Her 54 çocuğun ortalama 1’inde otizm görüldüğünü belirten Çocuk Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Kısmından Uzm. Dr. Emin Çağlar, “Otizmi olan çocukların hepsi birebir şiddette otizme sahip değildir. Birtakım çocuklar şiddetli toplumsal bağlantı kuramama, konuşmanın hiç olmaması ve tekrarlayıcı hareketlerin ağır olduğu şiddetli otizm tablosu içerisindeyken, birtakım çocuklarda ise belirtiler hayli hafif olabilir. Otizmin farkında olmak, yok saymamak birinci basamaktır. Otizmi yok saymayın, farkında olun” dedi.
Çamlıca Medipol Üniversitesi Hastanesi Çocuk Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Kısmından Uzm. Dr. Emin Çağlar, 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Gününe ait açıklamalarda bulundu. Dr. Çağlar, otizmin erken çocukluk periyodunda (okul öncesi), belirtilerin gözlendiği değerli bir nörogelişimsel bozukluk olduğuna değinerek, “Beynin toplumsal irtibat ve etkileşimi sağlayan kısımlarının gelişiminde görülen farklılıktır. Otizme dair belirtiler kimi çocuklarda gelişim basamaklarının erken periyotlarında başlarken, kimi çocuklarda öncelikle olağan seyreden gelişimde gerileme yahut aksaklıklar olur. Örneğin, 1 yaşına kadar gelişimi olağan olan çocuğun irtibat hünerlerinde, konuşmasında gerilik olabilir. Otizm kuşkusu, çocuğun konuşmasının gecikmesi yahut etrafa ilgisiz, reaksiyonsuz olması ile ortaya çıkar. Aile çocuğun akranları konuştuğu halde hiç söz çıkarmamasından ya da daha evvel “anne, baba” üzere tekli sözleri söyleyebilirken son aylarda bu sözleri unutması nedeniyle doktora başvurur” diye konuştu.
ERKEK ÇOCUKLARDA DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR
Yapılan araştırmalar sonucu her 54 çocuğun ortalama 1’inde, yani yüzde 1.9’unda, Otizm Spektrum Bozukluğu tespit edildiğini belirten Dr. Çağlar, “Otizm Spektrum Bozukluğu erkeklerde (yüzde 3.0), kızlara (yüzde 0.7) nazaran 4.3 kat daha yaygın olarak görülür. Otizm poligenik bir bozukluktur ve kalıtsallığı yüzde 90’ın üzerindedir. Kalıtsallık ne demek? Pek çok genin etkilenmesi ve bu genlerin otizm üzerindeki katkısının yüzde 90’ın üzerinde olması manasına gelmektedir. Pekala genler neden etkileniyor? Çocuk aşı oldu diye mi? Çocuk çok televizyon izledi diye mi? Anne-baba çocuğu ile çok ilgilenmedi diye mi? Hepsinin yanıtı ‘hayır’. Otizm tek bir sebeple oluşacak kadar kolay bir bozukluk değildir. Tek bir ziyanlı olayla tüm bozukluğu açıklamak mümkün değildir. Her insan genetiğinde bozuk genler, mutasyonlar olabilir. Hem anneden hem babadan aktarılan bu genlerin, insanların beynindeki irtibat kurmayı sağlayan büyük ağlarla ilgili olması durumunda otizm ortaya çıkmaktadır. Tabi ki bu genlerin çevresel faktörlerle etkileşimi de kelam konusu olmaktadır. Fakat kalıtsallık olmadan çevresel faktörler tek başına otizm oluşmasına neden olmaz. Çevresel faktörlerden üzerinde en çok durulan ileri anne ve baba yaşıdır” dedi.
AİLELER BU BELİRTİLERE DİKKAT ETMELİ
Dr. Çağlar, anne babanın yanlış tavır ve davranışlarıyla otizm oluşmadığına dikkati çekerek, şu bilgileri verdi:
“Çocuk çok televizyon izlediğinde, ekrana çok maruz kaldığında ya da ilgisiz kaldığında içe kapanma, konuşmada gerileme üzere bulgular ortaya çıkabilir fakat bunlara neden olan şeyler ortadan kaldırıldığında bu bulgular süratlice düzelir. Bu çocukta otizm olduğu manasına gelmez. Aileler için işaret sayılabilecek birtakım otizm bulguları vardır. Bunlar 6-9 ay ortası bebeklerde; babıldamanın olmayışı ya da akranlara nazaran çıkardığı ses çeşidinin az olmasıdır. Birebir vakitte bakım verenin sesine ve yüzüne ilginin az olması, göz temasının ve karşılıklı gülümsemenin olmaması, ismine bakmama, kucağa alınma ve öbür beşerlerle oynama beklentisinin olmaması, birtakım nesnelere yahut modüllerine çok ve atipik ilgi (objeleri tuhaf biçimde göze yakın tutarak inceleme) olması otizm kuşkusu oluşturur. Sık aralıklarla bu bulguları takip etmek gerekir. Otizmi olan çocukların yüzde 20 ila 47’sinde olağan gelişimin akabinde 1 yaşından sonra gerileme başlar. Aileler için kırmızı bayrak sayılabilecek belirtiler ise 1 yaş sonrasında gülümsemenize cevap vermemesi, konuştuğunuzda yüzünüze bakmaması ya da az bakması, objeleri işaret ederek göstermemesi, oyuncağını getirip birlikte oynama isteği göstermemesidir. Birebir vakitte etkileşime girmeye isteksiz olması, taklit oyunlarının ya da ‘miş’ üzere oyunların olmaması (bebeğine yemek yedirme, ayıcığını sallayarak uyutmaya çalışma), 1 yaşında söz çıkarmaya, 2 yaş civarı iki sözlü cümle kurmaya başlamamadır.”
OTİZMİN ŞİDDETİ HER ÇOCUK DA TIPKI DEĞİL
Teşhis koyabilmek için bu belirtilerin tümünün çocukta bulunması gerekmediğini söz eden Dr. Çağlar, “Otizmi olan çocukların hepsi tıpkı şiddette otizme sahip değildir. Kimi çocuklar şiddetli toplumsal bağlantı kuramama, konuşmanın hiç olmaması ve tekrarlayıcı hareketlerin ağır olduğu şiddetli otizm tablosu içerisindeyken, birtakım çocuklarda ise belirtiler hayli hafif olabilir. Otizmin bir spektrum bozukluğu olması demek belirtilerin şiddetinin her çocukta farklı derecelerde olduğu bir yelpaze bozukluk olmasındandır. Çocuğunda bu belirtileri olan aileler vakit kaybetmeden Çocuk Psikiyatriye gitmelidirler. Otizmin farkında olmak, yok saymamak birinci basamaktır. Erken teşhis ve ağır özel eğitim programları çok kıymetlidir. Çocuğun bundan sonraki hayat kalitesi ve bağımsız hayat sürebilmesi açısından hayati kıymet arz etmektedir. Çocuğunda otizm tanısı olan aileler imkânlarının yettiği ölçüde haftalık alınan özel eğitim saatini artırmalıdırlar. Son yapılan çalışmalar haftalık en az 15 saat eğitim önermektedir” diyerek kelamlarını sonlandırdı.
