Berna YILMAZ – Özgür KUMANOVALI / İSTANBUL – UNESCO’nun yayımladığı rapora nazaran, pandemide okulların kapatılmasıyla birlikte 100 milyondan fazla çocuk, temel eğitim ve öğretimden mahrum kaldı. Hususla ilgili değerlendirmede bulunan Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun, “Okuma-yazma öğrenme, eğitimde pek çok şeyin temeli. Okuma yazma maharetleri, matematiksel marifetler, bedeller, tavırlar ve bunun üzere kritik özelliklerin okul dışında kazandırılması pek kolay değil. Pandemi bu cins hünerlerin kazanılmasını engelleyen çok kıymetli bir faktör oldu. En değerli çocuk kümesi, ilkokul 1’inci sınıflar. 1’inci sınıfların temel okuma-yazma eğitimlerini okulda almaları sağlanmalı” diye konuştu.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) 29 Mart’ta yayımladığı raporda, son 14 ayda temel eğitimde milyonlarca çocuğun yeterlilik eşiğinin altında kaldığı yer aldı. 1’inci ve 8’inci sınıf öğrencileri ele alınarak hazırlanan rapora nazaran koronavirüs salgını nedeniyle okulların kapatılmasının akabinde temel eğitim ve öğretimden mahrum kalan çocukların sayısı 483 milyondan, 584 milyona çıktı. Ayrıyeten raporda, kovid-19 ile uğraş sürecinin yanı sıra ailelerin de sosyoekonomik durumlarının bu yetersizliğin artışında tesirli olduğu yer aldı.
Mevzuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Kısmı Lideri Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun, en kıymetli çocuk kümesinin 1’inci sınıflar olduğuna dikkat çekerek temel eğitimden mahrum çocukların sayısındaki artışın ve mümkün olumsuz tesirlerinin önlenmesi için alınabilecek önlemlerden bahsetti.
ÇOCUKLAR TEMEL EĞİTİM VE BECERİLERDEN UZAKLAŞIYOR
UNESCO’nun datalarının, 188 ülke üzerinden toplandığını hatırlatan Doç Dr. Coşkun, “Bu rapor bizim genel bir fikir edinmemizi sağlıyor. Fakat biz bu mevzuyla ilgili çalışan eğitim bilimciler olarak, başından beri pandeminin çocuklar ve gençler üzerinde, bilhassa örgün eğitim üzerinde yıkıcı tesirleri olacağından bahsetmiştik. Bununla ilgili tedbirler alınması gerektiğinden de bahsetmiştik. Araştırma bize, çocukların ve gençlerin, bilhassa temel eğitimden ve becerilerden uzaklaştığını söylüyor. Okuma yazma öğrenme, hiyerarşiktir. Doğrusal ve basamaklıdır. Yani bir basamak atlandığında, başka basamağa geçemezsiniz. Okuma-yazma öğrenme, örgün eğitimde pek çok maharetin temelidir. Okuma yazma hünerleri, matematiksel marifetler, kıymetler, tavırlar ve bunun üzere kritik özelliklerin okul dışında tesirli olarak kazandırılması pek kolay değil. Pandemi bu hünerlerin kazanılmasını engelleyen çok değerli bir faktör oldu. O yüzden okuma-yazma bilmeyenlerin oranı, kritik bir değere sahip. Zira okuma-yazma bilmeyen bu çocukların sayısının artması, daha üst sınıflarda eksik öğrenmeler dediğimiz öğrenme yoksulluğunun artması manasına da geliyor. O yüzden UNESCO’nun bu verisini çok önemsiyoruz” diye konuştu.
TEDBİR ALINMAZSA ÇOCUKLAR 2 YIL KAYBEDEBİLİR
188 ülkenin bilgileri temel alınarak yayımlanan raporda, ülkelerin nüfusunun ve sosyoekonomik özelliklerinin kritik rol oynadığının altını çizen Doç. Dr. Coşkun, “Gelişmiş, gelişmekte ya da az gelişmiş ülkelerin eğitim ile ilgili meseleleri ve potansiyelleri birbirinden farklılaşıyor. Gelişmekte olan ya da az gelişmiş ülkeler, pandemi periyodundaki aksiliklerden çok daha fazla etkilenebilir. Zira eğitime erişim dediğimiz kavram, hem okula erişebilmek hem de nitelikli eğitime erişebilmek üzere iki özelliği içinde barındırıyor. Pandemide bu ikisinden de yoksun kalan önemli bir öğrenci kitlesi var. Pandemi üzere eğitimi büyük ölçüde etkileyen krizler, sosyoekonomik seviyesi ortalama olan ailelerin çocuklarını yaklaşık 7 ay, sosyoekonomik seviyesi düşük ailelerin çocuklarını ise 12 aya tekabül eden bir öğrenme eksikliği ile karşı karşıya bırakmakta. Bu, 2020 bilgilerine nazaran böyleydi. Biz 1 yıllık bir vakit kaybından bahsediyorduk. Artık ise bu mühlet 1,5 yıla çıktı. Hatta 2 yıla gerçek gidiyoruz ve bu kayıp bizler için çok kritik” diyerek bir an evvel yapan tedbirler alınması gerektiğine dikkat çekti.
EN DEĞERLİ ÇOCUK KÜMESİ 1’İNCİ SINIFLAR
En kıymetli çocuk kümesinin, 1’inci sınıflar olduğunun altını çizen Doç. Dr. Coşkun, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“1’inci sınıfların temel okuma-yazma eğitimlerini okulda almaları sağlanmalı. Online eğitime erişebilse bile ki erişemeyen çok önemli bir kitle var, ülkemizde de 3,5 milyon civarında olduğu söyleniyor. Kimi çalışmalar olsa bile bu mevzuda somut sayılar da yok. Bu çocukların online eğitime erişememesi sorunun yanı sıra online eğitime erişebilse bile, yani sosyoekonomik durumu yeterli ailelerin çocuklarında bile, okuma-yazma öğretiminde olağanda yüzde 80’lerde olması beklenen muvaffakiyetin daha düşük olduğunu görüyoruz. Bu ne manaya geliyor? Örneğin çocuk, okuma-yazma tahsilinde kritik olan kalem tutmayla ilgili kimi psikomotor davranışları ve hünerleri okulda daha âlâ öğrenebilecekken uzaktan eğitimde bunu o kadar da yeterli yapamıyor. Bu nedenle çocukların kesinlikle okullara devam etmesini sağlamak gerekiyor. Ulusal Eğitim Bakanlığı da 1’inci sınıfların yüz yüze eğitime devam etmesiyle ilgili birtakım çalışmalar yapıyor. Lakin, bilhassa bu temel hünerlerle ilgili kayıp yaşamış olan geçtiğimiz yılın 1’inci sınıf öğrencileri, bu sene 2’nci sınıf olan çocuklar bu öğrenme kayıplarıyla ileride büyük bir vakit kaybı yaşayabilirler. Örneğin çocuk, 11’inci sınıfa geldiğinde yaklaşık 2 yıllık vakit kaybetmiş olabilir. Akademik kayıplar da yaşayabilir ve bizim bunların önüne geçmemiz gerekiyor.”
AKADEMİK MARİFETLERİN YANI SIRA TOPLUMSAL MARİFETLER DE KAYBOLUYOR
Çocukların pandemi devrinde okuma-yazma maharetleri, toplumsal ve akademik marifetleri edinmelerinde ebeveynlerin, yetkili ünitelerin ve eğitimcilerin kıymetli bir rolü olduğunu belirten Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun, şöyle konuştu:
“Ebeveyn dayanağı bir yere kadar kıymetli olabilir. O dayanak de ebeveynlerin sosyoekonomik seviyeleri ile çok bağlantılı. Düşük ve orta seviyesi olan velilerin, çocuklarına yardımcı olabilmesi için tekrar bir yönlendiriciye muhtaçlıkları var. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın tahminen ebeveyn dayanağını daha nitelikli hale getirmek için kimi tedbirler alması gerekebilir. Ayrıyeten öğretmenlerin de takviyeye muhtaçlığı var. Bunlar ne üzere takviyeler? Örneğin hızlandırılmış akademik eğitim programlarının uygulanması için öğretmenlere dayanak verilebilir. Benzer formda gereç dayanağı olabilir. Online eğitim takviyesi olabilir. Bunun dışında çocukların aşikâr vakitlerde okulda bulunmaları sağlanabilir. Zira okul, çocukları pek çok riskten de koruyan bir ortam. Yalnızca akademik hünerlerin kaybı değil, toplumsal maharetlerin kaybı da kelam konusu. Toplumsal becerilerden kastımız, çocuğun topluma sağlıklı bir formda entegre olması, toplumun gereksinimlerine dönük bir birey haline gelebilmesi. Bunlar okullarda mümkün. Sosyoekonomik seviyesi düşük ailelerin çocuklarının, bu becerilerden yoksun kalması ileride toplum yapısını da ziyana uğratacak sorunlara neden olabilir.”
GUTERRES: KUŞAKSAL BİR FELAKET
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, geçtiğimiz günlerde Kovid-19 salgınının okullar üzerindeki tesirinden ‘kuşaksal bir felaket’ olarak bahsederek, dünyanın dört bir yanındaki insanların ve kuruluşların kaygılarını yinelemişti. UNESCO’nun yayımladığı raporda, pandeminin de tesiriyle çocuklardaki toplumsal ve eğitsel yetersizliklerin tesirlerinin önümüzdeki yıllarda da artacağı belirtildi.
