Hasret YURTÇU KARABULUT- Kubilay ÖZEV / İSTANBUL, CERRAHPAŞA Tıp Fakültesi Hastanesi KBB Anabilim Dalı’nda birinci dalgadan bu yana 2 bin Kovid hastasının takip edilerek yapıldığı bir araştırmaya nazaran Türkiye, Kovid’e bağlı koku ve tat bozukluğu oranlarında Avrupa ve Ortadoğu bölgesiyle benzerlik gösteriyor. Araştırmayı yürüten Doç. Dr. Ayşegül Batıoğlu Karaaltın, “Çin ve Uzakdoğu’da Kovid’e bağlı koku yahut tat alma bozuklukları, hastaların yüzde 15 ila 30’unda görülürken Türkiye, Ortadoğu ve Avrupa’daki hastalarda bu oran yüzde 80’lere kadar çıkıyor. Nedeni tam olarak bilinmese de bu bölgedekilerin, Uzakdoğu’dakinden farklı virüs suşları (farklı jenerasyon virüs) ile enfekte olması bir neden olarak düşünülebilir” dedi.
Kovid geçirenler ortasında en sık görülen şikayetlerin başında koku ve tat alma bozuklukları geliyor. Kimi hastalarda yalnızca koku ve tat alamama şikayeti olurken, bazılarında çürük yumurta kokusu üzere olduğundan farklı koku ya da tat alma şikayetleri görülüyor. Pandeminin Mart ayında başladığı birinci dalgasından bu yana yaklaşık 2 bin hastanıın dahil edildiği bir araştırmaya nazaran bizdeki koku ve tat kaybı oranları Çin ve Uzakdoğu’daki olayları ikiye katlıyor. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Ayşegül Batıoğlu Karaaltın ve takımının yürüttüğü çalışmaya nazaran, Kovid geçiren hastalarda koku ve tat alma bozukluğu görülme oranı yüzde 44’lere kadar ulaşıyor. Doç. Dr. Karaaltın, bu oranın Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu bölgelerinde yüzde 80’lere kadar çıkabildiğini söyledi.
“FARKLI VİRÜS SUŞLARI İLE ENFEKTE OLUNDUĞUNDAN OLABİLİR”
Doç. Dr. Karaaltın, Türkiye’deki hastalarda da dünya literatürüne nazaran Avrupa ve Ortadoğu bölgeleriyle misal oranlar görüldüğünü belirterek, “Pandeminin birinci dalgası sırasında, bilhassa koku kaybı olan hastaları görmeye başladıkça bunu araştırmak istedik. Dünyadan da bununla ilgili çalışmalar gelmeye başlamıştı. Biz de Türk toplumunda bu koku kaybının ne kadar sıklıkla görüldüğünü ve hangi semptomlarla hastaların bize geldiğini görmek istedik. Yaklaşık 2 bin hastanın yer aldığı bir çalışma yaptık. Kovid olumlu olduğu PCR ile doğrulanmış hastalara birtakım sorular sorarak koku kayıplarını tanım etmelerini istedik. Sahiden de Türk toplumunda Uzakdoğu toplumundan farklı bir koku kaybı oranı görüldü. Daha çok Avrupa ve Ortadoğu’ya yakın bir oranımız var. Koku ve tat kaybı ekseriyetle birlikte gidiyor. Avrupa ve Ortadoğu bölgelerinde yüzde 30’larla 80’ler ortasında tanım edilmiş literatür çalışmaları var. Bizim çalışmalarımızda da yüzde 44 aralığında koku ve tat kaybı görüldü. Yalnızca koku kaybı olan hasta oranı ise yüzde 36 idi. Uzakdoğu ve Çin’de koku kaybı ya da koku bozuklukları oranının yüzde 15-30’larda olduğunu biliyoruz. Türkiye, Ortadoğu ve Avrupa’da bu oranın yüzde 60, hatta 80’lere kadar çıktığını biliyoruz. Bunun açıkçası net bir sebebi ortaya konamadı lakin farklı virüs suşlarıyla enfekte olunduğu için olabilir.”
“HASTALARIN YÜZDE 5’İNDE KOKUYU OLDUĞUNDAN FARKLI ALGILAMA VAR”
Kovid pandemisinde hastalara tek tek koku testi yapmak imkansız olduğu için birtakım sorgulama testlerini kullandıklarını anlatan Doç. Dr. Karaaltın, “Çünkü her hasta için tek kullanımlık koku testi bulunmuyor. Tıpkı koku testini de birkaç hastaya birden kullanmak, Kovid bulaşıcılığı açısından risk yaratacağı için, koku testleri kadar bedelli olabilecek birtakım sorgulama testlerini kullandık. Yalnızca koku alıyor musun almıyor musun, ya da kokuyu ne kadar alıyorsun üzere sorulardan çok, spesifik kokuları sorguladık. Böylelikle ne kadar koku kaybı olduğunu ortaya koymaya çalıştık. Koku bozukluğunu hem koku kaybı hem de farklı kokular algılama halinde tanım edebiliriz. Yüzde 5 oranında da parozmi dediğimiz, kokuyu farklı algılama şikayetleri olan hastalarımız da vardı. Birebir biçimde, farklı tatlar algılama üzere şikayetleri olan hastalarımız da oldu. Makûs yumurta kokusu, bozulmuş besin kokusu üzere algılama şikayetleri oluyor. Ya da farklı kokuları farklı algıladıklarını söz ediyorlar” formunda konuştu.
“8 AYDIR KOKU BOZUKLUĞU YAŞAYAN HASTALARIMIZ VAR”
Koku bozukluklarının son günlerde hastalar tarafından çoğunlukla Kovid’in düzelme devrinde görüldüğü tabir edilse de aslında salgının birinci vakitlerinde daha çok hastalığın bir belirtisi olarak başladığına dikkat çeken Doç. Dr. Karaaltın, “Son günlerde daima düzelme devrinde tanım edilmekle birlikte, aslında başlarda koku bozuklukları içerisinde koku kaybının yanı sıra farklı koku alma şikayeti ile gelip Kovid tanısı konmuş hastalarımız da oldu. Bizim çalışmamıza nazaran koku bozuklukları temel olarak 4 ila 7 günde düzgünleşmiş oluyor. 15 güne kadar hastaların yüzde 70’inde sorun güzelleşmiş oluyor. Birinci 1 aydaki düzgünleşme oranı ise yüzde 90’larda. Lakin bir küme hastamız var ki bunlar Kovid devrinin başında hastalığı geçirip (birinci dalgada) hala bu kayıpları yaşadığını söylüyor. Neredeyse 6 ila 8 aydır takip ettiğim, bu şikayetlerin varlığını söyleyen hastalarım var” dedi.
“VİRÜS, KOKU BÖLGESİNDEKİ ACE RESEPTÖRLERİNE BAĞLANIYOR”
Koku bozukluğunda asıl nedenin çok fazla bilinmediğine işaret eden Doç. Dr Karaaltın, şunları söyledi: “Normalde birçok postviral yani viral enfeksiyondan sonra meydana gelen koku bozukluklarında, asıl sebep hava yollarındaki darlıklar, tıkanıklıklardır. Ancak Kovid’de burun içerisinde tıkanıklık olmadığı halde meydana gelen bir koku bozukluğu var. Hepimizin bildiği ACE reseptörlerinin, koku bölgesinde fazla sayıda olması ve buraya virüsün kolaylıkla bağlanabilmesi sonucu koku bozukluğunun meydana geldiği düşünülüyor. Lakin buradaki patogenez yani altta yatan sebep, sanki hücrelerdeki bozukluk mu ya da orada yarattığı hasar mı; onu tam olarak gösteren bir çalışma şimdi yok. Aslında bunlar bize temel olarak nasıl tedavi yaklaşımlarında bulunmamız gerektiğini de gösterecek.”
“RASTGELE VİTAMİN ALMAYIN, KOKU İDMANI İLE TEDAVİ GEREKLİ”
Koku bozuklukları, koku kaybı ve farklı koku almalarda hastaların birbirlerine değişik tekliflerde bulunmasının çok yanlış olduğunu da vurgulayan Doç. Dr. Karaaltın, bilhassa ilaç ve vitamin tekliflerinin çok tehlikeli olduğuna işaret ederek kelamlarını şöyle noktaladı: “Açıkçası şimdi neden belirli olmadan, buna yönelik bir tedaviniz yokken ekstra vitaminler, ilaçlar vb alınmasını muhakkak önermiyoruz. Bunun yerine hastaların KBB uzmanı takibinde önerilen koku antrenmanlarını yapması gerekiyor. Kulak burun boğaz muayenesi yapıldıktan sonra, hekim denetiminde muhakkak kokuları hastalarımıza koklatıyoruz. Birinci etapta 4 koku ile başlıyoruz. Aşikâr müddetlerde, tekrar tekrar gün içerisinde koklayarak derin nefesler alarak, tek nefesle içine çekerek kokunun olfaktör bölgeye, yani koku bölgesine ulaşmasını sağlayıp o bölgedeki hudut uçlarının, reseptörlerin tekrar uyarılmasını sağlamaya çalışıyoruz. Muhakkak başlı şeylerden bir tanesi de koku kaybı olan hastaların daha çok ayaktan daha hafif geçiren hastalar olması. Tekrar bu dünya literatüründe de bu türlü. Hafif geçiren hastalarda daha fazla koku bozukluğu oluyor. Yatarak ya da çok komorbiditesi olan ağır geçiren hastalarda ise daha az koku bozukluğu görülüyor.”
()
