında, büyük risklerle karşı karşıya kalıyor. Beşerler tanımaya başladıktan sonra sevmeye ya da muhafazaya değil, tahrip etmeye başlıyorlar. Burası en büyük örneklerden biridir. Şu anda gördüğümüz kilise yıllar evvel buraya geldiğimizde sağlam bir halde ayaktaydı. Süslemeleri olduğu üzere duruyordu. Bugün taşları sökülmüş, her tarafında hafriyatlar gerçekleştirilip tahrip edilmiş durumda. Hasebiyle bir yeri tanıtmak mı, tanımak mı gibi bir soru sormak gerekir. Tarihi yapıları onardığımızda bozuyoruz. Tanıttığımızda ise tahribata açık hale getiriyoruz. Burası en büyük örneklerden biridir” diye konuştu, 
‘İLGİ ODAĞI OLMAYA ADAY, ANCAK KORUMA ÖNLEMİ İLE DESTEKLENMELİ’
Prof. Dr. Mehmet Demşirtaş, Madavans Vadisi’nde 400’e yakın mağaranın olduğunu yakın vakte kadar bölge insanı tarafından da kullanıldığına dikkati çekerek, şu sözleri kullandı:
“Burada binlerce yıllık bir insan yerleşmesi kelam hususudur. Madavans Vadisi müdafaa altına alınacak. Bununla ilgili yeni bir proje geliştirildi. Bu proje ile Madavans Vadisi daha fazla ilgi görecektir. Lakin kesinlikle insanların ilgisine açtığımız vakit onun da müdafaa önlemi ile desteklenmesi gerekir. Beşerler gereğince bilinçlenmediği ve tarihi yapıların korunmasının değerini gereğince kavramadığı vakit bir halde ziyan veriyorlar. Bu zararın önüne geçmek için önlem almak gerekiyor. Bizim yöremizde sit alanı ilan edildikten sonra tahrip edilen yığınla yerler var. Onun için burasını sit alanı ya da hassas alan ilan etmek çok kıymetli adımlar olmakla birlikte kıymetli olan korunmasıdır. Şayet korunabiliyorsa yapılacak projelerle birlikte burası Türkiye’nin ve dünyanın ilgi odağı olmaya aday bir yerdir.”
TÜRKİYE’YE MAL EDİLMELİ 
Madavans Vadisi’nin değerine de değinen Prof. Dr. Demirtaş, “Geçmişte burada yaşayan beşerler burayı çok uygar bir biçimde kullanmıştır. İşte ibadethanelerin her çeşidi var. Bu alanda kilise var. Fakat daha sonraki devirlerde cami olarak kullanılan yerler da mevcut. 400 civarında mağara konut var. Kimisi çok katlıdır. Lakin büyük bir kısmı çeşitli aşınmalar yoluyla ziyan görmüş, bugüne gelenler de hala kıymetini kaybetmemiştir. Bugüne kadar gelenleri koruyabilirsek, Madavans ve buna misal yapılar bizim için birer çıkar olur. Bir sefer burası insanlığın ortak mirası olduğu için kültürümüzü zenginleştirecektir. Bu türlü baktığınızda yalnızca Ahlat’a değil, bütün Türkiye’ye, mal edilmesi gereken yerlerden birisidir” dedi.