AYM Başkanı Arslan: Hukuk ve adalet açığı her türlü açıktan daha tehlikelidir

Nursima ÖZONUR- ANAYASA Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, “Hukuk ve adalet açığı bir ülkenin geleceği bakımından her türlü açıktan daha tehlikelidir. Çünkü bu açık, temeli adalet olması gereken devlete yönelik toplumsal itimadı ve inancı zedeleyecektir” dedi.
Anayasa Mahkemesi Önderi Zühtü Arslan, ‘Mesleki Hayat Bağlamında Özel Hayata Saygı’ sempozyumunun açılışında konuştu. Zühtü Arslan, hukuku uygulamakla ve adaleti tesis etmekle misyonlu olan yargı mensuplarının şiarının akıl, ahlak ve adalet olması gerektiğini söyledi. Arslan, “Akıl iradeyi, bağımsızlığı, düşünme ve bilgi sahibi olma kapasitesini tabir eder. Yargı mensubu aklını kullanmak zorunda olan kişidir. Bu nedenle hâkim ve savcılar, yalnızca akıllarını kullanırlarken cürete muhtaçlık duyabilirler. Kant’ın belirttiği üzere kendi aklını kullanmaya yürek edemeyenler, vesayet altında kalmaya mahkumdur. Vesayet altındaki yargısal akıl ise adaleti tesis edemez. Bunun en canlı ve yıkıcı örneğini ülkemizi 15 Temmuz darbe teşebbüsüne götüren süreçte yaşadık. Akıllarını ve vicdanlarını diğerlerine teslim edenlerin yaptıkları ve yaşattıkları hukuksuzluklara daima birlikte şahit olduk” dedi.
‘HUKUK DIŞI ARAYIŞLAR KAÇINILMAZ OLUR’
Arslan, iki hafta sonra 15 Temmuz Demokrasi ve Ulusal Birlik Günü’nün 5’inci yılını idrak edeceklerini hatırlatarak, “Bu meşum darbe teşebbüsünden çıkarılması gereken en değerli derslerden biri, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının ve bunun yanında yargı mensuplarının yalnızca hukuka bağlı kalarak karar vermelerinin sağlanmasının demokratik hukuk devletinin geleceği bakımından hayati derecede değerli olduğu gerçeğidir. Hukuk ve adalet açığı bir ülkenin geleceği bakımından her türlü açıktan daha tehlikelidir. Çünkü bu açık, temeli adalet olması gereken devlete yönelik toplumsal inancı ve inancı zedeleyecektir. Ehemmiyetle vurgulamak gerekir ki, hukuk devletinde adaletin yegane adresi mahkemelerdir. Mahkemelerin adalet arayışına karşılık veremediği, bağımsız ve tarafsız yargılama unsurlarına uygun biçimde uyuşmazlıklara tahlil üretemediği bir yerde hukuk dışı arayışların ortaya çıkması kaçınılmazdır” diye konuştu.
‘İNTERNET ÇAĞINDA ÖZEL HAYATIN KORUNMASI ZORLAŞMIŞTIR’
Arslan, dünyanın çabucak her yerinde en çok tartışılan hususların başında özel hayatın korunmasının geldiğini söyledi. Arslan, insanların toplu olarak yaşamaya başlamasından ve devletin ortaya çıkışından itibaren mahremiyetin korunmasının hayli değerli hale geldiğini vurgulayarak, “Devlet bir idare tekniği olarak baştan beri bireylerin özel hayatını nezaret altında tutma eğiliminde olmuştur. Diğer bir tabirle devletin gözü ebediyen bireylerin üzerindedir. İçinde yaşadığımız internet çağında ve nezaret toplumunda bireylerin özel hayatlarının korunması çok daha zorlaşmıştır. Buna paralel olarak da özel hayata hürmet hakkını muhafazaya yönelik anayasal ve yasal garantilerin tesirli bir biçimde hayata geçirilmesi çok daha değerli hale gelmiştir” dedi.
‘ÖZEL HAYATIN KAPALILIĞINA DOKUNULAMAZ’
Arslan, Anayasa’nın 20’nci maddesine nazaran herkesin özel hayatına ve aile hayatına hürmet gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğunu vurgulayarak, “Anayasa koyucu ‘Özel hayatın saklılığına dokunulamaz’ formunda kesin bir lisanla özel hayatın mahremiyetinin değerine işaret etmiştir. Anayasa Mahkemesi gerek norm kontrolünde gerekse kişisel müracaatta, eksiksiz bir tarifi bulunmayan ‘özel hayat’ kavramının bireye ilişkin hayli geniş bir alanı kapsadığını belirtmiştir. Sahiden de şahısların gurur ve prestijlerinin korunmasından, şahsî bilgilerinin işlenmesine, diğerleriyle mahrem ilgilerinden mesleksel hayatına müdahalelere kadar bir dizi bahis özel hayata hürmet kapsamına girmektedir. Özel hayata hürmet hakkı, bir yandan kişinin istenmeyen tüm müdahalelerden uzak, kendine ilişkin mahrem alanda yaşama hakkına işaret etmekte, başka yandan da kişiliğini serbestçe geliştirmesine yönelik birçok tüzel menfaate dikkat çekmektedir” diye konuştu. 
‘SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ EHEMMİYET TAŞIMAKTADIR’
Zühtü Arslan, özel hayata hürmet hakkının kapsamına giren bahislerden birinin de şahısların mesleksel hayatlarını etkileyen müdahaleler olduğunu kaydederek, şöyle konuştu:
“Anayasa Mahkemesi bu hususta yapılan birtakım müdahaleleri Anayasa’nın 20’nci maddesi kapsamında incelemektedir. Kuşkusuz müdahalenin legal gayesi tespit edilirken Anayasa’nın öteki hususları de dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda özellikle Anayasa’nın 129’uncu hususunda belirtilen ‘sadakat’ yükümlülüğü kıymet taşımaktadır. Bu unsur yeterince memurlar ve öbür kamu vazifelileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdür. Hasebiyle devlet, sadakat yükümlülüğüne alışılmamış davranan kamu çalışanı hakkında idari önlemler alabilmektedir. Bu yükümlülüğün gereklerini devlet hem kamu hizmetine alma hem de bu hizmetten çıkarma sürecinde kıymetlendirme yetkisine sahiptir. Anayasa Mahkemesi, 2019 yılında verdiği bir kararında kamu vazifelilerinin anayasaya sadakat ve devlete bağımlılık yükümlülüğünün, özellikle devleti temsil eden ve ulusal güvenlik bakımından hassasiyet içeren kimi kamu vazifelerine atanacak şahıslar bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesini gerektirebileceğine hükmetmiştir. Sonuç olarak, özel hayata hürmet hakkının ve mahremiyetin teminat altına alınması, bireyin maddi ve manevi varlığının, özerklik ve özgürlüğünün korunması ve geliştirilmesi bakımından son derece kıymetlidir. Bunun yanında unutmamak gerekir ki, temel hak ve özgürlüklerin korunduğu, hukuk güvenliğinin sağlandığı bir hukuk devleti birebir vakitte refah devletinin de olmazsa olmaz koşuludur.”